Του Ασημάκη Παπαγεωργίου*
Στο νότιο μέρος της μεγαλύτερης «λίμνης» του κόσμου, της Κασπίας Θάλασσας, εβδομήντα περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Μπακού και σε βάθος 600 μέτρων, χτυπά την τελευταία δεκαετία η «καρδιά» της ενεργειακής ασφάλειας της ευρωπαϊκής ηπείρου. Εκεί, δώδεκα από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες διεθνώς εργάζονται καθημερινά για τη δεύτερη ανάπτυξη του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν προκειμένου ήδη από τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, ένα πολύπλοκο σύστημα τριών αγωγών συνολικού μήκους 3.500 χιλιομέτρων συνολικού ύψους επένδυσης 48 δισεκατομμυρίων ευρώ, να μετατρέψει σε πραγματικότητα τον πάγιο στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο: Την διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και την προσέλκυση νέων αξιόπιστων προμηθευτών.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το γεωγραφικό σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης που σήμερα ονομάζεται Αζερμπαϊτζάν αποτελεί γενέτειρα για τα ενεργειακά δρώμενα: Η πλούσια σε φυσικούς πόρους Κασπία αποτελεί επί σειρά πολλών δεκατιών το πιο συναρπαστικό “παζλ” του πλανήτη στον διεθνή ενεργειακό χάρτη καθώς η ιστορία της περιοχής είναι συνδεδεμένη με την ανάπτυξη έργων που αλλάζουν τον ενεργειακό χάρτη.
Η Ελλάδα έχει, εδώ και λίγα χρόνια, το προνόμιο να αποτελεί την ευρωπαϊκή πύλη εισόδου για ένα τέτοιο στρατηγικό έργο, μέσα από τον αγωγό φυσικού αερίου TAP, ενώ αποτελεί παράλληλα μία από τις πρώτες χώρες που έχουν εξασφαλίσει την προμήθεια αερίου από την δεύτερη φάση ανάπτυξης του Σαχ Ντενίζ. Η αζέρικη SOCAR αναμένεται παράλληλα να αποτελέσει έναν από τους στρατηγικούς εταίρους που πρόκειται να επενδύσουν κατά τα προσεχή έτη κεφάλαια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για την αναβάθμιση του εγχώριου συστήματος φυσικού αερίου και την βελτίωση και διεύρυνση της πρόσβασης των Ελλήνων καταναλωτών στο εν λόγω ζωτικό ενεργειακό αγαθό.
Η εν λόγω επένδυση της αζέρικης SOCAR στον ΔΕΣΦΑ - Διαχειριστή του εγχώριου συστήματος φυσικού αερίου, ιδίως σε μία περίοδο στρατηγικών ανακατατάξεων στον διεθνή ενεργειακό χάρτη όπως αυτή που διάγουμε, μπορεί να αποτελέσει κινητήριο μοχλό τόσο για την ανάπτυξη οικονομικών συνεργειών που συνεπάγεται την προσέλκυση νέων επενδύσεων και την δημιουργία θέσεων εργασίας, όσο και για την γεωπολιτική εδραίωση της χώρας μας ως παράγοντας σταθερότητας και επίκεντρο των αγορών φυσικού αερίου στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Αφ'ης στιγμής έχει καταστεί σαφές πως οι ευρωπαϊκοί κανόνες ανταγωνισμού πληρούνται μέσα από την συμφωνηθείσα σύμπραξη της αζέρικης εταιρείας με την ιταλική εταρεία διαχείρισης δικτύων φυσικού αερίου SNAM για την απο κοινού επένδυση τους στον ΔΕΣΦΑ, η Ελλάδα πρέπει να πράξει τα δέοντα για τη στήριξη και υποδοχή αυτής της στρατηγικής επένδυσης που όχι μόνο θα συμβάλλει στην απρόσκοπτη και ταχύτερη υλοποίηση του δεσμευτικού επενδυτικού προγράμματος του ΔΕΣΦΑ, ύψους 2,2 δισ. ευρώ για την επόμενη δεκαετία, αλλά επιπλέον θα δώσει το κατάλληλο επενδυτικό σήμα πως η χώρα μας στηρίζει έμπρακτα την εισροή επενδυτικών κεφαλαίων από ηγέτιδες εταιρείες του κλάδου όπως οι προαναφερόμενες.
Σημειωτέον πως τόσο η SOCAR όσο και η ιταλική SNAM συμπράττουν ως δύο εκ των σημαντικότερων εταίρων και στον υπό κατασκευή αγωγό TAP, ο οποίος αποτελεί, τόσο από εμπορική όσο και από γεωπολιτική σκοπιά, το σημαντικότερο κομμάτι του Νοτίου Διαδρόμου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τόσο με τον TAP, όσο και με τις υπόλοιπες ενεργειακές πρωτοβουλίες που προωθήθηκαν με συνέπεια και αποφασιστικότητα κατά τα προηγούμενα έτη, όπως μεταξύ άλλων ο νέος ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB και η σημαντική αναβάθμιση των υποδομών υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ρεβυθούσας, η Ελλάδα μπορεί να γίνει για πρώτη φορά «σημείο συνάντησης» και επίκεντρο της ενεργειακής «αρτηρίας» όπου συναντώνται το σύνολο των προμηθευτών, των μεταφορέων και των καταναλωτών φυσικού αερίου για την ενεργειακά «ευαίσθητη» γεωγραφική περιοχή που ξεκινά από τα Βαλκάνια και την Νοτιανατολική Ευρώπη και φθάνει βαθύτερα προς την Κεντρική Ευρώπη.
Με την ευόδωση των συγκεκριμένων προσπαθειών, Ελλάδα και Αζερμπαϊτζάν πρόκειται να ενισχύσουν περαιτέρω τους δεσμούς τους καλλιεργώντας αμοιβαίες ωφέλειες στην βάση των κοινών τους συμφερόντων αλλά και της κατανόησης των κοινών τους χαρακτηριστικών: Την παρουσία τους στο επίκεντρο γεωπολιτικά περίπλοκων περιοχών, σε γεωγραφικά σημεία όπου τέμνονται ανταγωνιστικά συμφέροντα παγκόσμιων αλλά και περιφερειακών δυνάμεων, την κοινή επιδίωξη για προσέλκυση ξένων επενδύσεων για την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των δύο κρατών, και εν τέλει τη σύμπραξη τους σε έναν «ρόλο-κλειδί» για την ευρωπαϊκή ασφάλεια: Την ασφαλή, απρόσκοπτη και ανταγωνιστική πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους που κινούν καθημερινά τις ζωές μας.
Για όλους αυτούς τους λόγους, πιστεύω ότι θα επικρατήσει σωφροσύνη στις συζητήσεις μεταξύ της κυβέρνησης και της SOCAR για να αρθεί το αδιέξοδο που έχει δημιουργήσει και σε αυτή την ιδιωτικοποίηση, ώστε στο τέλος Οκτωβρίου, όπως δεσμεύτηκαν, να ολοκληρωθεί αυτή η στρατηγική συμμαχία.
* Ο κ. Ασημάκης Παπαγεωργίου είναι οικονομολόγος, πρ. υφυπουργός Ενέργειας.
