Ένας προσωπικός απολογισμός που ταυτόχρονα κοιτάζει το συλλογικό μέλλον δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Όπως δεν είναι πολλοί οι Έλληνες πολιτικοί που όταν βρεθούν έξω από το Κοινοβούλιο καταφέρνουν να μην απορροφηθούν στο παρελθόν (το τι έγινε και το τι θα μπορούσε να έχει γίνει) και να διατηρήσουν μια ουσιαστική παρέμβαση στα πράγματα.
Το πρόσφατο βιβλίο της Άννας Διαμαντοπούλου «Από το Ντεσεβό στο Drone» αποφεύγει την παγίδα και της παρελθοντολογίας και της προσωποκεντρικότητας, παρά την ισχυρή ατομική οπτική του. Η θεματολογία του είναι στην ουσία το κεντρικό ερώτημα μιας χώρας που βγαίνει από την τραυματική εμπειρία της χρεοκοπίας. Πώς και εάν θα μπορέσει να συγχρονίσει ξανά το βηματισμό της με τις παγκόσμιες δυναμικές, ώστε να μην χάσει κι άλλο έδαφος και καταδικαστεί σε διαρκή καχεξία – με όλες τις συνέπειες που κάνει πρόδηλες και η τρέχουσα παρόξυνση των ελληνοτουρκικών εντάσεων.
Το ναυάγιο της ελληνικής οικονομίας ήταν ταυτόχρονα και η διάψευση μιας προσδοκίας και μιας ψευδαίσθησης. Της προσδοκίας για ανέκκλητη ένταξη της χώρας στο κέντρο του ευρωπαϊκού πυρήνα (η ιδέα της «ισχυρής Ελλάδας») και της ψευδαίσθησης ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί απλώς και μόνο με τη συμμετοχή στην Ευρωζώνη, χωρίς να αλλάξει τίποτε ουσιαστικό στον «ελληνικό τρόπο». Ακόμη και σήμερα, με την εμπειρία μιας πικρής και καταστροφικής δεκαετίας, δεν φαίνεται να υπάρχει στην Ελλάδα ένα γενικευμένο πνεύμα ανόρθωσης, που να συστρατεύει την κοινωνία ώστε να επιδιώξει αυτό που συμπυκνώνει μια από τις πιο καίριες φράσεις του βιβλίου: «γενικώς είμαστε μια αγαπητή χώρα, αλλά το σημαντικό είναι να γίνουμε μια αξιοσέβαστη χώρα».
Η θεματική περιλαμβάνει τομείς που έφερε στην εγχώρια δημόσια συζήτηση το ΔΙΚΤΥΟ που ίδρυσε η Διαμαντοπούλου, όπως η λεγόμενη «τέταρτη βιομηχανική επανάσταση», η επίπτωση της τεχνολογικής εξέλιξης στις σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου (ΗΠΑ/Κίνας/Ευρώπης) αλλά και σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, από την καθημερινότητα και την οργάνωση της ζωής, την εκπαίδευση και τις νέες μορφές της, την εργασία και τη σχέση της με τον ελεύθερο χρόνο, μέχρι τις λειτουργίες και το ρόλο του κράτους. Είναι μια σημαντική συνεισφορά για μια χώρα που η κουλτούρα της επόμενης πολιτικής γενιάς της ζυμώνεται στις κατασκηνώσεις του Γράμμου, την ώρα που οι μελλοντικοί ομόλογοί της βρίσκονται σε summer camp στη Σίλικον Βάλλεϋ.
Αξιοσημείωτη είναι και η υβριδική δομή του «Από το Ντεσεβό στο Drone». Αρθρώνεται γύρω από μια μακρά συνέντευξη/συνομιλία της Διαμαντοπούλου με το δημοσιογράφο Μάκη Προβατά, στην οποία βρίσκει κανείς ένθετες επεξηγήσεις, ορισμούς, στατιστικά στοιχεία, αποσπάσματα ομιλιών που ο αναγνώστης μπορεί να διατρέξει ή να παραλείψει. Αυτό που δεν πρέπει να παραλείψει είναι οι «μικρές ιστορίες», που επίσης αλλά διακριτά παρεμβάλλονται, σύντομες χαριτωμένες αφηγήσεις προσωπικών εμπειριών που υπογραμμίζουν τα επιχειρήματα του κειμένου. Πολλές, αν και έρχονται από το παρελθόν, μοιάζουν (δυσάρεστα) επίκαιρες.
Όπως η περιγραφή μιας επίσκεψης σε επαρχιακή πόλη για παρουσίαση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης Γιαννίτση που καταλήγει σε επίθεση με πέτρες στο αυτοκίνητο της τότε Επιτρόπου Κοινωνικών Υποθέσεων. Ή μια φράση Ιρλανδού πολιτικού που διαπιστώνει: «Έχουμε ένα τρομερό πρόβλημα ως λαός. Ό,τι και να μας συμβεί, θα πούμε ότι εμείς φταίμε και μαστιγωνόμαστε συνεχώς». Ο Έλληνας αναγνώστης της ιστορίας κοιτάζει γύρω και χαμογελά…
Άννα Διαμαντοπούλου, «Από το Ντεσεβό στο Drone. Πρόοδος και ειρήνη για τον 21ο αιώνα. Συνομιλώντας με τον Μάκη Προβατά. Πρόλογος: Ζοζέπ Μπορρέλ», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2020.
