Του Στράτου Χαρχαλάκη
Κάθε νέα Κυβέρνηση καλλιεργεί και δημιουργεί προσδοκίες, εύλογες ή όχι. Έτσι και η σημερινή, που μετρά μόλις λίγες ημέρες ζωής. Οι αυτοδιοικητικοί, πρώτου και δεύτερου βαθμού, περιμένουν πολλά. Όχι για τους εαυτούς τους. Αλλά για την θεσμική θωράκιση των Δήμων και Περιφερειών, την επαναφορά της κοινής λογικής στην αυτοδιοικητική νομοθέτηση και τελικά την βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, αφού ειδικά οι Δήμοι, ως ο πρώτος πυλώνας διοίκησης, βρίσκονται σε άμεση και καθημερινή επαφή με την ίδια τη βάση της κοινωνίας.
Το πρώτο και κύριο ζήτημα που ενδιαφέρει τους Δήμους είναι η διαδικασία νομοθέτησης των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία των Δήμων. Στα τελευταία χρόνια υπήρξαν συντριπτικές θεσμικές αλλαγές στην καθημερινή λειτουργία των Δήμων, οι οποίες έγιναν νόμοι του Κράτους χωρίς καν να εισακουστούν οι εύλογες τοποθετήσεις και οι αγωνίες εκείνων που θα καλούνταν να τις εφαρμόσουν, δηλαδή των Δημάρχων, των αυτοδιοικητικών, των αιρετών, όσων γνωρίζουν από πρώτο χέρι τον τρόπο λειτουργίας των Δήμων.
Υπήρξαν φαινόμενα όπου οι εισηγητές των αυτοδιοικητικών νομοσχεδίων δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με την αυτοδιοίκηση, επέμεναν όμως σε αλλαγές, με τρόπο εμμονικό και ιδεοληπτικό, κατηγορώντας μάλιστα τους Δημάρχους ότι αντιδρούν στις αλλαγές για λόγους κομματικούς ή προσωπικούς. Ακόμα θυμάμαι την πλήρη άγνοια του υφυπουργού Οικονομικών κ. Μάρδα, το 2015, όταν ενώπιον του Δ.Σ. της Κ.Ε.Δ.Ε. επέμενε στην δέσμευση των ανταποδοτικών εσόδων των Δήμων υπέρ του δημοσίου χρέους, χωρίς καν να γνωρίζει ότι τα έσοδα αυτά δεν μπορούν να δαπανηθούν πουθενά αλλού εκτός από την ύδρευση, την καθαριότητα και τον φωτισμό.
Η νέα Κυβέρνηση πρέπει να νομοθετήσει τελείως διαφορετικά. Να ακούσει τη φωνή των αιρετών. Να διαβάσει προσεκτικά τα υπομνήματα και τις θέσεις των Δήμων, των Περιφερειών και των συλλογικών τους οργάνων. Να καλέσει σε διάλογο τους άμεσα εμπλεκόμενους και ο διάλογος αυτός να είναι ουσιαστικός και όχι προσχηματικός. Μόνο τότε θα μπορέσουν να υπάρξουν αλλαγές που θα εξυπηρετούν τους πολίτες με τρόπο αμεσότερο, δημοκρατικό και αποτελεσματικό.
Μια δεύτερη πρόκληση είναι η διόρθωση σοβαρών στρεβλώσεων που νομοθετήθηκαν με το Ν.4555/2018 (Κλεισθένης). Προσωπικά δεν πετάω στον κάλαθο των αχρήστων κανένα νομοθέτημα, ούτε πιστεύω ότι ο Κλεισθένης είναι στο σύνολό του απορριπτέος. Πολλές, όμως, προβλέψεις του πρέπει να αλλάξουν. Από την επαναφορά ενός κοινοτικού συστήματος που δεν έχει ουσιαστικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες, δικαίωμα σφραγίδας ή υπογραφής, μέχρι την απαράδεκτη πρόβλεψη του άρθρου 69 που – αλήθεια δεν γνωρίζω ποιος φωστήρας το σκέφτηκε – δίνει το δικαίωμα στην αντιπολίτευση να εκλέξει Δήμαρχο (!) σε περίπτωση που ο εκλεγμένος Δήμαρχος παραιτηθεί ή αποβιώσει. Ο Δήμαρχος πρέπει να ανήκει μόνο στην παράταξη που ανέδειξε Δήμαρχο στις εκλογές και σε καμία άλλη, τελεία και παύλα! Αλλιώς καταργείται ουσιωδώς η λαϊκή βούληση που εκφράστηκε μέσω της εκλογικής διαδικασίας.
