Της Αγγελικής Κώττη
«Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία», έζησε μια «δίκοπη ζωή», σε χωριά «μ’ αυτά τα σπίτια δίπλα στο γιαλό/ μ’ αυτές τις μάνες με το κάρβουνο στα μάτια τους», πίστευε στη δύναμη που δίνει ο αγώνας, πίστευε στους ανθρώπους, στη δικαιοσύνη, το πίστευε ακράδαντα: «θα `ρθει ο καιρός που θα φανούν οι κήρυκες κι όχι μονάχα ψεύτες και ρουφιάνοι.» Ο Θάνος Μικρούτσικος, πάντοτε μαχητής, πάντοτε εξεγερμένος, πάλεψε παλικαρίσια με τον Θάνατο, χρόνια, μήνες, βδομάδες και μέρες, ώσπου εκείνος να καταφέρει να τον νικήσει. Όμως το έργο του, που τόσο αγαπήθηκε, μένει παρακαταθήκη και παρηγορία, για πάντα.
Στοργικός πατέρας, σύντροφος, δάσκαλος, τρυφερός με τους συνεργάτες του, γεμάτος αγάπη για τη μουσική, τους ποιητές και τους ανθρώπους που γέμιζαν τη ζωή του, δυνατός ακόμα και στις δύσκολες στιγμές, ο Θάνος Μικρούτσικος υπήρξε κάτι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα: της έδωσε μεγάλα φτερά να πετά. Μέσα από την αδιάκοπη παρουσία του στη μουσική, από τα μεγάλα βήματά του σε αυτήν, άφησε έργα που αγαπήθηκαν και που συμβάλλουν στην ψυχική ανάταση των Ελλήνων. «Ο φανταστικός Έλληνας με τη μουσική στο αίμα του» τον αποκαλούσαν οι ξένες εφημερίδες.
Μέχρι την τελευταία στιγμή υπήρξε μαχητής. Στα ποστ του στο facebook και ενώ είχε ξεκινήσει για εκείνον ο δρόμος προς το τελευταίο ταξίδι, μέσω της οικογένειάς του, της συζύγου Μαρίας Παπαγιάννη και των παιδιών του, ζητούσε αντί για δώρα οι άνθρωποι να δώσουν αίμα για όσους το χρειάζονται. Γιατί μέχρι την τελευταία του στιγμή σκεφτόταν τους άλλους…
"Ποτέ δεν κρύφτηκα» έγραφε λίγες μέρες πριν. «Μηνύματα έρχονται από πολλούς φίλους που ρωτάνε για την κατάσταση της υγείας μου. Ενάμιση μήνα τώρα βρίσκομαι σ΄ ένα δωμάτιο του νοσοκομείου παλεύοντας μ΄ ένα ανόητο πυρετό που επιμένει. Σας γράφω σήμερα γιατί αισθάνομαι πιο δυνατός κι είμαι σίγουρος ότι θα σας συναντήσω σύντομα. “Το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος. Το να μην παραδίνεσαι αυτό είναι” που λέει και ο αγαπημένος μου Χικμέτ".μΕν τέλει, κατέληξε από καρδιοαναπνευστική ανακοπή στο νοσοκομείο Μετροπόλιταν όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες εβδομάδες. Η πολιτική κηδεία του θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου και ώρα 14:30 στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947 στην Πάτρα. Ήταν μεγαλύτερος αδελφός του μουσικού και τηλεπαρουσιαστή Ανδρέα Μικρούτσικου. Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτησή του από το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου. Θεωρούσε ότι τα μαθηματικά τον βοήθησαν πολύ στη μουσική του καριέρα.
Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Έχει γράψει όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του κινείται στον χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού, συνθέτοντας εκατοντάδες τραγούδια σε κείμενα Ελλήνων και ξένων ποιητών.
Άρχισε να συνθέτει στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας διώχθηκε από το καθεστώς για τις αντιδικτατορικές τους δραστηριότητες και ιδέες. Μετά την πτώση της χούντας, συνέχισε να ασχολείται με τα κοινά, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Δήλωνε μαρξιστής, είχε ιδιαίτερη σχέση με το ΚΚΕ από το οποίο και ξεκίνησε την πολιτική του δράση αλλά αποχώρησε το 1982. Αλλά ποτέ δεν το αποχωρίστηκε επί της ουσίας.
