Του Θόδωρου Σκυλακάκη*
Οι πραγματικές συνέπειες της συμφωνίας των Πρεσπών αρχίζουν πλέον να εμφανίζονται πριν καλά-καλά ολοκληρωθεί η τροποποίηση του Συντάγματος της ΠΔΓΜ, με τον Ζόραν Ζάεφ να μιλά για “Μακεδόνες του Αιγαίου”, οι οποίοι με τη συμφωνία των Πρεσπών δεν αποκλείεται «να διδάσκονται την μακεδονική γλώσσα».
Επειδή πολλοί από τους υποστηρικτές της συμφωνίας των Πρεσπών έχουν επικαλεστεί τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη για την υπεράσπισή της και για να αποκαταστήσουμε την ιστορική πραγματικότητα, πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε θέσει ως ακρογωνιαία λίθο της πολιτικής του στο θέμα των Σκοπίων την αναγνώριση από τα Σκόπια ότι δεν υπάρχει Μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα. Πριν ακόμα αρχίσει το θέμα να συζητείται τον Σεπτέμβριο του 1991 είχε πει σε συνέντευξη στη ΔΕΘ ότι:
«Η Ελλάς είναι η μόνη βαλκανική χώρα η οποία δεν έχει μειονοτικά προβλήματα. Δεν έχει με την έννοια ότι το πρόβλημα της μουσουλμανικής μειονότητας έχει οδηγηθεί στο δρόμο που οι διεθνείς συνθήκες ορίζουν[1]. Και δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε. Και δεν έχει με την έννοια ότι η λεγόμενη «μακεδονική μειονότητα» είναι μειονότητα φάντασμα. Είναι η μοναδική περίπτωση, από όσες εγώ γνωρίζω, όπου την μειονότητα την παρουσιάζουν τρίτοι, απ' έξω από τη χώρα και όχι μέσα στην ενδιαφερόμενη χώρα.» Κ. Μητσοτάκης 8.9.1991
Στη συνέχεια πριν συζητηθεί το θέμα στην Ευρώπη η κυβέρνησή του είχε ξεκαθαρίσει το θέμα στις 4 Δεκεμβρίου 1991, βάζοντας τρεις όρους προς την κυβέρνηση της δημοκρατίας των Σκοπίων για την αναγνώριση της χώρας αυτής:
- Την «αλλαγή του ονόματος Μακεδονία, η οποία έχει γεωγραφική και όχι εθνική υπόσταση»,
- Την αναγνώριση ότι δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις σε βάρος της χώρας μας,
- Την αναγνώριση ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα μακεδονική μειονότητα.
Πράγματι στο περίφημο πακέτο Πινέιρο, όπου στην αρχή, σε ό,τι αφορά τη μειονότητα, υπήρχε μια ασαφής διατύπωση, με επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης [2], ο Πινέιρο δέχθηκε να περιληφθεί ρητή σχετική διατύπωση με την οποία τα Σκόπια θα αναγνώριζαν ότι δεν υπάρχει μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό τελικά το πακέτο Πινέιρο δεν προχώρησε, όμως η θέση της Ελλάδας για το συγκεκριμένο θέμα ήταν απόλυτα σαφής και αποδεκτή από τον ευρωπαϊκό παράγοντα.
Γιατί ακολούθησε αυτή την πολιτική ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ένας κατεξοχήν φιλελεύθερος πολιτικός; Δεν περιλαμβάνει η φιλελεύθερη ιδεολογία την απόλυτη προστασία του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού; Η απάντηση είναι απλή. Τα ατομικά δικαιώματα είναι η ουσία του φιλελευθερισμού, όμως η αναγνώριση μιας εθνικής μειονότητας, δεν αποτελεί ατομικό αλλά συλλογικό δικαίωμα. Με βάση το διεθνές δίκαιο τα σχετικά κριτήρια δεν είναι σαφώς προσδιορισμένα. Δεν έχει υπάρξει ούτε στον ΟΗΕ, ούτε στο Συμβούλιο της Ευρώπης κοινά συμφωνημένος ορισμός της έννοιας εθνική μειονότητα και ο ορισμός που είχε προταθεί στη σχετική συζήτηση στο Συμβούλιο της Ευρώπης έθετε ως προϋπόθεση για την αναγνώριση ότι η μειονότητα, αν και μικρότερη σε αριθμό από την πλειονότητα, πρέπει να είναι επαρκώς αντιπροσωπευτική της χώρας ή της περιφέρειας της χώρας στην οποία κατοικεί [3].