Τρίτο σοβαρό ζήτημα, που ταλαιπωρεί όλους τους Δήμους, αλλά επηρεάζει και την καθημερινότητα των πολιτών, είναι οι μεγάλες καθυστερήσεις στην ωρίμανση, μελέτη και αδειοδότηση των έργων. Οι Δήμοι πρέπει να κάνουν έργα. Μικρά, μεσαία και μεγάλα. Έργα που θα βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών, θα λύνουν προβλήματα, θα αναβαθμίζουν τις πόλεις και τα χωριά. Αυτά τα έργα όμως, διέρχονται από τη βάσανο των μελετών, των εγκρίσεων, των αδειοδοτήσεων από διάφορες υπηρεσίες και φορείς του δημοσίου, που όχι μόνο δεν δεσμεύονται χρονικά για να εκφράσουν τις απόψεις τους, αλλά βρίσκονται υπό καθεστώς πλήρους προστασίας και ανοχής, από το ίδιο το κρατικοδίαιτο σύστημα διοίκησης, που ουδέποτε αποδέχθηκε την ανάγκη της ταχύτητας στη λήψη αλλά κυρίως στην εκτέλεση των αποφάσεων.
Γίνομαι σαφής με ένα παράδειγμα. Το 2013, πριν εκλεγώ Δήμαρχος και υπό άλλη θεσμική ιδιότητα, ξεκίνησα τη διαδικασία χρηματοδότησης και εκτέλεσης ενός σημαντικού έργου στο μικρό νησί των Αντικυθήρων, στο νησί των 20 μονίμων κατοίκων που ερημώνει χρόνο με το χρόνο. Το έργο αυτό είναι η διαπλάτυνση και τσιμεντόστρωση ενός δρόμου, που είναι διανοιγμένος και σε χρήση ως χωματόδρομος εδώ και 30 χρόνια, προκειμένου ο κεντρικός οικισμός – λιμάνι του νησιού να αποκτήσει περιφερειακή όδευση. Το έργο εντάχθηκε στον προϋπολογισμό της Περιφέρειας Αττικής το 2014 με ποσό 285.000€. Επειδή όμως τα Αντικύθηρα ανήκουν στο δίκτυο NATURA 2000, η ολοκλήρωση των απαιτούμενων αδειών και εγκρίσεων (για την τσιμεντόστρωση επαναλαμβάνω ενός υπάρχοντος χωματόδρομου μήκους 1100 μέτρων), χρειάστηκε σχεδόν 6 χρόνια. Η οριστική ΑΕΠΟ εκδόθηκε την άνοιξη του 2019, το έργο δημοπρατήθηκε τον Ιούνιο του 2019 και θα ξεκινήσει να εκτελείται το Φθινόπωρο. Έξι χρόνια για ζητήματα που θα έπρεπε να λύνονται σε λίγες μόνο ημέρες.
Οι προκλήσεις για τη νέα Κυβέρνηση είναι πάρα πολλές. Τα ανοιχτά μέτωπα δεκάδες. Από τα εργασιακά μέχρι τα ελληνοτουρκικά, τα ενεργειακά και τις διεθνείς σχέσεις της Χώρας. Ο νέος Πρωθυπουργός καλείται να βρει τη χρυσή τομή, ώστε να κάνει 2 πράγματα ταυτόχρονα: να εξασφαλίσει το μέλλον της πατρίδας μέσα από πολιτικές μακράς πνοής και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού (π.χ. πολιτική για το δημογραφικό) και την ίδια στιγμή να δώσει βάρος στην βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη. Και αυτό το τελευταίο περνάει αναγκαστικά μέσα από την μεταρρύθμιση της Αυτοδιοίκησης, μέσα από την διόρθωση παγίων στρεβλώσεων και λαθών του μακρινού αλλά και του πρόσφατου παρελθόντος, μέσα από τη θεσμική ενίσχυση και θωράκιση των Δήμων και των Περιφερειών που και ανθρώπους ικανούς διαθέτουν και όραμα έχουν για την εξυπηρέτηση του δημότη, του πολίτη, του συνανθρώπου μας.
*Ο Στράτος Χαρχαλάκης είναι Δήμαρχος Κυθήρων/Αντικυθήρων
