Του Τριαντάφυλλου Καρατράντου*
Για πολλά χρόνια, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αναδείκνυαν πολιτικοί και επιστήμονες για τη μη αποτελεσματική διαχείριση της παγκόσμιας μετανάστευσης ήταν η απουσία ενός παγκόσμιου πλαισίου. Οντως, από τη στιγμή που η μετανάστευση ξεπερνά κάθε έννοια συνόρων και ηπείρων, η διαχείριση ενός τόσο περίπλοκου παγκόσμιου ζητήματος δεν μπορεί να γίνει χωρίς τα κράτη που εμπλέκονται με διάφορους τρόπους (προέλευση, διέλευση, υποδοχή), αλλά και οι διάφοροι παγκόσμιοι και περιφερειακοί οργανισμοί, δεν συμφωνήσουν σε έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή για την παγκόσμια διακυβέρνηση της μετανάστευσης. Αυτός είναι και ο σκοπός του Παγκόσμιου Συμφώνου για τη Μετανάστευση του ΟΗΕ. Ένα παγκόσμιο πλαίσιο με κανόνες και υποχρεώσεις για τη μετανάστευση.
Όπως συμβαίνει για πολλά ζητήματα, η συζήτηση στην Ελλάδα για το Παγκόσμιο Σύμφωνο έγινε μόνο από συγκεκριμένες πλευρές, οι οποίες φρόντισαν να παρουσιάσουν μία διαφορετική και εικονική πραγματικότητα. Μία απλή ματιά στο κείμενο του Συμφώνου αρκεί για να καταλάβει κάποιος πως οι αναλύσεις περί απελευθέρωσης των κυμάτων των μεταναστών και της μουσουλμανικής συμμαχίας για την επέλαση στη Δύση είναι εκτός κάθε πραγματικότητας. Σαφώς και πρέπει να γίνει κριτική στο Σύμφωνο. Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει πως είναι τέλειο ή πως θα λύσει τα προβλήματα της μετανάστευσης. Η κριτική όμως αυτή πρέπει να γίνει επί μιας ρεαλιστικής βάσης. Το Σύμφωνο είναι ένα ακόμη γενικό κείμενο αρχών, χωρίς να περιλαμβάνει ένα συγκεκριμένο πλάνο δράσης και σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να θεωρήσουμε πως θα λύσει ως διά μαγείας το ζήτημα της μαζικής μετανάστευσης. Ωστόσο, μία συμφωνία των περισσότερων χωρών σε ένα κείμενο μπορεί μόνο να οδηγήσει σε θετική κατεύθυνση.
Το Σύμφωνο έχει δύο βασικούς άξονες: α) τη διευκόλυνση της τυπικής/ νόμιμης μετανάστευσης (η έμφαση δίνεται στην ενημέρωση των μεταναστών, στην προστασία τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και στην ενίσχυση των προσπαθειών ενσωμάτωσης και ένταξης σε εκπαιδευτικές και επαγγελματικές διαδικασίες) και β) στην αντιμετώπιση της παράτυπης/ παράνομης μετανάστευσης (η έμφαση δίνεται στην αντιμετώπιση των δικτύων του οργανωμένου εγκλήματος, στην ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων και στην υποστήριξη των κρατών που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις). Επίσης, υπάρχουν και δύο βασικές οριζόντιες πτυχές στο Σύμφωνο. Η πρώτη αφορά την ανάγκη υποστήριξης των χωρών προέλευσης των μεταναστών για την αντιμετώπιση των αιτιών που δημιουργούν τις μεταναστευτικές πιέσεις και η δεύτερη την ασφάλεια και τα δικαιώματα των μεταναστών.
Σε αυτό το πλαίσιο κάποιος θα βρει πάρα πολλές ομοιότητες με τα κείμενα και τις πρωτοβουλίες της Ε.Ε. στα οποία η Ελλάδα συμμετέχει.
Το μεταναστευτικό είναι ζήτημα εθνικής προτεραιότητας για την Ελλάδα. Το πρόβλημα δεν είναι η συμμετοχή της σε πρωτοβουλίες ευρωπαϊκές και διεθνείς για τη διαχείριση της μετανάστευσης. Άλλωστε, πρέπει να κατανοήσουμε πως το μεταναστευτικό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μεμονωμένα και εθνικά. Το πρόβλημα λοιπόν είναι η απουσία ενός συνολικού σχεδίου από πλευράς Ελλάδας, το οποίο θα μπορούσε να διαμορφώσει και τις σχετικές αποφάσεις σε υπερεθνικό επίπεδο.
*Ο κ.Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι διεθνολόγος.
