Με ένα βαρέλι πετρέλαιο να «απειλεί» να γίνει φθηνότερο από ένα μπουκάλι μεταλλικό νερό, αμφιβάλλουμε κατά πόσο η κρίση αυτή θα είναι «πρόσκαιρη». Η πτώση του πετρελαίου δείχνει ύφεση, πτώση της κατανάλωσης και της παραγωγής. Ο ιός του κορονοϊού συναντήθηκε στο σταυροδρόμι με τον υιό των υπερτιμημένων αγορών. Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό. Σαν να έχει πέσει πυρηνική βόμβα. Οι επιζήσαντες θα είναι λίγοι.
Ακόμη κι αν βρεθεί αύριο το φάρμακο (μακάρι για να σωθούν οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων), δεν είναι βέβαιο ότι η ζωή στις αγορές θα επανέλθει σε «φυσιολογικούς» ρυθμούς. Ίσως επειδή ο καλπασμός σε δυσθεώρητα ύψη δεν ήταν έτσι ή αλλιώς «φυσιολογικός». Θα πει κάποιος ότι το έργο αυτό έχει παιχτεί πολλές φορές μέχρι σήμερα. Από μία πλευρά αυτό είναι αληθές. Από την άλλη υπάρχει ένα στοιχείο χάους που δεν υπήρχε σε άλλες κρίσεις. Το 2020 είναι η χειρότερη κρίση που έχει ποτέ υπάρξει, ακριβώς επειδή έχει πολλαπλά σημεία αναφοράς. Δεν είναι τα ενυπόθηκα δάνεια, δεν είναι οι αγορασμένες μετοχές με «αέρα». Είναι πολλά διαφορετικά πράγματα που αναγκάζονται να εκτεθούν στο φως της ημέρας. Μία πανδημία μας αναγκάζει να αναδιατάξουμε τις σκέψεις μας και τις προτεραιότητές μας.
Αύριο μπορεί το πετρέλαιο να ανακάμψει. Θα έπρεπε να το είχε ήδη κάνει, όταν ο πρόεδρος Τραμπ μας είπε προχτές ότι θα αγόραζε όλο το πετρέλαιο του κόσμου. Κι όμως! Οι πωλητές δεν τον φοβήθηκαν. Θα μπορούσαν να του προπουλήσουν το πετρέλαιο που θα εξαχθεί από τον πλανήτη στα επόμενα 100 χρόνια. Ποιος έχει δίκιο; Όποιος και να έχει δίκιο, δύσκολα θα συνέλθει η αγορά απ’ αυτό το σοκ. Οι χαμένες κορυφές δεν κατακτώνται και πάλι σε μία ημέρα. Θέλουν χρόνο. Το ίδιο συνέβη και πριν περίπου είκοσι χρόνια, όταν το πετρέλαιο βρισκότανε και πάλι σε ανάλογα επίπεδα τιμών. Και το θυμάμαι και πιο… χαμηλά!
Η ουσία είναι ότι κλονίζεται η εμπιστοσύνη των επενδυτών σε ένα μπούσουλα που τα τελευταία δέκα χρόνια πάει μόνο προς τα πάνω. Και μην βιαστείτε να πείτε ότι αυτό αφορά μόνο τους κατόχους μετοχών. Από πού νομίζετε ότι βγαίνουν τα επιχειρηματικά δάνεια; Σίγουρα δεν τα στέλνει ο πελαργός. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι οι επενδυτές θυμούνται ότι υπάρχει και πτώση. Το σοκ είναι πραγματικά μεγάλο για πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν ζήσει ανάλογες καταστάσεις στο παρελθόν ή δεν τις θυμούνται. Και κυρίως δεν έχουν πάρει το μάθημα που λέει ότι «εχθρός του φθηνού είναι το φθηνότερο». Οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης θα είναι σίγουρα μεγάλες. Ακόμη κι αν βρεθεί σύντομα το φάρμακο. Αν δεν βρεθεί; Καλύτερα να μην ξεκινήσουμε αυτή την συζήτηση.
Η επόμενη ημέρα θα μας βρει σίγουρα διαφορετικούς. Πολλοί εξ ημών θα έχουμε καταστραφεί. Όχι απαραίτητα γιατί είχαμε μετοχές, αλλά διότι είχαμε την απρονοησία να έχουμε μία μικρή επιχείρηση. Το βέβαιο είναι ότι ο καπιταλισμός θα συνεχίσει την πορεία του. Με ή χωρίς εμάς. Επίσης βέβαιο είναι ότι οι πολίτες θα αναθεωρήσουν πολλά πράγματα για τους Τραμπ και τους Μπόρις αυτού του κόσμου. Αυτό θα είναι το καλό αυτής της ιστορίας. Το κακό είναι ότι οι Οικονομίες θα χάσουν πολλά χρόνια, ίσως και δεκαετίες ανάπτυξης.
Θανάσης Μαυρίδης
