Οι ΗΠΑ ήταν και θα είναι για πολλά χρόνια ακόμη κράτος αναφοράς για τα ελληνικά συμφέροντα. Αλλά και εμείς έχουμε εξυπηρετήσει τα αμερικανικά συμφέροντα - αρκετές φορές σε ρόλο «Ιφιγένειας» - κάτι που ελπίζω στο μέλλον να μην ξανασυμβεί γιατί θα έχει τραγικές συνέπειες στις σημερινές άριστες διμερείς μας σχέσεις.
Τέσσερις φράσεις από «Α» αποτελούν διαχρονικά τη βάση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων: Αξίες, Άνθρωποι, Ασφάλεια και Αγορά.
Το γεγονός αυτό οφείλει να μας κάνει ως κράτος να έχουμε μια διαρκή ματιά στα συμβαίνοντα των δυο κομμάτων εξουσίας στις ΗΠΑ, στην Προεδρία και μέσα στην εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς και στα σημαντικότερα φυτώρια που παράγουν ικανούς δρώντες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, χωρίς συναισθηματικές προσεγγίσεις και συγκυριακή προσοχή.
Ολόκληρος ο μηχανισμός μας στην Ουάσιγκτον θα πρέπει να αναδομηθεί υπό αυτό το πρίσμα, αν θέλουμε να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες της νέας Προεδρίας και αυτές που θα προκύψουν στο μέλλον.
Επειδή τα μέσα και οι πόροι είναι περιορισμένα για χώρες όπως η δική μας, και τα περιθώρια επιρροής στενά, το βασικό ερώτημα για εμάς είναι το ποιους να κοιτάμε, ποιους να έχουμε από κοντά, ποιών τη σκέψη και πολιτική να παρακολουθούμε;
Τομείς και Κέντρα ενδιαφέροντος
Η ιδεατή εξίσωση θα είχε όλους τους τομείς ενδιαφέροντος, δηλαδή τα 4Α, προς τα τέσσερα κύρια κέντρα ενδιαφέροντος που είναι η Προεδρία και η κυβέρνηση, το Κογκρέσο, το συμπολιτευόμενο κόμμα και το αντιπολιτευόμενο κόμμα. Το πώς τοποθετείται δηλαδή το κάθε κέντρο απέναντι στα συμφέροντά μας στο πεδίο των Αξιών, των Ανθρώπων, της Ασφάλειας και της Αγοράς.
Και επειδή πολλές φορές οι έννοιες ακούγονται ως φωτοβολίδες εντυπωσιασμού δίχως ουσία, στην περίπτωση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων θα μπορούσαν ως έννοιες να απαντηθούν με ουσία, συνδυαστικά, προσοδοφόρα και αποτελεσματικά.
Στο πεδίο των Αξιών, δηλαδή στο πολιτισμικό πεδίο που μοιραζόμαστε με τις ΗΠΑ, θα μπορούσαν να γίνουν και να αναδειχθούν πολλά ζητήματα ουσίας.
Για παράδειγμα, θεατρολόγος δεν είμαι, αλλά γνωρίζω την πολύ θετική επίδραση που είχαν οι πειραματικές παρεμβάσεις θεατρικών ομάδων στις ΗΠΑ με αρχαίες ελληνικές τραγωδίες στην επούλωση των ψυχικών τραυμάτων πολλών βετεράνων και στην ομαλή επανένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.
Γιατρός δεν είμαι, αλλά φαντάζομαι ότι κάτι θα υπάρχει στις σημειώσεις του Ιπποκράτη για τις λοιμώξεις και τις πανδημίες που να αφορά τον σημερινό αγώνα εναντίον του COVID-19, όπως επίσης να δείξει στον κόσμο εκεί, που ανήσυχος μετρά χιλιάδες θύματα, ότι τελικά η ανθρωπότητα επιβίωσε πολλών πανδημιών, σεβόμενη και συμμορφούμενη προς τη φύση (μία άλλη διάσταση, αν θέλετε, της περιβαλλοντικής ασφάλειας που συνδυάζει βασικές αρχές υγιεινής και μετακίνησης με τις διατροφικές συνήθειες και συνθήκες).
Ακόμη περιμένω να δω μια έκθεση στις ΗΠΑ για τη συμβολή της ελληνόκτητης ναυτιλίας στον Αιώνα του Πετρελαίου, έναν αιώνα και ένα τομέα που η Αμερική έβαλε φαρδιά πλατιά την σφραγίδα της. Μία τέτοια έκθεση θα κινητοποιούσε και πολλές ακόμη διμερείς συζητήσεις για το μέλλον στις μεταφορές και το εμπόριο.
