Την άποψη ότι η επένδυση στο Ελληνικό θα ανοίξει το δρόμο σε πολλές ακόμη μικρότερες που θα έρθουν να "πατήσουν" πάνω του, αλλά και ότι ο δρόμος των μεταρρυθμίσεων είναι ανηφορικός, χρειάζεται προσήλωση σε αυτές, και σύγκρουση με τα λεγόμενα "κεκτημένα", εκφράζει μιλώντας στο liberal.gr, ο Σαράντης Καλυβίτης, στέλνοντας το μήνυμα ότι η κυβέρνηση θα χρειαστεί να τα βάλει με τα προνόμια.
Σχολιάζοντας, για παράδειγμα, τις αντιδράσεις στην εφαρμογή των ηλεκτρονικών ψηφοφοριών, όχι μόνο στον συνδικαλισμό, αλλά και σε πολλά πεδία που απαιτούν συλλογικές αποφάσεις, ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάνει λόγο για "αντιδράσεις-απολιθώματα ενός παρελθόντος, που -για να είμαστε ειλικρινείς- είχε πάνδημη κομματική υποστήριξη, και τώρα προσπαθεί να διατηρήσει τη θέση του σε βάρος της πραγματικότητας".
Συμφωνεί ότι τα μηνύματα είναι αισιόδοξα και ότι με ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να δούμε ρυθμό ανάπτυξης ακόμη και 3%, ωστόσο προσθέτει ότι όλα αυτά πρέπει να κτιστούν σε στέρεη βάση, φέρνοντας ως παράδειγμα την ανάγκη να πάψει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων να αποτελεί το εύκολο αμορτισέρ για την εξάλειψη των αποκλίσεων από τους δημοσιονομικούς στόχους, αλλά και τον τουρισμό, που παρ'' ότι εθνικό πλεονέκτημα, δεν παύει να είναι ευάλωτος στις διεθνείς εξελίξεις, ειδικά σε μια περιοχή με τα δικά γεωπολιτικά χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη:
- Πώς εκλαμβάνετε την έγκριση από την Κομισιόν του σχεδίου Ηρακλής για την δραστική προσπάθεια μείωσης του βουνού των κόκκινων δανείων;
Ανάπτυξη χωρίς χρηματοπιστωτικό τομέα δεν υπάρχει. Μάλιστα, η αύξηση των εξαγωγών που βλέπουμε με ελάχιστη ρευστότητα από τις τράπεζες είναι ένα μικρό οικονομικό “θαύμα".
Είναι πολύ θετικό που η Επιτροπή έδωσε πράσινο φως για το σχέδιο, γιατί αλλιώς οι τράπεζες θα λειτουργούσαν συνέχεια με μια θηλιά. Νομίζω ότι αν στελεχωθεί ο αντίστοιχος φορέας με ανθρώπους της αγοράς, χωρίς κομματική ομπρέλα, θα συντείνει στην αλλαγή του τοπίου στον τράπεζες.
- Τι σηματοδοτεί η χθεσινή έγκριση από την γενική συνέλευση της Lamda της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου 650 εκατ. ευρώ προκειμένου να υλοποιηθεί το Ελληνικό, και κατά πόσο βλέπετε ότι το έργο θα αποτελέσει προάγγελο για άλλες εμβληματικές επενδύσεις από Ελληνες και ξένους επιχειρηματίες;
Τέτοιας τάξης επενδύσεις έχουμε πολλά χρόνια να δούμε στην Ελλάδα. Μαζί με τη δημιουργία των υποδομών, είναι πολύ πιθανό να δούμε δευτερογενείς επιδράσεις, με τη μορφή μικρότερων projects στην Αττική, που θα "πατήσουν" πάνω στο Ελληνικό. Μακάρι και άλλες τοπικές αρχές να προωθήσουν αντίστοιχα projects με ξεκάθαρα business plans, που θα λαμβάνουν βέβαια υπόψη τις κοινωνικές διαστάσεις τους, όπως το περιβάλλον και την απασχόληση στην περιοχή. Οι επενδυτές αποστρέφονται κυρίως την αβεβαιότητα, όχι τους αυστηρούς όρους, και πιστεύω ότι οι καλές ιδέες και ευκαιρίες δεν θα μείνουν ανεκμετάλλευτες.
- Σε κάθε περίπτωση, το μεγάλο στοίχημα της οικονομίας είναι οι επενδύσεις, για τις οποίες ο προϋπολογισμός του 2020 θέτει τον στόχο να αυξηθούν κατά 13,4%. Είναι εφικτός ή φιλόδοξος, δεδομένου ότι πέρυσι οι καθαρές επενδύσεις ήταν αρνητικές;
Είναι εφικτός, γιατί οι επενδύσεις καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από το μεσο-μακροπρόθεσμο οικονομικό περιβάλλον. Δεδομένου ότι έχουν υλοποιηθεί ή εξαγγελθεί μέτρα με συγκεκριμένο ορίζοντα, όπως η μείωση των συντελεστών φορολογίας στα κέρδη, το κλίμα είναι ευνοϊκό.
Επίσης θα βοηθήσει και η διεθνής συγκυρία των πολύ χαμηλών επιτοκίων, που καθιστά την Ελλάδα ελκυστικότερη επιλογή για ξένα κεφάλαια.
- Το κλειδί για την προσέλκυση επενδυτών είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων ή μήπως η αγορά έχει προεξοφλήσει αυτή την εξέλιξη; Το ρωτώ γιατί κάτι έχει ήδη αρχίσει να κινείται στην οικονομία, τόσο από εγχώρια, όσο και από ξένα κεφάλαια…
Πράγματι υπάρχει αυτή η κινητικότητα στις επενδύσεις. Πρέπει όμως να πούμε ότι και το 2014 υπήρχε θετικό κλίμα, αλλά καθώς η τότε κυβέρνηση πρόκρινε τον εκλογικό ορίζοντα ως καθοριστικό παράγοντα των οικονομικών εξελίξεων.
Είναι κλειδί λοιπόν η προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις και τα αποτελέσματα δεν θα αργήσουν να φανούν στις επενδύσεις. Να πω επίσης εδώ ότι δεν θα είναι έκπληξη η σημαντική άνοδος του ελληνικού χρηματιστηρίου σε ορίζοντα 2-3 ετών, καθώς σήμερα είναι σαφώς υποτιμημένο.
- Εκτός όμως από την ψήφιση των μεταρρυθμίσεων, τι άλλο περιμένουν να δουν οι επενδυτές ; Μήπως θέλουν να δουν την κυβέρνηση να συγκρούεται με κατεστημένα συμφέροντα και να τα βάζει με προνόμια ;
Μα τι άλλο είναι οι μεταρρυθμίσεις; Η σύγκρουση με τα “κεκτημένα” είναι η ανάγκη για διαρκή προσαρμογή που έχει κάθε ζωντανός οργανισμός σε μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτά τα 'προνόμια' είναι σε βάρος άλλων κοινωνικών ομάδων που δεν είχαν ισχυρούς μηχανισμούς πίεσης.
Πώς να εξηγηθεί η αντίδραση στην εφαρμογή ηλεκτρονικών ψηφοφοριών, όχι μόνο στο συνδικαλισμό, αλλά και σε πολλά πεδία που απαιτούν συλλογικές λήψεις αποφάσεων; Είναι αντιδράσεις-απολιθώματα ενός παρελθόντος, που -για να είμαστε ειλικρινείς- είχε πάνδημη κομματική υποστήριξη, και τώρα προσπαθεί να διατηρήσει τη θέση του σε βάρος της πραγματικότητας.
