Του Παναγιώτη Παστουσέα*
Τα πρώτα σύννεφα της φθινοπωρινής καταιγίδας όπως επισημάναμε σε προηγούμενα άρθρα μας, (1), (2), (3), φαίνεται, ότι όχι μόνο έφθασαν αλλά πυκνώνουν πολύ γρήγορα.
Ο «Πορθητής» αποπλέει για γεωτρήσεις στη Μεσόγειο, το «Βarbaros» για έρευνες, η Τουρκία εκδίδει παράνομη NAVTEX, για σεισμικές έρευνες, σε περιοχή που καλύπτει την Κυπριακή ΑΟΖ και μέρος της Ελληνικής Υφαλοκρηπίδας και η Yeni Safac, εφημερίδα που ελέγχεται από τον Ερτογάν ,αμέσως μετά την τριμερή συνάντηση στη Ελούντα μεταξύ Ελλάδος –Κύπρου -Αιγύπτου, έχει αναλάβει την δημιουργία κλίματος έντασης αλλά και αποκάλυψης των προθέσεων της Άγκυρας, σημειώνουμε:
α) άρθρο 12 Οκτ.2018 «Σχέδιο εισβολής και λεηλασίας της Α. Μεσογείου από την Κρήτη .Οι Έλληνες ετοιμάζονται να κηρύξουν την Ελληνική ΑΟΖ σε συνεργασία με την Αίγυπτο»
β) άρθρο 18 ΟΚΤ. 2018 «η Ελλάδα έδωσε αποστολή στην Φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς να παρακολουθεί το πλοίο σεισμικών ερευνών Barbaros Η Τουρκία είναι έτοιμη να απαντήσει διότι εκλαμβάνει την ενέργεια αυτή της Ελλάδος ως μία ανοικτή αιτία πολέμου». Επιπρόσθετα το Τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση απαντώντας στο Ελληνικό «….Η Τουρκία θα συνεχίσει να ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και τις αρμοδιότητες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο!!! .Σας συστήνουμε να απέχετε από ενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν ένταση στην περιοχή».
Το σκηνικό θυμίζει Μάρτιο του 1987
Οι Τούρκοι ,φαίνεται, θεωρούν ότι δεν έχουν άλλα περιθώρια και θέτουν σε εφαρμογή την τελικής φάσης διεκδίκησης των αποθεμάτων ενέργειας στη Α. Μεσόγειο και κυρίως την περιοχή της ΑΟΖ της Ελλάδος και όχι της Κύπρου όπου εκεί τα πράγματα έχουν λίγο ή πολύ ξεκαθαρίσει .Η ΑΟΖ είναι οριοθετημένη ,τα οικόπεδα έχουν σχεδόν μοιρασθεί και πίσω από της εταιρείες εξορύξεως υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις όπως ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία και βεβαίως Ισραήλ.
Στην ΑΟΖ της Κύπρου δεν έχει μεγάλα περιθώρια διεκδικήσεων, συνεπώς το πεδίο που θεωρεί ότι μπορεί να προβάλει το μέγιστο των διεκδικήσεων της, είναι η περιοχή μεταξύ Κρήτης –Καστελόριζου –Κύπρου. Κέντρο βάρους των προσπαθειών της είναι να αποτρέψει το ενδεχόμενο οριοθέτηση της Ελληνικής ΑΟΖ με την Κύπρο και την Αίγυπτο και να αντιπαρατεθεί με μια χώρα που θεωρεί αδύνατη και από την οποία μπορεί να αποκομίσει τα περισσότερα κέρδη όχι μόνο στην περιοχή Κρήτης –Κύπρου αλλά και στο Αιγαίο και στην Θράκη.
Η συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας και οι λεονταρισμοί της στην ΑΟΖ της Κύπρου τους προηγούμενους μήνες, εκτιμούμε ότι δεν είχαν στόχο πραγματικά να αποτρέψουν τα σχέδια για γεωτρήσεις, στα ήδη μοιρασμένα οικόπεδα, αλλά να προβάλει την ισχύ της στον Διεθνή παράγοντα, στέλνοντας το μήνυμα «μην με αγνοείτε από εδώ και πέρα σε όλα τα θέματα που με αφορούν στην περιοχή (Συρία –Α. Μεσόγειο-Αιγαίο) γιατί μπορεί μεν εσείς να είστε πανίσχυροι και να επιβάλετε την θέληση σας, εγώ όμως μπορώ να αποσταθεροποιήσω όλη την περιοχή και αυτό θα σας κοστίσει περισσότερο από τα κέρδη που μπορεί να έχετε».
Με άλλα λόγια προβάλει την ισχύ της αποτρεπτικά όχι προς την Κύπρο ή την Ελλάδα αλλά προς τον διεθνή παράγοντα και κυρίως προς τους Αμερικάνους δηλαδή χρησιμοποιεί αξιόπιστα την αποτρεπτική της Ισχύ κάτι που δεν χρησιμοποιούμε αξιόπιστα εμείς προς την Τουρκία.
Ο ορισμός της «προβολής αποτρεπτικής δύναμης» ,η οποία αναφέρεται συχνά χωρίς πολλές φορές να γίνεται πλήρως αντιληπτός είναι : «μπορεί εσύ να είσαι ισχυρότερος από έμενα άλλα σε ενδεχόμενη σύγκρουση εγώ με την μικρότερη αλλά αρκετά ισχυρή και αξιόπιστη δύναμη μου ,μπορώ να σου καταφέρω τέτοιο πλήγμα που θα σου κοστίσει περισσότερα από αυτά που θα κερδίσεις οικονομικά, διπλωματικά, στρατιωτικά ακόμη και να διακυβευτεί το πολιτικό σου μέλλον εντός της χώρας σου».
Έχουμε επισημάνει ,στο παρελθόν, τον κίνδυνο ότι οι σχέσεις Τουρκίας -ΗΠΑ αργά ή γρήγορα θα βελτιωθούν, παρά τις διαφορετικές εκτιμήσεις ότι το γυαλί των σχέσεων , μεταξύ των δύο χωρών ,έχει ραγίσει .Η κρίση των σχέσεων τους είναι το αποτέλεσμα ενός σκληρού παζαριού με όρους ισχύος και όχι συναισθηματισμού ,φιλίας ή αντιπάθειας για την διεκδίκηση αναβαθμισμένου ρόλου εκ μέρους της Τουρκίας ,στο διεθνές σύστημα που σχηματίζεται και της διεκδίκησης όσων περισσοτέρων μπορεί να αρπάξει από τα ενεργειακά αποθέματα στην Μεσόγειο. και βέβαια την αναθεώρηση των ισχυόντων συνθηκών προς όφελός της.
Τα εξής γεγονότα δείχνουν κατά την εκτίμηση μας ότι η σταδιακή αποκατάσταση των σχέσεων τους έχει ήδη ξεκινήσει:
α) Η απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών μας ήταν το πρώτο βήμα καλής θέλησης όχι προς την Ελλάδα (κάποιοι εδώ στην Ελλάδα εντελώς λανθασμένα άρχισαν να μιλούν για επανεκκίνησης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων) αλλά προς τις ΗΠΑ όπου η Τουρκία έκλεισε το μάτι ,στέλνοντας το μήνυμα ότι η απελευθέρωση του Αμερικάνου πάστορα ακολουθεί
β) Η σύμπλευση συμφερόντων ΗΠΑ –Τουρκίας στην περιοχή του Ιντλίμπ στην Συρία
γ) Η απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα
δ) Η χαλάρωση των ασφυκτικών πιέσεων στην Τουρκική οικονομία
ε) Η πρόσφατη αναγνώριση του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο (που ακυρώνει το Συνοδικό Διάταγμα του 1686 που έδινε στο Πατριαρχείο Μόσχας το δικαίωμα να ορίζει τον Μητροπολίτη Κιέβου και να ρυθμίζει τα πράγματα στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία).Το γεγονός αυτό, που προφανώς πλήττει σφόδρα τα συμφέροντα της Ρωσίας και εξυπηρετεί αυτά των ΗΠΑ στην Ουκρανία σαφώς δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εάν δεν είχε τουλάχιστον την ανοχή του Ερντογάν και δείχνει ότι η Τουρκία αρχίζει να παίρνει σιγά –σιγά αποστάσεις από την Μόσχα και να πλησιάζει την Ουάσιγκτον.