Από ελληνικής πλευράς δεν βλέπω επίσης κινητοποίηση για τη δημιουργία εδώ στην Ελλάδα και με Αμερικανικούς πόρους ενός πειραματικού κέντρου που θα φέρει σε επαφή ανθρώπους της αρχαιοελληνικής γλώσσας (της γλώσσας με την μεγαλύτερη συνθετική ικανότητα παγκοσμίως) με τους σύγχρονους προγραμματιστές γιγαντιαίων υπολογιστικών συστημάτων και του ΑΙ, που αναζητούν νέες γλώσσες προγραμματισμού για την καλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας του μέλλοντος. Έτσι, θα ανοίξει η πόρτα της Ελλάδας και θα χτιστεί ένας σταθερός επιστημονικός δεσμός με τα σημερινά 4-5 κέντρα παγκοσμίως που διαθέτουν γιγαντιαίους υπολογιστές και τρέχουν προσομοιώσεις πάνω σε απίστευτα πράγματα για τον κοινό νου!
Το πεδίο των Αξιών είναι λαμπρό πεδίο για να δούμε ανθρώπους σε θέσεις κλειδιά στα κέντρα ενδιαφέροντος των ΗΠΑ και μέσα από το πολιτισμικό στοιχείο να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον της Αμερικανικής ελίτ που συναλλάσσεται καθημερινά με την Προεδρία, την κυβέρνηση, το Κογκρέσο και τα κόμματα στις ΗΠΑ.
Αντίστοιχες πρωτοβουλίες να αναληφθούν στα πλαίσια της Διασποράς και του τουρισμού για τη μετά-πανδημίας εποχή (το πεδίο των Ανθρώπων), ενίσχυση του τομέα της Ασφάλειας με μεταφορά αρμοδιοτήτων στην ελληνική πλευρά και όχι απλά προσφοράς διευκολύνσεων, και τέλος να ξαναδούμε από μηδενική βάση και ουσιαστικά τα ζητήματα που αφορούν την Αγορά στις διμερείς μας σχέσεις.
Οι άνθρωποι της Προεδρίας που φεύγουν και αυτοί που έρχονται…
Μένουν μερικές εβδομάδες ακόμη μέχρι να ορκιστεί - όπως όλα δείχνουν και παρά τις κρίσιμες ημερομηνίες της 14ης Δεκεμβρίου και της 9ης Ιανουαρίου – ο εκλεγμένος νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden, και να σχηματίσει επίσημα την νέα κυβέρνηση.
Τούτη την ώρα, δεν θα μπω σε μια ανάλυση των προσώπων που έχουν ήδη επιλεγεί ή αυτών που το όνομα ακούγεται. Θα σταθώ μόνο σε δυο σημεία που εκτιμώ ότι θα σημαδέψουν αυτή την Προεδρία.
Το πρώτο σημείο είναι ότι η εκλεγμένη Αντιπρόεδρος Kamala Harris θα έχει κεντρικό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Άρα, είναι ένας παράγοντας στον οποίο θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία. Επίσης, καλώς εχόντων των πραγμάτων για την Harris, το πιθανότερο να είναι υποψήφια των Δημοκρατικών για την Προεδρία το 2024. Στο ενδεχόμενο μιας εκλογής της στην Προεδρία, πολλοί από το προσωπικό της Αντιπροεδρίας να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην δική της διακυβέρνηση.
Το δεύτερο σημείο στο οποίο θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή είναι ότι στη διοίκηση Biden, εξίσου σημαντικό ρόλο με τους Υπουργούς θα έχουν και οι κορυφαίοι σύμβουλοι και οι προϊστάμενοι των κύριων υπηρεσιών και οργανισμών της χώρας.
Θα πρέπει ωστόσο να κοιτάμε και αυτούς που φεύγουν. Ο σημερινός ΥΠΕΞ Mike Pompeo δεν κρύβει τη φιλοδοξία του να είναι ο επόμενος εκλεκτός των Ρεπουμπλικάνων για την Προεδρία. Ότι και να λέει ο σημερινός Πρόεδρος Donald Trump για να είναι ξανά υποψήφιος το 2024, ελάχιστοι Ρεπουμπλικάνοι θα τον στήριζαν απέναντι στον Pompeo.
Και δεν είναι μόνο ο Pompeo. Αρκετά στελέχη δεύτερης γραμμής θα είναι πρωτοκλασάτοι δρώντες σε τέσσερα χρόνια από σήμερα. Κάποιους από αυτούς πιθανότατα θα τους βρούμε πάλι μπροστά μας στο μέλλον, από διάφορες αναβαθμισμένες θέσεις και ρόλους.
Αντί επιλόγου…
Ως κράτος οφείλουμε να δούμε την νέα Αμερικανική προεδρία ως μια ευκαιρία για μια πιο ώριμη και μακροπρόθεσμη προσέγγιση της υπερδύναμης και των σημαντικών ανθρώπων της στην πολιτική και διανοητική σκηνή.
Το στοίχημα για εμάς θα είναι να αυξήσουμε το ειδικό βάρος μας στην προσωπική και πολιτική σκακιέρα τους, επιδιώκοντας αλληλεξαρτήσεις και σχέσεις με θέαση πέρα από τον ορίζοντα.
* Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος
