Του Αλέξανδρου Σκούρα
Το Σάββατο που μας πέρασε, ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, έγιναν ευρέως γνωστά τα πορίσματα της έρευνας της Anti-Defamation League που δείχνουν ότι 7 στους 10 Έλληνες πιστεύουν πως οι Εβραίοι “μιλάνε περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε για το Ολοκαύτωμα”, ενώ 9 στους 10 πιστεύουν ότι “ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό την παγκόσμια οικονομία”.
Ο αντισημιτισμός έχει στην Ελλάδα πολλούς και ποικίλους εκφραστές: Από προβεβλημένους ιεράρχες μέχρι τον Μίκη Θεοδωράκη, και από τη Χρυσή Αυγή ως την άκρα Αριστερά. Ακούμε για παράδειγμα συχνά ότι οι Εβραίοι κυριαρχούν στο τραπεζικό σύστημα και το εμπόριο. Το ειρωνικό σ' αυτόν τον ισχυρισμό είναι ότι επαναλαμβάνει άθελά του τα συνωμοσιολογικά επιχειρήματα όσων έβλεπαν τους Έλληνες επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να αποκτούν οικονομική και πολιτική ισχύ. Οι Εβραίοι, όπως και οι Έλληνες πριν την Ανεξαρτησία, ήταν σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένοι από πολλά σημαντικά αξιώματα των χωρών στις οποίες ζούσαν. Έτσι, αναγκάστηκαν να ασχοληθούν, και κάποιοι από αυτούς να διαπρέψουν σε επαγγέλματα που μέχρι και τον 19ο αιώνα δεν είχαν την αποδοχή που απολαμβάνουν σήμερα, που τότε θεωρούνταν άτιμα και τα οποία οι κυρίαρχες πληθυσμιακές ομάδες δεν καταδέχονταν - έγιναν έμποροι, επιστήμονες, και τραπεζίτες όχι για να κατακτήσουν τον κόσμο, αλλά γιατί τους απαγορευόταν να γίνουν γαιοκτήμονες, ευγενείς, ή δημόσιοι λειτουργοί.
Ο τρόπος με τον οποίο μία κοινωνία αντιμετωπίζει τους Εβραίους έχει και μία ακόμα, πολύ μεγαλύτερη, σημασία: Όπως οι ανθρακωρύχοι έπαιρναν μαζί τους στις στοές των ορυχείων κλουβιά με καναρίνια, έτσι και οι Εβραίοι, σύμφωνα με την εύστοχη παρομοίωση του ραββίνου και αρθρογράφου της Jerusalem Post, Warren Goldstein, είναι συνήθως τα πρώτα θύματα της κατάλυσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας, και η στοχοποίησή τους η πρώτη προειδοποίηση για επικείμενες ευρύτερες καταστροφές.
Στις μέρες μας η παγκόσμια άνοδος του εθνολαϊκισμού υποσκάπτει τα θεμέλια της φιλελεύθερης δημοκρατίας, της ανοιχτής κοινωνίας, του κοσμοπολιτισμού και της ελεύθερης αγοράς - με άλλα λόγια της μόνης κοσμοθεώρησης που αξιολογεί τους ανθρώπους ατομικά και όχι βάσει των συλλογικοτήτων - εθνικών, θρησκευτικών, ιδεολογικών - στις οποίες αυτοί ανήκουν. Μόνο τυχαίο λοιπόν δεν είναι το γεγονός ότι σε όλα αυτά τα ετερόκλιτα πολιτικά ρεύματα που εχθρεύονται σήμερα τη φιλελεύθερη δημοκρατία ο αντισημιτισμός είναι συχνά η μόνη σταθερή κοινή αναφορά.
*Το άρθρο δημοσιεύεται στον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί την Τρίτη 29 Ιανουαρίου.
