Ο Mariano Rajoy παίζει με τη φωτιά, η επιλογή του Ισπανού πρωθυπουργού να συλλάβει εκλεγμένα μέλη της τοπικής κυβέρνησης δεν έχει προηγούμενο σε ευρωπαϊκή χώρα και μπορεί να του γυρίσει μπούμερανγκ, υποστηρίζει, μιλώντας στο Liberal.gr, ο Κώστας Υφαντής, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο, ο οποίος που θεωρεί ότι η ισπανική πολιτική μπαίνει πλέον σε αχαρτογράφητα νερά.
Εκτιμά ότι ο Πρωθυπουργός απαγόρευσε το δημοψήφισμα επειδή φοβήθηκε ότι η διεξαγωγή του θα δημιουργούσε ένα "προηγούμενο", θα άνοιγε μια πόρτα, παρακινώντας και τους Βάσκους να κάνουν το ίδιο, θεωρεί ωστόσο λανθασμένη τη κίνηση να συλλάβει κυβερνητικούς αξιωματούχους. Πιστεύει ότι δεν θα ξεχαστεί εύκολα, αντίθετα, θα παραμείνει στη συλλογική μνήμη των Καταλανών, και μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο αποτέλεσμα. Δηλαδή να ριζοσπαστικοποιήσει ακόμη και τους πιο αποστασιοποιημένους ή ακόμη και κάποιους που ήταν εναντίον της καταλανικής ανεξαρτησίας.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, προβλέπει ότι θα αρχίσει και πάλι να πλανάται μια ατμόσφαιρα εσωστρέφειας, και ενώ είχε ξεκινήσει η κουβέντα για την επόμενη ημέρα της Ευρώπης. Στο χειρότερο σενάριο, και εφόσον η κατάσταση επιδεινωθεί πολιτικά, η Ισπανία, θα δυσκολευτεί να συμμετάσχει στη συζήτηση για το μέλλον και την αρχιτεκτονική της Ευρώπης.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Ανεβαίνει επικίνδυνα το θερμόμετρο στην Ισπανία, μετά την απόφαση της κυβέρνησης να δώσει εντολή στην εθνοφυλακή να συλλάβει κορυφαία μέλη της καταλανικής ηγεσίας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το «φάντασμα» της διάσπασης πλανάται πάνω από τη χώρα ή είναι υπερβολή;
Είναι σοβαρό το θέμα. Το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου δεν μοιάζει με το αντίστοιχο του 2014 όταν το 80% είχε ψηφίσει υπέρ της ανεξαρτησίας όμως η συμμετοχή ήταν μικρή και το αποτέλεσμα μη δεσμευτικό. Τούτη τη φορά, οι Καταλανοί είχαν διαμηνύσει ότι εφόσον επικρατήσει το «Ναι», θα κηρύξουν ανεξαρτησία σε 48 ώρες. Το ένα λοιπόν σκέλος της υπόθεσης είναι ότι πρώτα απ' όλα, η ίδια η καταλανική κυβέρνηση, όξυνε εδώ και ημέρες τα πνεύματα.
Το δεύτερο σκέλος αφορά την κυβέρνηση Rajoy, που έπειτα από μια μακρά περίοδο δοκιμασίας για τον ίδιο και το κόμμα του, και παρ' ότι κατάφερε να βγάλει την Ισπανία από την οικονομική κρίση, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα δημοψήφισμα. Η κεντροδεξιά είχε θεωρήσει ότι ακόμη και η διεξαγωγή του θα τίναζε τη κυβερνητική σταθερότητα στον αέρα, εκτιμήσεις που αρκετοί είχαν χαρακτηρίσει ως υπερβολικές. Και ο Rajoy είχε τα χέρια του δεμένα καθώς το Συνταγματικό Δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι το δημοψήφισμα δεν είναι νόμιμο. Όφειλε επομένως ο Ισπανός Πρωθυπουργός κάτι να κάνει. Επεδίωξε λοιπόν να συγκρουσθεί με τους Καταλανούς, θέλοντας να δείξει ότι είναι ισχυρός Πρωθυπουργός, παίρνοντας ένα μεγάλο ρίσκο.
- Ποιο ήταν το ρίσκο αυτής της απόφασης;
Το ρίσκο είναι ότι θα πολώσει πολύ περισσότερο το κλίμα, τόσο στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ισπανίας, όσο και στη τοπική, της Καταλονίας, και άρα μιλάμε για κίνδυνο πολιτικού διχασμού. Σκεφτείτε ότι φωνές στο διαδίκτυο παρομοίαζαν χθες την επέμβαση της εθνοφυλακής και τη σύλληψη μελών της καταλανικής κυβέρνησης με την εποχή της δικτατορίας του Φράνκο. Είναι ένδειξη πόλωσης αυτό, σύμπτωμα που ενδεχομένως την οξύνει, το ζήσαμε και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με αναβίωση της ρητορικής του εμφυλίου πολέμου και της χούντας...
- Τι φοβήθηκε ωστόσο ο Rajoy και απαγόρευσε το δημοψήφισμα; Το ρωτώ γιατί οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Καταλανών δεν επιθυμεί τη διάσπαση, ωστόσο, είναι υπέρ του δικαιώματος να ψηφίσουν την 1η Οκτωβρίου…
Φοβήθηκε τη δημιουργία ενός "προηγούμενου". Παρ' όλο που το δημοψήφισμα έχει κηρυχθεί παράνομο, εφόσον ο Rajoy επέτρεπε να γίνει, πιθανώς αυτό να δημιουργούσε ένα προηγούμενο στο μυαλό πολλών, και μια τέτοια συζήτηση θα μπορούσε να κατατρέχει την ισπανική πολιτική σκηνή για χρόνια. Ακόμη και αν νικητής στο δημοψήφισμα ανακηρυχθεί το "Όχι", ο Ισπανός Πρωθυπουργός φοβήθηκε ότι η διεξαγωγή του θα άνοιγε μια πόρτα που θα κρατούσε ζωντανή επί χρόνια τη συζήτηση για την απόσχιση της Καταλονίας, και ενδεχομένως να παρακινούσε και τους Βάσκους να επιχειρήσουν κάτι παρόμοιο. Δηλαδή να θέσουν και αυτοί με ένα βίαιο τρόπο στη κεντρική πολιτική σκηνή το ζήτημα της ανεξαρτησίας τους.
