Του Νίκου Ορφανού
Το Βερολίνο είναι μια μεγάλη πόλη. Και πράσινη πόλη. Όπως είναι οι βόρειες πρωτεύουσες, στις χώρες που βρέχει πολύ. Τη διασχίζει ο ποταμός Σπρέε, που τη χωρίζει σχεδόν φιδωτά στα δυο.
Πρώτη φορά στο Βερολίνο και κρατάω σημειώσεις:
1. Η πόλη είναι γεμάτη μουσεία. Με αρχαία αιγυπτιακά, ρωμαϊκά, ασσυριακά, μεσαιωνικά ευρήματα, με ό,τι σχεδόν θες. Μουσείο για το τείχος, για τους Ναζί, τη ζωή στην κομμουνιστική Γερμανία, την ομοφυλοφιλία και γκαλερί, ατελείωτες γκαλερί. Όλα είναι προς έκθεση. Όλο το παρελθόν της πόλης συναντάει το σύγχρονο κόσμο μέσα από αυτή την ετερόκλητη διασταύρωση των εκθεμάτων. Τα μουσεία της πόλης είναι όλα οργανωμένα, με ηλεκτρονικά εσιτήρια, ομαδικά εισιτήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, πρόσβαση σε αμέα παντού, αισθάνεσαι λίγο από περασμένο αιώνα συγκρίνοντάς τα με τα δικά μας.
2. Όλοι μιλάνε αγγλικά. Αυτό στερεί την αναγκαιότητα να μάθεις, έστω δυο τρεις, λέξεις στα γερμανικά.
3. Πάνε σχεδόν τριάντα χρόνια από την πτώση του τείχους. Πιο πολλά χρόνια είναι γκρεμισμένο πια από ότι στάθηκε όρθιο. Στην πραγματικότητα ήταν μια τεράστια τάφρος, με πύργους ελέγχου και δύο τείχη να την περικλείουν, εσωτερικά και εξωτερικά. Σε όλα τα μαγαζιά με σουβενίρ πουλάνε, και καλά, κομμάτια από το τείχος. Και όλα με χρώμα απάνω, φαίνεται ότι είχανε γκραφιτιάσει και τα 45 χιλιόμετρά του. Και μάλλον πουλάνε μόνο τη μπροστινή πλευρά. Αλήθεια το πίσω τείχος τι να απόγινε;
4. Αν ήθελες να φύγεις από την ανατολική πλευρά δε μπορύσες, αν πήγαινες να το σκάσεις σε πυροβολούσαν. Πολλοί σκοτώθηκαν. Αλλά αρκετοί ανατολικοβερολινέζοι ακόμα αναπολούν τις παλιές μέρες, που δεν είχε καθόλου ανεργία. Και τα δικά τους λουκάνικα, που ήταν νοστιμότερα από των δυτικών. Ηταν η ζωή της εργασίας και των λουκάνικων.
5. Ακόμα βλέπεις στην ανατολική πλευρά της πόλης πολυκατοικίες-κλουβιά, απομεινάρια ενός αρχιτεκτονικού ισοπεδωτισμού. Παράλληλα γυάλινα μεγαθήρια σηκώνονται ολοένα. Οι αρχιτέκτονές της έχουν μανία με το γυαλί. Όλα διάφανα. Κατανοητό υπό μία έννοια.
6. Οι οδηγοί των λεωφορείων είναι όλοι με στολή, ατσαλάκωτοι και υπάρχουν και πολλές γυναίκες ανάμεσά τους. Βοηθούν τους ηλικιωμένους επιβάτες να ανέβουν και να κατέβουν, σου πουλάνε εισιτήρια, σου δίνουν οδηγίες μιλώντας σου με λέξεις και όχι με νεύματα ή μουγκρητά.
7. Την άνοιξη έχει καλό καιρό. Υπολογίζεις ένα μήνα πίσω από μας. Το Μάη έχει καιρό που εμείς έχουμε τον Απρίλη. Και όταν βρέχει, βρέχει πολύ, ανοίγουν οι ουρανοί.
