Οι ενεργειακές και γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν απαραίτητη την εκπόνηση στην Ελλάδα ενός Plan B που θα περιλαμβάνει την αξιοποίηση των εγχώριων δυνητικών και πραγματικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, τονίζει στο Liberal ο αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής Θεόδωρος Τσακίρης, επικαλούμενους και τους περιορισμούς που έχουν ορισμένες τεχνολογίες, απαραίτητες για την ταχεία πράσινη μεταβαση, όπως οι μπαταρίες και άλλα συστήματα αποθήκευσης.
Οταν οι εκτιμήσεις πως η ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ελλάδα μπορεί να φτάσει και τα 9,5 δισ. κυβικά μέτρα το 2030 (από 6,5 δισ το 2021), δεν νομίζω ότι θα προτιμούσε κάποιος να εξακολουθήσουμε να εισάγουμε στο 100% όλες αυτές τις ποσότητες, αντί να καλύπτουμε ενδεχομένως ένα τμήμα με δική μας παραγωγή, όπως λέει ο καθηγητής στο Π.Λευκωσίας. Για να προσθέσει πως «όταν οι τιμες πετρελαίου προσεγγίζουν και πιθανόν να ξεπεράσουν τα 100 δολάρια / βαρέλι και οι τιμές φυσικού αερίου βρίσκονται σε ιστορικώς υψηλά επίπεδά, δεν τίθεται θέμα βιωσιμότητας επενδύσεων εξερεύνησης - παραγωγής στην πλειοψηφία των σεναρίων που αφορούν την ελληνική επικράτεια».
Μιλά για τη σημασία που μπορεί να διαδραματίσει ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου Ελλάδας-Αιγύπτου, και τη βαρύτητα που αποδίδει σε αυτόν το Κάιρο, προκειμένου να καταστεί το αδιαμφισβητητο κέντρο διαμετακομμισης αερίου της περιοχής αποκτώντας φυσική διασύνδεση με το ευρωπαϊκό δίκτυο, το οποίο μεαλλοντικά θα εμπλουτιστεί με υδρογόνο.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Υπό το φως των διεθνών εξελίξεων και των εκτιμήσεων ότι μας περιμένουν πολλές ακόμη ενεργειακές κρίσεις, πρέπει να ανοίξει η συζήτηση για την αξιοποίηση υδρογονανθρακων στην Ελλάδα, όπου οι έρευνες έχουν τελματώσει;
Δεν νομίζω ότι είχε κλείσει ποτε, άλλωστε ένα από τα πρώτα νομοθετηματα αυτής της κυβέρνησης ήταν να περάσει μετά από πολυετή καθυστέρηση απο τη Βουλή τις συμβάσεις παραχωρήσεις των ExxonMobil, Total και ΕΛΠΕ νοτιοδυτικά της Κρήτης και νότια της Πελοποννήσου. Η πανδημική κρίση λειτούργησε ανασταλτικό πολλών επενδύσεων και προγραμμάτων οδηγώντας σε.έξοδο ορισμένες εταιρίες αλλά πρόσφατα υπήρξαν και θετικές εξελίξεις με τη διενέργεια σεισμογραφικών ερευνών σε δύο θαλάσσια τεμάχια.
Λογω της ενεργειακής κρίσης σε πολλές χώρες της ΕΕ, αναδεικνύεται η συνειδητοποίηση των περιορισμών που έχουν ορισμένες από τις τεχνολογίες, οι όποιες είνσι απαραίτητες για την ταχύρυθμη πρόοδο της ενεργειακής μετάβασης. Αυτό δεν αλλάζει και δεν πρέπει να αλλάξει τον τελικό στόχο αλλά καθιστά απαραίτητη τη συγκρότηση ενός σχεδίου Β που περιλαμβάνει την αξιοποίηση των εγχώριων δυνητικών και πραγματικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου της ΕΕ και φυσικά της Ελλάδας, της Κύπρου και εν γένει της περιφέρειας της ΝΑ Μεσόγειου, ως της τελευταίας ευρωπαϊκής περιφέρειας που θα μπορούσε να αμβλύνει την υπερεξάρτηση της ΕΕ απο το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ουδείς εχέφρων παρατηρητής πλέον αμφισβητεί ότι η ζήτηση για φυικό αέριο αυξάνεται κάθε χρόνο στη χώρα μας. Ήδη μέσα σε δύο χρόνια έφτασε τα 6,49 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2021 από 5 δισ. κ.μ. το 2019. Αυτό έγινε χωρίς ακόμη να έχει τεθεί σε λειτουργία ούτε μια από τις 4 ή 5 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο που θα χρειαστούμε τα επόμενα χρόνια για να ολοκληρωθεί ομαλά και με ασφάλεια η διαδικασία της απολιγνητοποίησης το 2028 και η ενσωμάτωση στοχαστικών ΑΠΕ στο ΕΣΜΗΕ ως βασικής πηγής ηλεκτρισμού έως τις αρχές της επόμενης δεκαετίας.
Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η ζήτηση θα ξεπεράσει τα 8,2 έως 9,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα εως το 2030. Δεν νομίζω ότι κανείς θα προτιμούσε να εξακολουθήσουμε να τα εισάγουμε όλα αυτά σε ποσοστά 100% και σε δυσθεώρητα κόστη, όταν μπορεί ενδεχομένως να έχουμε και δική μας παραγωγή μέσα το 2025 - 2026. Υπογραμμίζω το "ενδεχομένως" γιατί δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα πλην των αποτελεσμάτων μιας γεώτρησης.
Πιστεύετε ότι χρειαζόμαστε, μετά και την ενεργειακή κρίση, περισσότερο πραγματισμό στην ενεργειακή μας στρατηγική, δηλαδή ένα νέο ενεργειακό δόγμα, που θα συμπεριλαμβάνει και στερεά καύσιμα, χωρίς ταμπού, λόγω της πράσινης μετάβασης;
Η ενεργειακή μας στρατηγική δεν πάσχει από έλλειψη πραγματισμού, τα δεδομένα απλώς μεταβάλλονται και πρέπει να αναπροσαρμοζόμαστε. Αυτό άλλωστε προβλέπεται και από τις τακτικές αναθεωρήσεις των ΕΣΕΚ.ανα διετία η οποία εχει ήδη ξεκινήσει στην περίπτωσήτης χώρας μας.
Καμιά στρατηγική δεν είναι αλάνθαστη και χαραγμένη σε βράχο. Επιτρέψτε μου επίσης να διαφωνήσω με τον όρο "δόγμα" η τον ορο "ταμπού". Η απολιγνιτοποίηση αποτελεί οικονομική αναγκαιότητα όχι δογματική προσέγγιση, ιδίως στην ελληνική περίπτωση, όπου οι περισσότερες μονάδες ήταν ήδη πεπαλαιομένες και εξαιρετικά ζημιογόνες και πριν το 2019.
Αν και σε επίπεδο ΕΕ το φυσικό αέριο έχει «δαιμονοποιηθεί», όπως φαίνεται και από τη πρόσφατη απόφαση για την Ταξινόμηση, εντούτοις σειρά χωρών, από τη Δανία και την Ολλανδία μέχρι την Ιταλία, δηλώνουν ότι θα εκμεταλλεύονται τα δικά τους κοιτάσματα, μέχρι εξαντλήσεως. Ανάλογα, πρέπει να κινηθεί και η Ελλάδα;
Η Ελλάδα πρέπει πρώτα να ανακαλύψει αποθέματα για να μπορεί να αποφασίσει τι θα τα κάνει ακριβώς. Η κοινή λογική αποτελεί εν προκειμένω τον καταλληλότερο οδηγό αλλωστρ η Δανία χρησιμοποίησε έξυπνα τα έσοδα από την εγχώρια παραγωγή Υ/Α για να χρηματοδοτήσει την δική της ενεργειακή μεταβαση πτιν απο τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι αν και σίγουρα ελλιπής η ειδική delegated act για το φυσικό αέριο έχει πολλές βελτιώσεις συγκριτικά με τα αρχικά κείμενα που είχαν εισαχθεί προς "συζήτηση" πέρσι η πρόπερσι απο πλευράς της Επιτροπής.
Επιτρέψτε μου παρακαλώ να επαναλάβω αυτό που έχω ήδη πει πολλές φορές, ότι για όσο χρονικό διάστημα οι μπαταρίες σταθεροποίησης του δικτύου και τα άλλα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας μεγάλης κλίμακας θα ωριμάζουν, το ΦΑ αποτελεί μονόδρομο για τις χώρες όπου δεν αποτελούν επιλογή η πυρηνική ενέργεια και τα μεγάλα υδροηλεκτρικα. Η ύπαρξη και μόνο της ειδικής delegated act για την.ταξινόμηση των πυρηνικών και του ΦΑ που εκδόθηκε από την Επιτροπη τον περασμένο μήνα επιβεβαιώνει του λόγου μου το αληθές.
