Του Γιάννη Μαστρογεωργίου
4η Βιομηχανική Επανάσταση, Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και η σχέση της με τον άνθρωπο – Η τεχνολογία προς όφελος της Ανθρωπότητας, Οικονομία, Γεωστρατηγική, Περιβάλλον, το μέλλον της απασχόλησης, κυκλική οικονομία, silver economy, digital economy, είναι μερικά από τα θέματα που θα συζητηθούν φέτος στο Φόρουμ του Νταβός. Το πρώτο Φόρουμ της νέας δεκαετίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ατζέντα του μέλλοντος που… ήδη σε κάποιες χώρες είναι παρόν.
Το Νταβός δεν είναι μόνο μία σύναξη του λεγόμενου πρώτου κόσμου. Δεν αποτελεί brand της ελίτ των ελίτ. Είναι ένα διεθνές υψηλού επιπέδου πεδίο πρόβλεψης και διαρκούς αναζήτησης των προεκτάσεων των εξελίξεων.
Στο κατώφλι της νέας δεκαετίας προβάλλει η νέα εποχή της σύζευξης ανθρώπου και έξυπνης μηχανής. Δύο παράλληλες καθοριστικές για το μέλλον του ανθρώπου επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις παντρεύονται. Η Βιολογία και η Τεχνητή Νοημοσύνη δημιουργούν νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για τον άνθρωπο. Εξελισσόμαστε και βελτιωνόμαστε με τη διαρκή πρόοδο της Ιατρικής και της Βιολογίας, και παράλληλα με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης έχουμε την ευκαιρία να «χακάρουμε» τους ίδιους μας τους εαυτούς. Για καλό ας ελπίσουμε... Αν όλα τα προηγούμενα χρόνια η συζήτηση αυτή ήταν μεταξύ θεωρίας και φαντασίας με χαλαρή διάθεση φουτουριστικής αφαιρετικότητας, την επόμενη δεκαετία ένα από τα trends που θα κυριαρχήσουν θα είναι η σχέση μας με τις έξυπνες μηχανές και ο αντίκτυπος της Τεχνητής Νοημοσύνης σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας μας. Μόνο με οικονομικούς όρους αν προσεγγίσει κανείς το φαινόμενο αρκεί. Πάνω από 16 τρισ. δολάρια αναμένεται να προστεθούν στο παγκόσμιο ΑΕΠ από τις εφαρμογές AI μέχρι το 2030. Άρα δικαιωματικά η επόμενη δεκαετία είναι της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Πώς εντάσσεται σε αυτό το άλμα της τεχνολογίας ο άνθρωπος; Οι όποιες αμφιβολίες για τη δραστική επίδραση της τεχνολογίας στις ζωές των ανθρώπων, ως αποτέλεσμα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, έχουν εκπέσει. Αυτό που δεν έχει επισημανθεί αρκετά μέχρι σήμερα, είναι οι συνέπειες από την άνοδο της χρήσης της ΑΙ στον άνθρωπο. Κάτι που έχει ιδιαίτερη βαρύτητα όταν συζητάμε για το μέλλον κυρίως της εργασίας σε έναν κόσμο όπου οι μηχανές μπορούν να καλύψουν μεγάλο κομμάτι από τις παραδοσιακές −και όχι μόνο− μορφές απασχόλησης, χειρωνακτικές ή διανοητικές, που εμείς οι άνθρωποι έχουμε συνηθίσει να αποτελούν αποκλειστικότητα μας από τις απαρχές της ιστορίας μας.
Οι δυτικές κοινωνίες διαμορφώνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ιδέα της ηθικής της εργασίας, των προτεσταντικών ιδεωδών περί απασχολησιμότητας. Αυτό το ιδανικό −μερικοί θα το έλεγαν στάση ζωής− έχει φτάσει πέρα από τα σύνορα της χριστιανοσύνης και σίγουρα δεν είναι αποτελεί μόνο μια δυτική έννοια, αφού και στη σύγχρονη Κίνα το μοτίβο εξελίσσεται ομοίως. Κάπως έτσι, το αφήγημα περί προόδου, συνεχούς εξέλιξης και επιτυχίας, το αμερικανικό όνειρο κατά κάποιον τρόπο, έχει εδραιωθεί στη συνείδηση των περισσοτέρων στον σύγχρονο κόσμο, ανεξαρτήτως Ηπείρου. Το εν λόγω αφήγημα, κατέχει κεντρική θέση στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε το πλαίσιο της συνύπαρξης μας με την AI τα επόμενα χρόνια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πεπαλαιωμένο σύνολο των πεποιθήσεών μας σχετικά με την ουσία της σκέψης και ζωής, αμφισβητήθηκε έντονα και άλλαξε ριζικά τα τελευταία διακόσια χρόνια. Μέσα από τις αποκαλούμενες τρεις «ανώμαλες προσγειώσεις» της νεωτερικότητας, ο άνθρωπος κλήθηκε να αφομοιώσει τις συγκλονιστικές θεωρίες του Κοπέρνικου, του Δαρβίνου και του Φρόιντ. Ο Κοπέρνικος εξόρισε τον άνθρωπο από το κέντρο του Σύμπαντος. Ο Δαρβίνος τού στέρησε την περιούσια θέση του στη Δημιουργία. Και ο Φρόιντ τον προσγείωσε αποδεικνύοντας ότι δεν έχει καν απόλυτη κυριαρχία επί του ίδιου του μυαλού του. Στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, ενυπάρχει η επόμενη πρόκληση για τον… ανθρώπινο εγωισμό. Η Τεχνητή Νοημοσύνη. Με την αυγή της νέας δεκαετίας για την ΑΙ, η πεποίθηση του ανθρώπου ότι συμμετέχει σε ένα θείο έργο, μέσω αποκλειστικής «ιδιοκτησίας» της νοημοσύνης και της δημιουργικότητάς του, μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλω. Η AI μπορεί να μάθει εξίσου καλά και μπορεί να δημιουργήσει και εκείνη εξίσου όμορφα.
H πρόκληση είναι να μάθουμε να συνεργαζόμαστε με τις «έξυπνες» μηχανές γιατί για τα πολλά επόμενα χρόνια δεν θα έχουμε τόσo… ΑΙ (artificial intelligence), όσο τον αναγραμματισμό σε ΙΑ (intelligent assistance). Θα έχουμε στα χέρια μας μία έξυπνη υποβοήθηση και όχι μία απόλυτα έξυπνα αυτόνομη σκέψη.
Βρισκόμαστε στο κατώφλι μίας νέας δεκαετίας. Κάθε μεγάλη αλλαγή στην πορεία της ανθρωπότητας είναι συνυφασμένη με περιόδους μετάβασης από το άγνωστο στη γνώση και από το περίεργο στην εξοικείωση. Αλλιώς η μετάβαση καθίσταται αδύνατη.
Αυτά θα συζητηθούν στο Νταβός φέτος. Και είναι τύχη για την Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας που θα είναι εκεί ο Πρωθυπουργός με το ανοιχτό μυαλό στο μέλλον και την καινοτομία ως διαρκή προτεραιότητα του. Άλλωστε ο Κ. Μητσοτάκης ήδη από τα χρόνια της Αντιπολίτευσης ήταν ο μόνος αρχηγός κόμματος που έθεσε ουσιαστικά στο δημόσιο διάλογο το concept της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και των προεκτάσεων της.
*O Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης της Κυβέρνησης και Υποψήφιος Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών.