- Η καταλανική ηγεσία ωστόσο εμμένει στην απόφασή της, και καλεί τα 7,5 εκατ. των πολιτών στις κάλπες. Μήπως λοιπόν η επιλογή Rajoy να δώσει εντολή στις δυνάμεις ασφαλείας να συλλάβουν μέλη της τοπικής κυβέρνησης, λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ και φέρει αντίστροφο αποτέλεσμα;
Όταν συλλαμβάνεις εκλεγμένα μέλη μιας κυβέρνησης, προσκαλείς σχεδόν αυτόματα τη κλιμάκωση της πόλωσης. Η σύλληψη των 14 αξιωματούχων δεν θα ξεχαστεί εύκολα, θα παραμείνει στη συλλογική μνήμη των Καταλανών, ακόμη και όσων είναι εναντίον στην ανεξαρτησία. Είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επεδίωκε ο Ισπανός Πρωθυπουργός. Υπό αυτή την έννοια, η επέμβαση των δυνάμεων ασφαλείας θα μπορούσε να ριζοσπαστικοποιήσει ακόμη και τους πιο αποστασιοποιημένους ή ακόμη και κάποιους που ήταν εναντίον της ανεξαρτησίας της Καταλονίας. Διότι για πολλούς πολίτες της χώρας, το ζήτημα δεν ήταν αυτή καθ' εαυτή η ανεξαρτησία, παρά το δικαίωμα να αποφασίσουν.
- Πιστεύετε ότι η ισπανική πολιτική εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά;
Ναι, θεωρώ ότι η από εδώ και πέρα περίοδος θα είναι πολύ ταραγμένη, θα έλεγα ότι ο Rajoy έπαιξε χθες με τη φωτιά. Δεν μπορώ να φανταστώ άλλη ευρωπαϊκή χώρα όπου θα συνέβαινε κάτι παρόμοιο, να συλληφθούν εκλεγμένα μέλη μιας κυβέρνησης. Το ρίσκο της κίνησης Rajoy ίσως να ήταν μεγαλύτερο από εκείνο που επέλεξε να μην πάρει, αφήνοντας δηλαδή να διεξαχθεί το δημοψήφισμα.
- Σε δεύτερο χρόνο, ποιες ευρωπαϊκές προεκτάσεις έχουν οι εξελίξεις στην Ισπανία; Το ρωτώ γιατί αποσχιστικά κινήματα έχουμε επίσης σε Σκωτία, Ιταλία, και αλλού…
Το ζήτημα της Σκωτίας είναι άλλης τάξεως, γιατί εκεί έχει ήδη υπάρξει δημοψήφισμα, η συζήτηση για το επόμενο συνδέεται με το Brexit, άρα η χώρα δεν συγκρίνεται με τη περίπτωση της Ισπανίας. Όσον αφορά την Ιταλία, όπου είχε βρει έδαφος το αποσχιστικό αίτημα της Λίγκας του Βορρά, το κίνημα δεν είναι πλέον τόσο ισχυρό. Αν ψάξουμε να βρούμε ποιος μπορεί να εμπνεύσει στην Ευρώπη η περίπτωση της Καταλονίας, θα έβλεπα μόνο την Κορσική. Δεν έχουμε αυτή τη στιγμή μεγάλα "ενεργά ηφαίστεια" στη Δυτική Ευρώπη.
- Είδαμε τον Juncker, όπως ακριβώς είχε κάνει και με τη Σκωτία, να προειδοποιεί τους Καταλανούς ότι αν φύγουν από την Ισπανία, θα φύγουν και από την Ε.Ένωση. Επομένως, οι σημερινές εξελίξεις τι κινδύνους πιστεύετε ότι μπορεί να κρύβουν για την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Τι να περιμένουμε;
Αυτό που εγώ θα περίμενα σε κοινοτικό επίπεδο είναι να αρχίσει και πάλι να πλανάται μια ατμόσφαιρα εσωστρέφειας εντός Ε. Ένωσης, και ενώ είχε ήδη ξεκινήσει η κουβέντα για την επόμενη ημέρα της Ευρώπης. Είναι τραβηγμένο να μιλήσει κανείς για τριγμούς στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, παρά μόνο αν η Καταλονία βυθιστεί σταδιακά σε κατάσταση χάους, οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις με την αστυνομία γίνουν καθημερινές, κ.ο.κ. Προφανώς δεν είμαστε εκεί.
Σκεφτείτε πάντως ότι η Ισπανική οικονομία, που ταλαιπωρήθηκε πάρα πολύ στη διάρκεια της κρίσης και τώρα αρχίζει να ανακάμπτει, μετά και την αποχώρηση της Βρετανίας, θα είναι η 4η μεγαλύτερη της Ευρώπης. Στο χειρότερο λοιπόν σενάριο, και εφόσον η κατάσταση επιδεινωθεί πολιτικά, η Ισπανία, θα δυσκολευτεί να συμμετάσχει στη συζήτηση για το μέλλον και την αρχιτεκτονική της Ευρώπης.