Άσχετα με το πως αυτό συνέβη ιστορικά -αποχώρηση και εκδίωξη μεγάλου αριθμού σλαβομακεδόνων μετά τον εμφύλιο, πιεστική πολιτική αφομοίωσης τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες κ.λπ.-, που προφανώς ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης γνώριζε πολύ καλά, το 1991 θεωρούσε ότι εθνική «μακεδονική» μειονότητα, με την αναγκαία μαζικότητα ώστε να μπορεί να διεκδικήσει συλλογικά μειονοτικά δικαιώματα στην Ελλάδα, δεν υπήρχε. Τα πολύ μικρά ποσοστά που πήρε το Ουράνιο Τόξο, που προσπάθησε να εκπροσωπήσει εκλογικά μια τέτοια υποτιθέμενη εθνική μειονότητα στη δεκαετία του 1990 και εντεύθεν, δίνουν και την σχετική αριθμητική αιτιολόγηση. Το Ουράνιο Τόξο στις περιφέρειες της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας έλαβε στις ευρωεκλογές του 2014 [4] αθροιστικά 0,2% (2.861 ψήφους σε ένα εκλογικό σώμα 1.212.881 ψηφισάντων), κάτι που καθιστά την σχετική υπόθεση πράγματι μη συγκρίσιμη αριθμητικά με οποιαδήποτε αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα στην Ευρώπη (όπως προκύπτει και από τον σχετικό κατάλογο) [5].
Με την έννοια αυτή ο Ζάεφ θέτοντας θέμα εθνικής «μακεδονικής μειονότητας» και διδασκαλίας της «μακεδονικής γλώσσας» (εθνότητα και γλώσσα που ρητά αναγνωρίζουν η συμφωνία που υπέγραψαν οι κ.κ. Τσίπρας και Καμμένος), πριν ακόμα η Ελλάδα επικυρώσει κοινοβουλευτικά την σχετική συμφωνία, δικαιώνει απολύτως τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ο οποίος δήλωνε υπενθυμίζουμε ότι «πρόκειται για μοναδική περίπτωση, από όσες εγώ γνωρίζω, όπου την μειονότητα την παρουσιάζουν τρίτοι, απ' έξω από τη χώρα και όχι μέσα στην ενδιαφερόμενη χώρα».
Οι πολιτικοί των Σκοπίων, για δικούς τους εσωτερικούς λόγους (αφού υπάρχει σημαντικός αριθμός στα Σκόπια σλαβομακεδόνων που έλκουν καταγωγή από την ελληνική Μακεδονία, τους οποίους ικανοποιούν), είναι βέβαιο, δεν το κρύβουν άλλωστε, ότι -εφόσον η συμφωνία των Πρεσπών ψηφιστεί- θα την χρησιμοποιήσουν με τρόπο που θα δημιουργήσει ένα νέο μόνιμο πρόβλημα στις σχέσεις των δύο χωρών, με αντικείμενο την αναγνώριση εθνικής "μακεδονικής μειονότητας" στην Ελλάδα.
Αυτό ακριβώς δηλαδή που ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης επεδίωκε να αποφύγει από την πρώτη στιγμή με την πολιτική του.
*Ο Θόδωρος Σκυλακάκης είναι πρόεδρος της Δράσης.
Παραπομπές:
[1] Με την αλλαγή πολιτικής υπέρ της μειονότητας που είχε ήδη εξαγγείλει με την περίφημη ομιλία του στις 14 Μαΐου 1991 στην Ροδόπη όταν διακήρυξε την «ισονομία και ισοπολιτεία».
[2] Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της συνάντησης Πινέιρο-Σαμαρά της 1-4-1991.
[3] The Proposal for an Additional Protocol on the Rights of National Minorities to the European Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms (hereinafter: ECHR) contained definition of a «national minority group.» According to the proposal expression «national minority» refers to a:
«group of persons in a state who reside on the territory of the state and are citizens thereof; mainly longstanding, firm and longlasting ties with a state; display distinctive ethnic, cultural, religious or linguistic characteristics; are sufficiently representative, although smaller in number than the rest of the population of the state or of a region of the state.» - Recommendation 1201 (1993) on an Additional Protocol on the Rights of National Minorities to the European Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms.
[4] Πιο αντιπροσωπευτικές εκλογές λόγω της χαλαρής ψήφου.