Επίσημα εμφανίστηκε στη μουσική το 1975, με το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του ως στρατευμένος δημιουργός μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι χαρακτηριστικοί του ριζοσπαστικού κλίματος των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, όπου ο συνθέτης πειραματίζεται πάνω στην ατονική μουσική, γνώρισε διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ και σημαδεύτηκε από την ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη.
Στη συνέχεια, με τον δίσκο «Σταυρός Του Νότου», σε ποίηση Νίκου Καββαδία, ανοίχτηκε σε ευρύτερη τραγουδιστική θεματική, υπηρετώντας παράλληλα το θέατρο, καθώς και την ηλεκτρονική και ατονική μουσική. Με την ίδια αγάπη πάντα για τον έμμετρο λόγο συνεχίζει να μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο, Άλκη Αλκαίο, Κώστα Τριπολίτη, Φρανσουά Βιγιόν, Κωνσταντίνο Καβάφη, Χριστόφορο Λιοντάκη και άλλους. Ακόμα, έχει παρουσιάσει την όπερα «Ελένη» και έχει μελοποιήσει παραμύθια.
Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου και η Ιταλίδα Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές όπως ο Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας και πολλούς ακόμα.
Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Είχε γράψει όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του εκινείτο στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού με εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους Ελλήνων και ξένων ποιητών.
Είχε ηχογραφήσει δεκάδες LP και CD συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV, Legend, Legend Classics κ.α.
Είχε συνεργαστεί με πολλούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Η.Π.Α., Ελβετία, Γερμανία, Ρουμανία, Αυστραλία κ.α.). Επίσης, είχε σκηνοθετήσει τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου.
Είχε λάβει ιδιαίτερη αναγνώριση του έργου του στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έχει δώσει εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει συμμετάσχει ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελλιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κωστάντζα, Νόργουιτς, Λουϊζιάνα, Σικάγο, Χονγκ Κόνγκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβιδέο, Μπουένος Άιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.α.)
Στη διάρκεια της καριέρας του κατόρθωσε να ελευθερώσει τη μορφή του ελληνικού τραγουδιού, προσθέτοντας στοιχεία από την νεωτεριστική και κλασικιστική δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, ενώ πειραματίστηκε με την μίξη τονικών και ατονικών στοιχείων και τη μορφική παραλλαγή.
Το 2002 τιμήθηκε για τη μουσική του στο θέατρο με το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου (Θεατρικό Μουσείο).
Υπήρξε Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού στα 1993-1994 και Υπουργός Πολιτισμού 1994-1996. Κατά τη διάρκεια της θητείας του έκανε βαθιές τομές στις κρατικές σκηνές, εκσυγχρονίζοντας το θεσμικό τους πλαίσιο και δίνοντάς τους νέους οργανισμούς με τους οποίους κατά βάση λειτουργούν ακόμα και σήμερα. Επίσης ήταν ο εμπνευστής του Εθνικού Πολιτιστικού Δικτύου Πόλεων (ΕΠΔΠ), ενός προγράμματος που σχεδίασε και άρχισε να υλοποιεί από τον Νοέμβριο του 1993 και το οποίο δημιούργησε θεσμούς διεθνούς εμβέλειας στην ελληνική περιφέρεια. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος έχει προβλεφθεί η δημιουργία του Πληροφοριακού Συστήματος που θα συνέδεε τις ελληνικές πόλεις μεταξύ τους και με το εξωτερικό στον τομέα του Πολιτισμού. Το πιλοτικό πρόγραμμα του Πληροφοριακού Συστήματος υπήρξε ο πυρήνας και η αφορμή για τη δημιουργία του κόμβου ΟΔΥΣΣΕYΣ του Υπουργείου Πολιτισμού. Επίσης διατύπωσε εθνικές πολιτικές κατά τομέα. Τέλος συνέβαλε στη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού πολιτιστικού χάρτη της Ελλάδας μέσω της σύνδεσης του Υπουργείου Πολιτισμού με το ηλεκτρονικό δίκτυο INTERNET.
Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Διετέλεσε, επίσης:
Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990
Καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993
Καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV (Ελλάδας) 1996-2004
Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)
Σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» 2002-2004
Καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης - Πάτρα 2006» 2003-2005
Για το έργο του στην πολιτιστική διαχείριση, καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα, έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδος. Είχε παντρευτεί την ηθοποιό Ειρήνη Ιγγλέση και, σε δεύτερο γάμο, τη συγγραφέα Μαρία Παπαγιάννη.