Στην τρίμερη συνάντηση ,μεταξύ Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου, που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Οκτωβρίου στην Ελούντα, ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Αιγύπτιος πρόεδρος συμφώνησαν, όπως αναφέρεται σε δημοσιεύματα του τύπο, να προχωρήσουν το συντομότερο δυνατόν στην οριοθέτηση των ΑΟΖ Ελλάδος-Αιγύπτου.
Αυτός ακριβώς είναι ο φόβος της Τουρκίας, που στο παρελθόν απέτρεψε την οριοθέτησης με παρεμβάσεις της προς την Αίγυπτο. Εάν πραγματικά η Αίγυπτος και η Κύπρος αλλά και η Ελλάδα έχουν τη πρόθεση να οριοθετήσουν την ΑΟΖ μας, αποδεχόμενες πλήρη επήρεια του Καστελόριζου σε αυτήν ,η Τουρκία όπως έχει ανακοινώσει το Συμβούλιο Ασφαλείας της θα την αμφισβήτηση με «όλα τα μέσα».
Η στρατηγική που έχουν ακολουθήσει οι χώρες της Μεσογείου ,η Κύπρος ,το Ισραήλ η Αίγυπτος και μεταξύ αυτών η Τουρκία στην Μαύρη θάλασσα είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΚΥΡΗΞΟΥΝ , παρά το ότι στο Διεθνές Δίκαιο Θαλάσσης προβλέπεται πρώτα η κήρυξη της και μετά η οριοθέτηση της ,δεδομένου ότι σύμφωνα με αυτό, αν δεν την κήρυξης δεν υπάρχει (ενώ αντίθετα τα παράκτια κράτη διαθέτουν αυτοδίκαια Υφαλοκρηπίδα).
Οι Ελληνικές κυβερνήσεις στο θέμα των Θαλασσίων Ζωνών ακολουθούν την ίδια τακτική ,δηλαδή πρώτα οριοθέτηση και μετά κήρυξη. Προκαλούν απορίες και ερωτηματικά οι αναγγελίες από τον Υπουργό Άμυνας σχεδόν κάθε μήνα ότι η Ελλάδα στους επόμενου μήνες θα κηρύξει την ΑΟΖ της, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την στρατηγική που έχει επιλέξει η παρούσα κυβέρνηση (αλλά και οι προηγούμενες) και κατά την άποψή μας σωστά αφού τα προβλήματα δημιουργούνται ουσιαστικά από την οριοθέτηση και όχι από την κήρυξη της ΑΟΖ.
Κανένας δεν αμφισβητεί εάν ένα παράκτιο κράτος διαθέτει το δικαίωμα σε ΑΟΖ , το πρόβλημα έγκειται στην έκταση της, την οποία ενδεχομένως αμφισβητούν οι γειτονικές χώρες και γιαυτό απαιτούνται συμφωνίες οριοθέτησης πριν ακόμη κηρυχθεί η ΑΟΖ ακόμη και αν νομικά δεν προβλέπεται στο ΔΔΘ.
Συνεπώς στις επόμενες ημέρες /εβδομάδες αναμένουμε:
-Κλιμάκωση της έντασης και αμφισβήτηση με πράξεις από την Τουρκία, ,της έκτασης της Ελληνικής ΑΟΖ-Υφαλοκρηπίδας και της επήρειας που έχει το σύμπλεγμα τον νησιών του Καστελόριζου.
-Ακόμη μεγαλύτερη Αμερικανοτουρκική προσέγγιση , γεγονός που ενέχει τον κίνδυνο τα εθνικά μας θέματα ,που στην ουσία έχουν εναποτεθεί από την παρούσα κυβέρνηση στα χέρια του Αμερικανικού παράγοντα, να μπουν σε ένα ανατολίτικο παζάρι μεταξύ ΗΠΑ –Τουρκίας από το Αιγαίο μέχρι την Συρία.
Περιθώριο μη αντίδρασης από την πλευρά μας δεν υπάρχει.
* Ο Παναγιώτης Παστουσέας είναι Αντιναύαρχος ε.α - Επίτιμος Υπαρχηγός Γενικού Επιτελείου Ναυτικού
