Του Δημήτρη Κουρέτα*
Ο ρόλος των Πανεπιστημίων έχει αλλάξει δραματικά σε παγκόσμια κλίμακα κατά την τελευταία εικοσαετία και στην αποστολή τους προστέθηκε, πέρα από την έρευνα και τη διδασκαλία, η διάσταση της τοπικής—σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο—οικονομικής ανάπτυξης [1] μέσω κατάλληλων μηχανισμών.
Η συμβολή των πανεπιστημίων στην ανάπτυξη ιδιαίτερα επιτυχημένων συστάδων οικονομικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα (focal firms) έχει αποδειχθεί[2]. Σχετικά πρόσφατα θεσμοθετήθηκε η συγκεκριμένη προοπτική της αποστολής των ελληνικών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Σύμφωνα με το Άρθρο 4 του Ν.4009/2011 αλλά και του Ν. 4485/2017 , η αποστολή του Πανεπιστημίου περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:
«1. Τα Α.Ε.Ι. έχουν ως αποστολή: [...]
γ) να αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα και τις δεξιότητες των φοιτητών, να μεριμνούν για την επαγγελματική ένταξη των αποφοίτων και να διαμορφώνουν τις απαραίτητες συνθήκες για την ανάδειξη νέων ερευνητών,
δ) να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και των επαγγελματικών πεδίων, καθώς και στις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας, και να προωθούν τη διάχυση της γνώσης, την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και την καινοτομία, με προσήλωση στις αρχές της επιστημονικής δεοντολογίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής,
[...]»
Από τα παραπάνω είναι ξεκάθαρο η Ελλάδα δεν περιμένει από τα Πανεπιστήμια να εκπαιδεύουν φοιτητές και να δημιουργούν νέες γνώσεις μέσω της έρευνας μόνο. Περιμένει πολλά περισσότερα, όπως:
Την ενεργητική συμβολή στην περιφερειακή ανάπτυξη με συνδυασμό προσεγγίσεων, όπως τη δια βίου μάθηση, την ένταξη των αποφοίτων στην αγορά εργασίας, την υποστήριξη των αναπτυξιακών αναγκών της χώρας αλλά και της γεωγραφικής περιφέρειας που φιλοξενεί το Πανεπιστήμιο, τη διάχυση της νέας γνώσης, την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και την καινοτομία.
Την ενεργητική αναζήτηση εμπειριών και γνώσεων από το προσωπικό (μέλη ΔΕΠ, ερευνητές, μεταπτυχιακοί φοιτητές) των Πανεπιστημίων προς όφελος της αποστολής του μέσω συνεργασιών και κινητικότητας.
Συστηματικότητα, αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα στον τρόπο που εκπαιδεύουμε τους φοιτητές μας, στον τρόπο που λειτουργούμε και στον τρόπο που παρέχουμε τις υπηρεσίες μας.
Διαφάνεια και λογοδοσία για τις δραστηριότητες και τα επιτεύγματά μας σε σχέση με τους πόρους που αξιοποιήσαμε για να πετύχουμε.
Αυτά δυστυχώς δεν τα έχουμε δεί ακόμη. Τα περισσότερα μέλη ΔΕΠ δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε ένα νέο περιβάλλον για τα πανεπιστήμια . Μπορεί αυτό να αλλάξει? Ναι μπορεί. Για αυτό όμως θα μιλήσουμε σε άλλο αρθρο αναλύοντας τι κάνουν μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού.
[1] Etzkowitz, H. and Leydesdorff, L. (1999) The Future Location of Research and Technology Transfer. Journal of Technology Transfer, 24, p.111–23.
[2] Furman, J. Porter, M. and Stern, S. (2002). “The determinants of national innovative capacity”. Research Policy 31 (2002) 899–933 και Porter, M. (2003). “The Economic Performance of Regions”. Regional Studies, Vol. 37.6&7, pp. 549–578, August/October 2003.
*Ο κ. Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής και πρώην Αναπληρωτής Πρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
