Το χρηματιστήριο είναι ένα βασικό εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη. Σε άλλες χώρες. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, όχι. Μετά την «ποινικοποίηση» της χρηματιστηριακής φούσκας του 1999, το χρηματιστήριο μπήκε στα μαύρα κατάστιχα. Κυβερνήσεων, τραπεζών, κοινού. Το χρηματιστήριο πέθανε μαζί με τις ελπίδες εκατοντάδων χιλιάδων μικροεπενδυτών, ότι θα μπορούσαν να κερδίσουν τον επιούσιο με μόνο εφόδιο μια οθόνη και μια online σύνδεση για την παρακολούθηση της συνεδρίασης του χρηματιστηρίου.
Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στον μύλο. Με τον καιρό το χρηματιστήριο πέρασε στη φάση της παρακμής. Και γι' αυτό δεν ευθύνονται μόνο οι σκληρές οικονομικές συνθήκες της οικονομίας. Ήταν κάτι περισσότερο. Το χρηματιστήριο εγκαταλείφθηκε από τις τράπεζες, οι οποίες μέχρις ενός σημείου ήταν «το απόλυτο αφεντικό» της ΕΧΑΕ. Από βασικός μέτοχος, οι τράπεζες μεταβλήθηκαν σε άνευρους και αδιάφορους παρατηρητές μιας νωθρής καθημερινότητας. Η διοίκηση του χρηματιστηρίου στρογγυλοκάθισε στον θρόνο της και με τον καιρό εκτελούσε κι αυτή μια ψυχοφθόρα διαδικασία. Προφανώς και δεν υπήρχε κάποια κινητήριος δύναμη για να βγάλει το κάρο από τον βάλτο που είχε κολλήσει.
Για να μην ξεχνιόμαστε, το 1986 το χρηματιστήριο ήταν σε μια ανάλογη κατάσταση με αυτή που είναι και σήμερα. Αλλά υπήρξε η πολιτική βούληση για να ξεκινήσει η μηχανή να δουλεύει. Ήταν επί κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου και με πρωτοβουλία του Θόδωρου Καρατζά. Τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν τότε ήταν το σήμα που περίμενε η αγορά ότι κάποιος ενδιαφερόταν σοβαρά για το μέλλον της. Και για να μην ξεχνιόμαστε, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ένας λαϊκιστής πολιτικός, αλλά ταυτόχρονα ήταν και ένας γνωστός οικονομολόγος. Καταλάβαινε την αξία του χρηματιστηρίου.
Από τότε μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά. Ο λαϊκός καπιταλισμός έχει να αντιμετωπίσει περισσότερα προβλήματα απ' ό,τι εκείνη την περίοδο. Νέα προϊόντα και εργαλεία έχουν κάνει το παιχνίδι περισσότερο πολύπλοκο, αφαιρώντας από τους μικροεπενδυτές τον κυρίαρχο ρόλο που είχαν στο παρελθόν. Ωστόσο, ένα πράγμα δεν άλλαξε: Το χρηματιστήριο μπορεί να χρηματοδοτήσει νέες επενδύσεις με μικρότερο κόστος από εκείνο των τραπεζών. Μπορούμε να πούμε ότι η χρησιμότητά του είναι σήμερα πιο σπουδαία από οποιαδήποτε άλλη εποχή, καθώς το τραπεζικό σύστημα δεν είναι ιδιαίτερα φιλικό στις χρηματοδοτήσεις. Δεν ευνοεί την ανάπτυξη. Είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία για τον χρηματιστηριακό θεσμό να πάρει τη ρεβάνς.
Αυτά λέει η θεωρία. Στην πράξη χρειάζεται να ξεπεραστούν πολλά εμπόδια. Πρώτα απ' όλα χρειάζεται να δείξει η κυβέρνηση ότι ενδιαφέρεται πράγματι για τη χρηματιστηριακή αγορά. Θα ήταν αστείο να έχει ανακαλύψει κίνητρα για τους μικροεπενδυτές η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου και να τα αγνοεί η φιλελεύθερη κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Έπειτα, πρέπει να προχωρήσουμε στον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου. Δεν είναι δυνατόν να αφήνουμε τα χρήματα των Ελλήνων επενδυτών να πηγαίνουν σε επενδυτικές εταιρείες στο Λουξεμβούργο ή στην Κύπρο, όταν μπορούμε να υιοθετήσουμε ανάλογα μοντέλα λειτουργίας εταιρειών που προσφέρουν επενδυτικές υπηρεσίες.
Ένα σημαντικό επίσης θέμα είναι να ξυπνήσει η διοίκηση του χρηματιστηρίου, αν και εφόσον επιθυμεί την ανάπτυξη του θεσμού. Θυμάμαι παλαιούς προέδρους του χρηματιστηρίου να έχουν λιώσει τις σόλες τους στην προσπάθειά τους να βρουν νέες εισηγμένες εταιρείες. Μέσα στην κρίση; Μέσα στην κρίση! Υπάρχουν εταιρείες-διαμάντια που είναι σχεδόν άγνωστες στο ευρύ επενδυτικό κοινό. Πρέπει κάποιος να πάει και να τους πουλήσει το προϊόν. Όπως έκαναν οι παλαιότεροι. Δεν πρόκειται να τους έρθει η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος για να ανακαλύψουν τη Γη της Επαγγελίας.
Και φτάνουμε στο πιο σημαντικό σημείο, στη διαφάνεια. Με μία Folli Follie στην πλάτη και μια MLS, πολύ δύσκολα θα πειστεί το διεθνές επενδυτικό κοινό ότι η Ελλάδα είναι ένα κράτος δικαίου. Κάθε άλλο! Η καχυποψία χτυπάει κόκκινο κάθε φορά που ακούγεται το όνομα και μόνο μιας ελληνικής εταιρείας. Πρόκειται για μια ζημιά άνευ προηγουμένου. Άδικο; Σίγουρα ναι, τουλάχιστον σ' έναν βαθμό. Από την άλλη πλευρά, δεν είδαμε τις Αρχές και τους άλλους θεσμικούς παράγοντες να κάνουν κάτι για να βελτιώσουν την κατάσταση και να αλλάξουν τη δυσμενή αυτή εικόνα. Όταν ο ξένος επενδυτής έχει την αίσθηση ότι η αξιοπιστία είναι ανάλογη με εκείνη που συναντά σε κινεζικές εταιρείες...
Το χρηματιστήριο δεν είναι μόνο ο ναός των κερδοσκόπων. Είναι ένας μοναδικός προορισμός για ανθρώπους που έχουν επιχειρηματικό όραμα. Και όπως όλοι οι κήποι, έχει και φίδια. Οι ιδιοκτήτες του κήπου έχουν την ευθύνη για την ασφαλή διέλευση των ανθρώπων...
Η κύρια πρωτοβουλία, πάντως, βρίσκεται στην κυβέρνηση. Αυτή μπορεί και πρέπει να πάρει τις κρίσιμες αποφάσεις.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
*Αναδημοσίευση από την Στήλη Εκ Θέσεως του Φιλελεύθερου που κυκλοφόρησε στις 30 Μαΐου.