- Πέραν των επενδύσεων, ποια είναι τα υπόλοιπα στοιχήματα του Προϋπολογισμού ; Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η τόνωση της οικοδομής, η εφαρμογή, έπειτα από χρόνια υποεκτέλεσης, του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ;
Οπωσδήποτε το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Έχει υποστεί τεράστια περικοπή στα χρόνια της κρίσης, καθώς αποδείχθηκε το εύκολο αμορτισέρ για την εξάλειψη των αποκλίσεων από τους δημοσιονομικούς στόχους. Εδώ θα είναι κλειδί και οι ΣΔΙΤ, για να συμβαδίσει η αλλαγή του επενδυτικού κλίματος με τη δημοσιονομικό προσανατολισμό στις επενδύσεις.
- Έχετε ασχοληθεί αρκετά με τα προβλήματα των ελληνικών εξαγωγών. Βλέπετε εκεί κάτι να αλλάζει ;
Τα μηνύματα είναι θετικά. Αν μάλιστα καταφέρουμε να συνδυάσουμε αυτή τη θετική εξέλιξη με αναστροφή σε παθογένειες που δημιούργησε η κρίση, όπως το brain drain, θα πετύχουμε ένα συνδυαστικό αποτέλεσμα. Στη σημερινή συγκυρία, νομίζω θα λειτουργούσε πολύ θετικά μια δέσμη μέτρων, όπως η μειωμένη φορολογία για κάποια χρόνια σε στελέχη που επιστρέφουν από το εξωτερικό για να απασχοληθούν σε εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Είναι μικρές κινήσεις χωρίς δημοσιονομικό κόστος, αφού δεν υπάρχει απώλεια εσόδων για το δημόσιο καθώς αυτά τα στελέχη δουλεύουν και φορολογούνται τώρα στο εξωτερικό. Αυτές οι μικρές κινήσεις όμως μπορούν να κάνουν διαφορά στις εξαγωγές.
- Κάποιοι πάντως υποστηρίζουν ότι ο στόχος για ανάπτυξη 2,8% που έχει βάλει ο Προϋπολογισμός για το 2020 είναι φιλόδοξος, όταν διεθνείς και εγχώριοι οργανισμοί δύσκολα φτάνουν μέχρι το 2,3%...
Όχι, δεν είναι φιλόδοξος. Με ευνοϊκές συνθήκες μάλιστα, υπάρχει περίπτωση να δούμε και ρυθμό ανάπτυξης 3%, ή και ελαφρά παραπάνω.
Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι για να πετύχουμε μόνιμη ανάπτυξη, χρειάζεται να κτίσουμε στέρεα παραγωγική βάση.
Για παράδειγμα, ο τουρισμός αναδεικνύει μεν ένα σημαντικό πλεονέκτημα της χώρας μας, αλλά είναι επίσης ευάλωτος στις διεθνείς εξελίξεις, ειδικά σε μια περιοχή με τα δικά μας γεωπολιτικά χαρακτηριστικά.
Θα πρέπει να κτίσουμε επίσης σε παραγωγικούς τομείς, όπου έχουμε πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, η προσέλκυση ξένων φοιτητών στην ανώτατη εκπαίδευση μέσα από τα δημόσια πανεπιστήμια, αλλά και από ιδιωτικούς φορείς, μπορεί να δημιουργήσει έναν πυλώνα σταθερής δημιουργίας ανθρώπινου κεφαλαίου που θα τροφοδοτεί την ανάπτυξη. Αν μάλιστα συνδυαστεί με εμβληματικές επενδύσεις, όπως ας πούμε η δημιουργία εκπαιδευτικών κέντρων στο Ελληνικό, μπορεί να σηματοδοτήσει το πέρασμα της Ελλάδας στη νέα εποχή.
* Ο Σαράντης Καλυβίτης είναι καθηγητής Μακροοικονομικής και Διεθνούς Χρηματοδοτικής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και διευθυντής του Εργαστηρίου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (LINER).
