Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Ο πολύπαθος Έλληνας αποταμιευτής που αποπειράθηκε τα τελευταία χρόνια να κινηθεί επενδυτικά έξω από τα παραδοσιακά αποταμιευτικά και καταθετικά προϊόντα, σε συντηρητικές πάντα τοποθετήσεις όπως στα Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου (ΟΕΔ), στα Τραπεζικά Ομολογιακά Δάνεια, ακόμα και στις συντηρητικές τραπεζικές μετοχές, αποκόμισε μόνο ζημιές. Είτε μέσω του περίφημου κουρέματος PSI, είτε μέσω της «υποχρεωτικής» μετατροπής των τραπεζικών ομολογιών σε μετοχές, είτε με τη συμμετοχή του στις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών με την αγορά μετοχών ή cocos, συμμετοχή που έχει οδηγήσεις μέχρι και στην εξαϋλωση της επένδυσης του.
Τώρα πλέον έρχεται αντιμέτωπος με την ανταλλαγή των Ομολόγων του Δημοσίου που ήδη έχουν υποστεί το PSI, με νέα ομόλογα που θα εκδώσει το Ελληνικό Δημόσιο. Αυτή η ομάδα των 20 διάσπαρτων εκδόσεων των ΟΕΔ μετά PSI, που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών αλλά και των ασφαλιστικών ταμείων, μέσω του swap θα μετατραπεί σε 4 νέες εκδόσεις ομολόγων σε μια προσπάθεια του Δημοσίου, που έχει ως σκοπό Α) την ορθολογικοποίηση τη αγοράς Ομολόγων σε λιγότερες εκδόσεις, Β) την αξιοπρεπή συμμετοχή των ομολόγων στη δευτερογενή αγορά με μεγαλύτερο βάθος και εμπορευσιμότητα, αφού οι εκδόσεις θα είναι λιγότερες και πιο μεγάλες και Γ) την ελάφρυνση του χρέους κατά 6 δισ περίπου.
Είναι φανερό και στον πλέον αδαή, πως η ελάφρυνση του δημοσίου χρέους κατά 6 δις, κάποιον θα επιβαρύνει. Και αυτός ο κάποιος είναι προφανώς ο σημερινός κάτοχος των ΟΕΔ. Η επιβάρυνση αυτή οφείλεται στο γεγονός πως το swap θα γίνει με τιμή αναφοράς τις τρέχουσες τιμές που έχουν οι διάφορες εκδόσεις στη δευτερογενή αγορά ομολόγων. Δεν θα αποτιμηθούν στην ονομαστική τους τιμή, αλλά σε τιμή που προσδιορίζουν οι αγορές με κριτήρια τις αποδόσεις του αλλά και τα ρίσκα που κουβαλάει πάνω του ένα ΟΕΔ, είτε λόγω της χώρας που το εκδίδει, το χρόνο που απομένει μέχρι τη λήξη του κλπ. Με δεδομένα αυτά και αλλά και τις συνθήκες που ισχύουν σήμερα στις αγορές, τα ΟΕΔ ονομαστικής αξίας για παράδειγμα 100, διαπραγματεύονται στη ρηχή δευτερογενή αγορά σε τιμές γύρω από το 80, με αποτέλεσμα ο κάτοχος του ΟΕΔ που θα επιλέξει το swap θα ζημιωθεί άμεσα κατά 20%.
Η διαδικασία των swaps είναι φυσικά απολύτως προαιρετική. Οι μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές έχουν τους δικούς τους λόγους να συμμετάσχουν στο swap καθώς η δυνατότητα μελλοντικών υψηλότερων αποτιμήσεων καθώς και η συμμετοχή των ΟΕΔ που έχουν στην κατοχή τους, σε δευτερογενείς αγορές με μεγαλύτερο βάθος και επενδυτικό ενδιαφέρον έχουν βαρύτητα στην απόφαση τους. Το ίδιο και τα ασφαλιστικά ταμεία τα οποία λόγω των τρεχουσών συνθηκών ασφυξίας, επιθυμούν κατά τακτά χρονικά διαστήματα να ρευστοποιούν ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους ώστε να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις απέναντι στους συνταξιούχους. Ο ιδιώτης κάτοχος αυτών των ΟΕΔ, που όμως δεν έχει κοινά συμφέροντα με τους «μεγάλους παίκτες» της αγοράς ομολόγων, τι μπορεί να κάνει καθώς έρχεται αντιμέτωπος με τις ακόλουθες δυο επενδυτικές επιλογές;
1) Να μετατρέψει τα ΟΕΔ του σε νέα ΟΕΔ μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας και υψηλότερης εμπορευσιμότητας, αποδεχόμενος τη άμεση ζημιά από τη μετατροπή swap. Η ανταλλαγή αυτή του δίνει την ελπίδα της ανόδου της τιμής του ΟΕΔ σε βάθος χρόνου και την πιθανότητα ρευστοποίησης σε μια εύρωστη δευτερογενή αγορά και κάτω από συνθήκες ευνοϊκότερες για την Ελληνική Οικονομία.
2) Να διακρατήσει τα τρέχοντα ΟΕΔ στην κατοχή του μέχρι τη λήξη και να εισπράξει στο τέλος στο ακέραιο το κεφάλαιο που επένδυσε και τους τόκους, μη έχοντας όμως στο μεσοδιάστημα τη άνετη δυνατότητα ρευστοποίησης, καθώς όπως προαναφέρθηκε η δευτερογενής αγορά είναι ρηχή με έντονες διακυμάνσεις και θα γίνει ακόμα πιο ρηχή και ασταθής καθώς ο μεγαλύτερος όγκος των ομολόγων θα πάρει άλλες λήξεις και επιτόκια.
Ο επενδυτικός χρονικός ορίζοντας είναι και εδώ, το σημείο κλειδί της απόφασης του ιδιώτη επενδυτή. Όπως και το γεγονός πως η διακράτηση των Ομολόγων από τους ιδιώτες επενδυτές μέχρι τη λήξη τους, που αποτελούσε την πάγια επενδυτική συντηρητική στρατηγική για πολλές γενιές, έχει ανατραπεί άρδην καθώς ξεφυτρώνουν φορολογικές υποχρεώσεις και έκτακτες εισφορές από το πουθενά, την ίδια στιγμή που δεν υπάρχουν πλέον πηγές που να εγγυώνται εξασφαλισμένα εισοδήματα, μισθούς ή αποδοχές. Επομένως η πιθανότητα της άτακτης και μη προγραμματισμένης ρευστοποίησης των ΟΕΔ, πρέπει να ληφθεί και αυτή σοβαρά υπ' όψιν.
