Aν επιθυμούσε κάποιος να κάνει μια γρήγορη αποτίμηση της κατάστασης της πανδημίας στην Ελλάδα συγκριτικά με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες θα στεκόταν στους τρεις βασικούς πυλώνες της επιτυχούς αντιμετώπισης της πανδημίας.
α) Αγαστή συνεργασία κράτους, κοινωνίας και ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού. Η κυβέρνηση δεν επέδειξε μόνο αποφασιστικότητα ή προνοητικότητα, αλλά και διάρκεια και συνέπεια. Η κυβέρνηση από το πρώτο κιόλας κρούσμα στις 26 Φεβρουαρίου ανέβαλε όλες τις εκδηλώσεις των Αποκριών, την ίδια στιγμή που η Ιταλία εφάρμοσε τα πρώτα μέτρα αποστασιοποίησης 38 ημέρες μετά το πρώτο κρούσμα. Στην Ισπανία, στις 8 Μαρτίου, σχεδόν 25 ημέρες μετά τον πρώτο θάνατο λόγω κορωνοϊού, 120.000 άτομα στη Μαδρίτη παρέλασαν για την Ημέρα της Γυναίκας. Την ίδια στιγμή η ελληνική κυβέρνηση ακύρωσε την εθνική μας παρέλαση. Αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης ήταν η Ισπανία στις 13 Μαρτίου να γίνει η χώρα με τα περισσότερα κρούσματα στην Ευρώπη, μετά την Ιταλία.
β) Ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού: Η κυβέρνηση εφάρμοσε μέτρα εκπαίδευσης των πολιτών (education plan) με καθημερινή ενημέρωση και κατάφερε να μετατρέψει την αρχική ανώριμη συμπεριφορά των πολιτών σε μνημειώδη σύμπλευση και πειθαρχία, γεγονός που αποτυπώνεται στις 7.000 και πλέον αιτήσεις εθελοντισμού.
γ) Κεντρική διαχείριση των μέτρων και κυβέρνηση λαϊκής αποδοχής. Το κράτος όρισε μία και μοναδική επιτροπή διαχείρισης της κρίσης για όλη την επικράτεια. Ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο στο πλέον έγκριτο ιατρικό περιοδικό («New England Journal of Medicine») τoνίζει ότι πέρα από την αδράνεια του Τραμπ, εχθρός στην έγκαιρη εφαρμογή των μέτρων της απομόνωσης ήταν το λεγόμενο federalism, δηλαδή ο επιμερισμός της εξουσίας στις πολλές αμερικανικές Πολιτείες και το ελεύθερο της κάθε Πολιτείας να εφαρμόσει τα μέτρα που εκείνη κρίνει απαραίτητα. Επιπροσθέτως, στην Ισπανία η δικομματική και ετερογενής κυβέρνηση των Σάντσεθ και Ιγκλέσιας, αλλά και το καθεστώς των ομοσπονδιών της χώρας οδήγησαν σε μια συγκεχυμένη, ετερογενή και τελικά αναποτελεσματική προσέγγιση της κατάστασης. Το συμπέρασμα είναι ότι η ομογενοποιημένη εφαρμογή των μέτρων της κρίσης από το ελληνικό κράτος αποτέλεσε εχέγγυο αποτελεσματικότητας.
Αν θέλαμε να αναλύσουμε την επόμενη ημέρα, τότε θα εστιάζαμε στον μεγαλύτερο μας εχθρό, ο οποίος είναι ο ίδιος, τόσο για το κράτος όσο και για τον πολίτη. Και αυτός είναι ο εφησυχασμός που απορρέει από την επιβράβευση της επιτυχίας. Στην παρούσα φάση η κυβέρνηση έχει μια μοναδική ευκαιρία να τελειοποιήσει την προσέγγισή της, λαμβάνοντας μέτρα για τη δεύτερη και ίσως κρισιμότερη φάση της πανδημίας. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τη μόνιμη στελέχωση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, τη θωράκιση του ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού με μέτρα ατομικής προστασίας και δειγματοληπτικούς ελέγχους για τον κορωνοϊό, και την ιχνηλάτηση της κοινωνίας με περισσότερους δειγματοληπτικούς ελέγχους, ώστε ακόμα και η άρση/χαλάρωση των μέτρων να γίνει σταδιακά και βασιζόμενη σε επιδημιολογικά και αμιγώς επιστημονικά δεδομένα. Παράλληλα, όλοι οι υγειονομικοί φορείς καλούμαστε να γνωρίζουμε ότι ασθενείς δεν είναι μόνο οι πάσχοντες από κορωνοϊό και ο κίνδυνος των παράπλευρων απωλειών (collateral damage) λόγω υπερβολικής εστίασης σε μια ασθένεια ελλοχεύει.
Ο χρόνος υπήρξε σύμμαχός μας ώς τώρα, αλλά ενδεχόμενη λανθασμένη διαχείρισή του μπορεί να αποφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Η χαλάρωση των μέτρων οφείλει να γίνει τη σωστή χρονική στιγμή και με τα σωστά κριτήρια, ώστε να θεραπευθεί τόσο η υγειονομική όσο και η υφέρπουσα κοινωνικο-οικονομική κρίση.
Συμπερασματικά, η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης με βάση την ανθρώπινη αξία και όχι με βάση τις εμπορικές συναλλαγές δεν ήταν θέμα ρομαντισμού, αλλά ουσίας και ρεαλισμού, που σε μακροπρόθεσμη βάση θα αποφέρει και οικονομικά οφέλη, όσο και αν αυτό ακούγεται οξύμωρο στην παρούσα φάση. Αν συνυπολογίσει κανείς την εξοικονόμηση υγειονομικών πόρων λόγω μειωμένων νοσηλειών ως απόρροια του μειωμένου αριθμού, αλλά και της σωστής διαχείρισης των κρουσμάτων, τότε τα οφέλη αναμένεται να είναι και οικονομικά. Ηταν αυτή η προσέγγιση που ένωσε όλους τους Ελληνες σε ένα κοινό Manhattan Project.
Ετσι μαζί με την υπερπροσπάθεια και το φιλότιμο του ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού καλύφθηκαν σχεδόν όλες οι αδυναμίες του δημόσιου συστήματος υγείας και το υγειονομικό φορτίο επιμερίστηκε σωστά στον χρόνο. Η επόμενη ημέρα όμως ξημερώνει σύντομα και γενναίες αποφάσεις επιβάλλονται να παρθούν, ώστε να διατηρηθούν τα κεκτημένα. O μεγάλος τραγικός ποιητής Ευριπίδης είχε πει για τον χρόνο ότι δίνει απαντήσεις χωρίς ερωτήσεις: «Λάλος γαρ ούτος ουκ ερωτώσιν λέγει». Στην προκειμένη, καλούμαστε να κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις για να πάρουμε τις σωστές απαντήσεις.
Το άρθρο δημοσιεύεται στον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί αυτό Σαββατοκύριακο 11-12 Μαρτίου