Συμφέρουν με τις παρούσες υψηλές τιμές οι έρευνες σε υδρογονάνθρακες ή αυτό αφορά κυρίως περιοχές με διαπιστωμένα κοιτάσματα και όχι βαθιά, ανεξερεύνητα νερά, όπως στην Ελλάδα;
Όταν οι τιμες πετρελαίου προσεγγίζουν και πιθανόν να ξεπεράσουν τα $100/βαρέλι και οι τιμές ΦΑ βρίσκονται σε ιστορικώς υψηλά επίπεδά, δεν τίθεται θέμα βιωσιμότητας επενδύσεων εξερεύνησης/παραγωγής στην πλειοψηφία των σεναρίων που αφορούν την ελληνική επικράτεια
Ακούμε πολλά για το σχέδιο του νέου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου μεταξύ Αιγύπτου-Ελλάδας. Τι θα σήμαινε ένα τέτιο έργο, πόσες ποθανότητες έχει να γίνει και τι βαρύτητα αποδίδει το Κάιρο σε αυτό;
Το εν λόγω δυνητικό έργο έχει ενταχθεί ως ειδικό κεφάλαιο, μαζί με τις εξαγωγές ΥΦΑ, του συμφωνητικού συνεργασίας Ελλαδος Αιγύπτου στον τομέα του ΦΑ. Το συμφωνητικό αυτό υπεγράφη κατά την τελευταία υπουργική σύνοδο του EMGF που έγινε στο Κάιρο τον περασμένο Νοέμβριο.
Είναι εξαιρετικά πρόωρο για να μπορέσει κάνεις να μιλήσει λεπτομερώς για ένα τέτοιο δυνητικό έργο, αλλά σε ότι αφορά το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, για το τι βαρύτητα του αποδίδει η αιγυπτιακή πλευρά, σε πολιτικό τουλάχιστον επίπεδο, οι πρόσφατες δηλώσεις του κ.Ταρεκ Ελ Μολλα κατά την εισαγωγική του ομιλία στο EGYPS 2022 νομίζω ότι μιλάει απο μόνη της.
Μια τέτοια υποδομή είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της στρατηγικής επιδίωξης του Καιρου να καταστεί το αδιαμφισβητητο κέντρο διαμετακομμισης ΦΑ της περιοχής αποκτώντας φυσική διασύνδεση με το ευρωπαϊκό δίκτυο ΦΑ και αύριο μεθαύριο Η2. Ο αγωγός αυτός θα πρέπει να κατασκευαστεί εξ αρχής ως υποδομή Η2 εξυπηρετώντας τη μεταφορά προοδευτικών μειγμάτων ΦΑ κσι Η2. Το ίδιο πρέπει να γίνει κσι με υον EastMed με τον οποίο ένας τέτοιος ελληνοαιγυπτιακος αγωγός θα συναντηθεί στην Κρήτη.
Ποια η σημασία του άλλου έργου που συζητάμε με την Αιγυπτο, το καλώδιο της υποβρύχιας διασύνδεσης και πού βρίσκεται;
Εξαιρετικά σπουδαία για την ενεργειακή διασύνδεση των δύο χωρών αλλά και την περιφειακη ασφάλεια και σταθερότητα ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου. Τον περασμένο Οκτώβριο υπεγράφη στην Αθήνα το διμερές συμφωνητικό, ενώ σε τακτική επαφή βρίσκονται έκτοτε οι δύο διαχειριστές αλλά και τα δύο υπουργεία Ηλεκτρισμού και ΑΠΕ απο αιγυπτιακής πλευράς και ΥΠΕΝ απο ελληνικής.
Εκτιμάται ότι μέσα στις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες θα συσταθεί και η προβλεπόμενη από το άρθρο 3 του οικείου συμφωνητικού κοινή ομάδα εργασίας για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες προώθησης της φυσικής διασύνδεσης των δύο ΕΣΜΗΕ.
Η πολιτική βούληση είναι προφανής και έχει εκφραστεί συστηματικά στο ανώτατο δυνατό επίπεδο με πλέον πρόσφατη τη συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Αιγύπτιου Πρόεδρου στο περιθώριο της συνόδου κορυφής ΕΕ -Αφρικής.
*Ο Θεοδώρος Τσακίρης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
