Του Επαμεινώνδα Κορώνη*
Τι να πεις πλέον για την ομίχλη του Brexit. Αυτό που συμβαίνει με το Brexit σε Λονδίνο και Βρυξέλλες δεν έχει προηγούμενο με τις ειδήσεις και τις εκτιμήσεις να θυμίζουν αμφίρροπο ποδοσφαιρικό παιχνίδι. Το πιο κοντινό στην καταστροφική ασάφεια που μας χωρίζει μέχρι την ημερομηνία εξόδου της Βρετανίας, ήταν ο Ιούλιος του 2015, όταν μια γραφική ελληνική κυβέρνηση με ουτοπικά όνειρα ξύπνησε απότομα μέσα στην ευρωπαϊκή εφιαλτική πραγματικότητα.
Κατ' αρχήν είναι πλέον δύσκολο να κατανοήσει κανείς τους χειρισμούς που κάνει η κυβέρνηση Τζόνσον στην ομίχλη, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Θεωρητικά δεν τίθεται θέμα εξόδου της χώρας από την Ε.Ε. στο τέλος του μήνα αφού ο πρωθυπουργός δεσμεύεται, από την Βουλή και την Τροπολογία Benn, να ζητήσει παράταση από τις 27 χώρες για τις 31 Ιανουαρίου του 2020. Όπως υπενθυμίζουν οι κοινοβουλευτικοί δημοσιογράφοι, το Κοινοβούλιο έχει ψηφίσει ακόμα και το ακριβές κείμενο της επιστολής που οφείλει να υπογράψει. Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, διαβάζουμε ότι ο SteveBarclay, Υπουργός του Brexit, δήλωσε ότι τελικά ο Τζόνσον σκοπεύει να στείλει την επιστολή παράτασης που του επιβάλλει το Κοινοβούλιο. Γιατί λοιπόν τα τηλεοπτικά κανάλια της χώρας έχουν αναρτήσει εδώ και εβδομάδες στις οθόνες μας την αντίστροφή μέτρηση μέχρι την 31η Οκτωβρίου;
Πρώτον, επειδή η Μ. Βρετανία, μια χώρα με βαθιά θεσμική παράδοση και γνωστή για τις αργές αλλά και προσεκτικές πολιτικές της, έχει πλέον καταντήσει έρμαιο τυχοδιωκτικών τακτικών. Τα ενδεχόμενα να προκαλέσει ο ίδιος ο Τζόνσον βέτο στην αίτηση παράτασης -αρκεί να διαφωνήσει μια χώρα- ή η προσπάθεια να μετατρέψει το αίτημα παράτασης σε άτακτη αποχώρηση το αναφέρουν έγκριτοι δημοσιογράφοι. Το ότι διαμορφώθηκε μια νέα πρόταση προς τον Μπαρνιέ από το Westminster (λες και αποφασίζουν μόνοι τους) μας θύμισε εποχές Βαρουφάκη. Κανείς δεν έχει αποκλείσει τον οποιοδήποτε χειρισμό της τελευταίας στιγμής.
Δεύτερον, το αδόμητο Brexit είναι ακόμα ένα σοβαρό ενδεχόμενο επειδή ο ίδιος ο Τζόνσον φαίνεται να έχει αποφασίσει να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Το γεγονός ότι έχει ορίσει υπεύθυνο Υπουργό για το Άτακτο Brexit αλλά και οι συνεχείς συζητήσεις για τα τεχνικά ζητήματα, δείχνουν ότι η παρούσα κυβέρνηση και μια σεβαστή μειοψηφία στο κόμμα των συντηρητικών θέλει την άνευ όρων αποχώρηση. Το θέμα έχει αποκτήσει συμβολικό χαρακτήρα απεικονίζοντας το όραμα μιας νέο-συντηρητικής κάστας για μια «καλύτερη Βρετανία» (όπως λέμε “Make America Great Again”).
Αλλά και εκεί που βάσει αυτών θεωρεί κανείς το άτακτο Brexit μια κεντρική και εκπεφρασμένη κατεύθυνση της κυβέρνησης, την Τρίτη μας προέκυψε μια αισιοδοξία μέσω διαρροών από τις Βρυξέλλες και δημοσιευμάτων από το Λονδίνο ότι μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία. Φάνηκε προς στιγμήν ότι ο άτεγκτος Τζόνσον είχε ξαφνικά υποχωρήσει καίρια στο θέμα των ιρλανδικών συνόρων Ε.Ε. – Βρετανίας, ακόμα και σε θέσεις που η ίδια η προκάτοχός του Τερέζα Μέι δεν είχε τολμήσει να αναθεωρήσει. Εκτός αυτού, σήμερα στο Σίτυ συζητιέται έντονα το ενδεχόμενο ενός softer Brexit. Ή συζητιόταν μέχρι που οι δηλώσεις του Ιρλανδού Πρωθυπουργού το μεσημέρι έδωσαν το στίγμα ότι μια συμφωνία δεν θα είναι εύκολη μέχρι τις 19 Οκτωβρίου. Τότε λήγει και η προθεσμία της Βουλής των Κοινοτήτων αλλά και από εκεί και πέρα μια απόφαση σε Έκτακτη Σύνοδο και η εφαρμογή της θα απαιτεί μια υπέρβαση στις διαδικασίες.
Αλλά και η Τρίτη διαδοχική παράταση δεν είναι λύση. Το Brexit και η κωλυσιεργία έχει δημιουργήσει σε ολόκληρη την χώρα μια αυξανόμενη απέχθεια για την βρετανική και ευρωπαϊκή πολιτική.Ένα παράδοξο είναι ότι η επιλογή της αποχώρησης εξακολουθεί να παραμένει δημοσκοπικά ισχυρή. Η συντηρητική Express δημοσίευσε σήμερα στοιχεία ότι οι Brexiteers αγγίζουν το 54%. Ο ίδιος ο Τζόνσον είπε κάποια στιγμή ότι πρέπει να «τελειώνουμε με το θέμα». Και ενδεικτικό της κούρασης είναι ότι ο βρετανικός τηλεοπτικός όμιλος SkyNews ξεκίνησε σήμερα έναν τηλεοπτικό και διαδικτυακό σταθμό ο οποίος δεν θα αναφέρεται καθόλου και δεν θα καλύπτει το θέμα του Brexit. Μια υπέροχη άσκηση άρνησης της πραγματικότητας για τους αγανακτισμένους πολίτες.
Η ελπίδα είναι ότι τα Οκτωβριανά δεν θα οδηγήσουν σε εμφύλια Δεκεμβριανά. Ότι μετά τις παλινωδίες της τελευταίας τριετίας θα επικρατήσει η παραδοσιακός βρετανικός πραγματισμός και ότι η χώρα θα επιδιώξει μια ρεαλιστική και βιώσιμη σχέση στον φυσικό της χώρο. Την Ευρώπη. Ως τότε παρακολουθούμε αμήχανα τις συνεχείς εξελίξεις καθώς συνηθίζουμε επικίνδυνα την μετατροπή της πολιτικής σε τακτικισμούς και των αξιών μας σε συνθήματα.
* Ο κ. Επαμεινώνδας Κορώνης είναι Καθηγητής στο Hult International Business School και διδάσκει Θεωρία Ηγεσίας στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου.