8. Το κέντρο της πόλης είναι καθαρό και ασφαλές. Δε βλέπεις παρατημένες γωνιές δίπλα σε δημόσια κτήρια ή πρέζα να πουλιέται δίπλα σην πύλη του Βραδεμβούργου. Υπάρχει αστυνομία διακριτικά σχεδόν παντού, σε περιστατικό κλοπής σε εμπορικό κέντρο, μια δεκαπενταριά αστυνομικοί πετάχτηκαν από το πουθενά και περικύκλωσαν μια ομάδα πορτοφολάδων. Τόσο ήσυχα που θα έλεγες ότι ήταν σκηνοθετημένο.
9. Δεν ακούς πουθενά κορναρίσματα ή φωνές. Υπάρχει μια περίεργη ησυχία στους δρόμους.
10. Αναρίθμητα ποδήλατα παντού. Και τεράστιο δίκτυο ποδηλατοδρόμων. Και φανάρια ειδικά για ποδηλάτες. Και θεματικές ξεναγήσεις με ποδήλατα. Και τραμ και μετρό και τρένα, πολλά τρένα. Η μισή πόλη μετακινείται απάνω σε ράγες και με πετάλια.
11. Να πας να βρεις τα δικά σου σημεία. Εγώ βρήκα τα στούντιο Χάνσα στην Ποτσντάμερ πλατς, που ηχογράφησε ο Μπόουη το Heroes, οι Ντεπές Μοντ το Everything counts και οι U2 το One. Α, η δεύτερη γραμμή του μετρό λέγεται U2.
12. Οι άνθρωποι είναι ευγενείς και κατατοπιστικοί. Από τους σερβιτόρους μέχρι τους ταξιτζήδες. Χωρίς πολλές διαχύσεις. Και ακριβείς στα ραντεβού τους. Αυτό που λέμε…Γερμανοί.
13. Το Βερολίνο είναι μια πονεμένη πόλη. Ναζισμός, τείχος, βομβαρδισμοί, πόλη σύμβολο. Εθνότητες συρρέουν από παντού. Ιστορία και τεχνολογία. 15 χιλιόμετρα από την πύλη της Ιστάρ στο Pergamon museum, το εργοστάσιο της Siemens. Η πρόσοψη του παλιού ξενοδοχείου του 1920 αναστυλώθηκε από τη Sony. Είναι όμορφο από ψηλά.
14. Έχει μεγάλες πλατείες. Μεγάλα πεζοδρόμια και χαίρεσαι να βολτάρεις. Απόλαυση αν έχεις παιδί σε καροτσάκι, εύκολο αν είσαι σε αμαξίδιο, ελεύθεροι χώροι, πάρκα, πράσινο παντού, παρ' όλα τα ψηλά κτήρια δε νιώθεις ασφυκτικά. Υπάρχει σχέση του πολίτη με το δημόσιο χώρο. Υπάρχει ταυτότητα που λέει Βερολινέζος.
Δεν είδα άσχημα και ενοχλητικά πράγματα. Που σίγουρα υπάρχουν. Ένας απλός τουρίστας ήμουν άλλωστε. Δυο τιπ θα δώσω μόνο, χωρίς διάθεση διαφήμισης:
α. αν είναι να πάρεις έναν οδηγό να ψάξεις για τον οδηγό του Lonely Planet. Ο ακριβέστερος και χρηστικότερος.
β. Μην πας με τα φτηνότερα εισιτήρια που θα βρεις. Αξίζει να πας με Aegean πχ. Όμορφα και νοικοκυρεμένα. Εγώ γύρισα με μια φτηνιάρικη εταιρεία και αισθανόμουνα σαν το κτελ Λαμίας-Μακρακώμης το 1986. Ούτε νερό δε σου δίνουν. Ακόμα κι αν φύγεις με μιάμιση ώρα καθυστέρηση γιατί τους έβγαλε βλάβη το αεροσκάφος και ξεροσταλιάζεις στο κάθισμα σα φυλακισμένος. Δεν αξίζει. Κανείς μας δεν είναι πια τόσο πλούσιος για να αγοράζει τόσο φτηνά.
Να πας στο Βερολίνο. Εγώ θα ξαναπάω.
Αυτά.
