Του Γρηγόρη Λέων*
Αλήθεια, χωράει ένα πάρκο στην τσέπη μας; Η απάντηση είναι προφανής -όχι, αλλά κάπως θα πρέπει να καταφέρουμε να χωρέσει στη γειτονιά μας. Η Αθήνα, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, έχει το τραγικό ποσοστό 0,96 τετραγωνικών πράσινο ανά κάτοικο, όταν σύμφωνα με τον οργανισμό η ιδανική αναλογία είναι 9 τετραγωνικά! Φυσικά και η Αθήνα με αυτή την επίδοση κατατάσσεται σε μία από τις τελευταίες θέσεις. Το 2014 ήταν τέταρτη από το τέλος σε μια μακριά λίστα μεγάλων πόλεων παγκοσμίως, πιο χαμηλά και από πόλεις όπως η Τιχουάν του Μεξικού.
Δε νομίζω ότι χρειάζεται να σας γράψω εγώ τι σημαίνει αυτό για την υγεία των κατοίκων, για την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε, για την ποιότητα ζωής των παιδιών μας αλλά και των μεγαλύτερων. Τα έχουν περιγράψει διεθνείς οργανισμοί, πανεπιστήμια και ΜΚΟ. Το WWF μάλιστα το 2016 δημιούργησε μια εφαρμογή για να εντοπίζουν οι Αθηναίοι τις πράσινες νησίδες της πόλης τους αλλά και να ζητούν από τη δημοτική αρχή να παρεμβαίνει σε περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες περιοχές. Τώρα βέβαια από την απερχόμενη δημοτική αρχή όσα και να ζητούσες το ίδιο αποτέλεσμα θα είχες, αλλά ας μην ανοίξουμε αυτή την κουβέντα.
Η πόλη, λοιπόν, κινδυνεύει κυριολεκτικά με ασφυξία. Και δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να μένουμε απαθείς σε αυτή την κατάσταση.
Ευτυχώς δε χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Υπάρχουν λύσεις που έχουν εφαρμοστεί σε πολλές πόλεις στον πλανήτη μας και μπορούν να έχουν άμεσα αποτελέσματα. Μία από αυτές είναι τα πάρκα τσέπης (pocket parks). Αν κάποιος ψάξει αυτό τον όρο στο διαδίκτυο, θα δει ότι μιλάμε για μικρά πάρκα έως 600 τετραγωνικά μέτρα που δημιουργούνται ευκαιριακά στις πόλεις όπου υπάρχει μικρός ή λίγο μεγαλύτερος ελεύθερος χώρος. Τα γνωστά «παρκάκια» που ξέραμε μικρότεροι. Μπορεί να είναι μερικά φυτά ή δέντρα, μια παιδική χαρά, ένας αστικός κήπος.
Τα πάρκα τσέπης αποτελούν τον ιδανικό τρόπο να αξιοποιήσουμε χώρους που παραμένουν σε αχρησία αλλά θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη λύση για ένα ακόμα πρόβλημα, όπως τα ετοιμόρροπα κτήρια που βλέπουμε να χάσκουν δεκαετίες, περιμένοντας πλέον το μοιραίο. Τέτοια κτήρια είναι πολλά και ο κίνδυνος κατάρρευσης είναι μεγάλος, ενώ υπάρχει και τεράστιος κίνδυνος για τους περαστικούς, όπως πρόσφατα παραλίγο να συνέβαινε στον Κεραμικό.
Και επειδή ακούω ήδη τις φωνές να προστατέψουμε την εικόνα της πόλης (μην ξεχνάμε βέβαια πώς το 2008 κάηκε η πόλη) και να μην αφήσουμε τους ιδιοκτήτες να εκμεταλλευτούν αυτή την πρόταση και γκρεμίσουν τα ακίνητά τους (λες και δεν είναι περιουσία τους), να πω το εξής:
Η πρόταση δεν είναι να επιτρέψουμε συλλήβδην τον αποχαρακτηρισμό των διατηρητέων. Το αντίθετο. Είναι να προστατέψουμε τους χώρους αυτούς, ώστε αν τυχόν το κτήριο δε μπορεί να διασωθεί, είτε για λόγους κόστους είτε για λόγους σταθερότητας, να είμαστε βέβαιοι ότι στη θέση τους θα προκύψει ένας μικρός ή λίγο μεγαλύτερος πράσινος πνεύμονας για την πόλη μας. Διασφαλίζουμε και δεν απεμπολούμε, δηλαδή, τη σύνδεση αυτών των χώρων με την πόλη.
Βέβαια να το κάνουμε –όχι όπως άναρχα κάποιοι θέλουν, με καταλήψεις και ερασιτεχνισμούς, αλλά όπως κάθε συντεταγμένη πολιτεία: Απαλλοτρίωση, αποζημίωση, άμεση –εντός αυστηρά ορισμένου χρονικού πλαισίου- αξιοποίηση. Θα έλεγα μάλιστα να δημιουργηθούν εκ των προτέρων 3-4 τύποι πάρκων και η επιλογή να γίνεται ταχύτατα ανάμεσα σε αυτούς. Και να γίνονται με δημόσιες δράσεις: εθελοντική φύτευση, συμμετοχικό πότισμα, κοινή συντήρηση.
Και επειδή στη χώρα μας πια τίποτα δεν είναι αυτονόητο να πούμε και αυτό: Ωραία ιδέα τα παρκάκια, είμαι σίγουρος ότι ήδη ονειρεύεστε τον απέναντι ακάλυπτο πρασινισμένο με λουλουδάκια και κανένα παγκάκι για να χαζεύουν οι έφηβοι μετά το σχολείο. Αλλά τη μοίρα των ανοιχτών χώρων στην Αθήνα, από παιδικές χαρές μέχρι το πεδίο του Άρεως, τη σφραγίζουν για την ώρα σύριγγες, σπασμένα μπουκάλια, σκουπίδια και περίεργα αλισβερίσια τα βράδια.
Για να προχωρήσει μια τέτοια ιδέα η πολιτεία θα πρέπει να κάνει το χρέος της. Σοβαρός φωτισμός τα βράδια. Συνεργεία καθαρισμού. Και κυρίως: Αυστηρή προστασία από κάθε παράνομη δραστηριότητα. Δηλαδή, ασφάλεια. Αλλά γι' αυτό θα σας πω κάποια άλλη φορά –μάλλον και με κάποια άλλη κυβέρνηση.
* Ο κ. Γρηγόρης Λέων είναι Ιατροδικαστής, Πρόεδρος Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, Αν. Γραμματέας Επιστημονικών Φορέων ΝΔ
