Οι παλαιοί επαγγελματίες της διαφήμισης αφηγούνται πως όταν ήθελαν να προειδοποιήσουν τους πελάτες τους για τον κίνδυνο που έχει η διαδικασία δημιουργίας ενός love brand, έφερναν ως παράδειγμα τον αείμνηστο Λεωνίδα Κύρκο: «Όλοι αγαπούν, εκτιμούν και σέβονται τον Λεωνίδα Κύρκο. Ελάχιστοι όμως τον ψηφίζουν», έλεγαν τότε.
Πολλές φορές έχω σκεφτεί ότι αυτή είναι μια καλή, δηλαδή ακριβής περιγραφή και για τον Στέφανο Μάνο: Όλοι λένε ότι εκτιμούν τον ορθολογισμό του, την παρρησία του, το γεγονός ότι τεκμηριώνει τις πολιτικές του θέσεις με πραγματικά δεδομένα, το ότι αδιαφορεί για το εάν όσα λέει θα γίνουν αρεστά. Κι όμως, όταν έρθει η ώρα της κρίσης οι περισσότεροι σκέφτονται ότι εάν τον επιλέξουν είτε στο ψηφοδέλτιο είτε για κάποια κυβερνητική θέση θα... μπλέξουν.
Όλοι το έχουμε ακούσει: «Καλά τα λέει ο Μάνος αλλά ας είμαστε πραγματιστές». Αυτή ακριβώς η στάση είναι που ονομάζω «παράδοξο Μάνου»: σε αυτή τη χώρα, για το ευρύ κοινό, την... ουτοπία την προσωποποιεί ένας φιλελεύθερος, ορθολογιστής πολιτικός που επιχειρηματολογεί με facts γιατί ως... ρεαλισμό έχουμε βαφτίσει πλήθος μεταφυσικών αντιλήψεων για την οικονομία και την οργάνωση του κράτους! Είναι πραγματικά εντυπωσιακό.
Το παράδοξο της περίπτωσης Μάνου λοιπόν και το πως αυτό εξελίσσεται από την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο, όταν ο επιχειρηματίας-μέλος του ΔΣ του ΣΕΒ μπαίνει στην πολιτική μέχρι και τις μέρες μας, ξεδιπλώνεται στο βιβλίο του δημοσιογράφου Άρη Πορτοσάλτε «Στέφανος Μάνος-Τομή στην Αδράνεια» (Εκδόσεις ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ).
Το βιβλίο αυτό καταγράφει μια επιμελημένη συζήτηση μεταξύ του Άρη Πορτοσάλτε και του Στέφανου Μάνου που ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2019 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2021.
Δηλαδή, μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για μια συζήτηση που ξεκίνησε μετά την ανάδειξη της Νέας Δημοκρατίας σε αυτοδύναμη κυβέρνηση, όταν όλα έδειχναν ότι η Ελλάδα είχε κλείσει ένα μεγάλο κεφάλαιο στη μεταπολιτευτική της ιστορία, όταν οι ιδέες του Στέφανου Μάνου που κάποτε θεωρούνται εκκεντρικές ή ουτοπικές για τα δεδομένα της Ελλάδας, είχαν αποδειχθεί, μετά από δραματικά γεγονότα, σωστές και ολοκληρώθηκε όταν είχε ξεκινήσει η πανδημία, μια νέα μεγάλη κρίση, παγκοσμίων διαστάσεων που από την αρχή της μας έκανε να πιστέψουμε ότι θα άλλαζε σημαντικά τον κόσμο και έθεσε από την αρχή θέματα όπως τα όρια της κρατικής παρέμβασης στις ατομικές ελευθερίες και την οικονομική δραστηριότητα.
Το βιβλίο, δηλαδή η συζήτηση μεταξύ Μάνου και Πορτοσάλτε ενώ χτίζεται πάνω στον άξονα της αφήγησης μιας γραμμικής αλληλουχίας γεγονότων με αφετηρία την πρώτη εκλογή του Στέφανου Μάνου ως βουλευτή της ΝΔ στις εκλογές του 1977, είναι στην πραγματικότητα οργανωμένη ανά θεματική ενότητα: Επιχειρηματικότητα, Χωροταξία-Δημόσια Έργα, Δημόσια Διοίκηση, Τα τρία Π (Παιδεία, Περιβάλλον, Πολιτισμός), Εξωτερική Πολιτική, Πολιτικός Ανταγωνισμός.
Πάνω σε αυτά προβάλλονται οι θέσεις, ο τρόπος που ο Στέφανος Μάνος υποστήριξε τις ιδέες του και οι αντιδράσεις που αντιμετώπισε κάθε φορά.
Βρίσκουμε πολύ επιτυχημένη την οργάνωση της συζήτησης γιατί με τον τρόπο που συνηθίζει και ο ίδιος ο Στέφανος Μάνος «βγάζει τη γλώσσα» στο ψευδοδίλημμα μεταξύ προσωπικού και πολιτικού. Στη ζωή ενός πολιτικού όλα είναι πολιτικά και προσωπικά ταυτόχρονα.
Αυτό που κάνει το βιβλίο σημαντικό και το τοποθετεί στην κατηγορία της ιστορικής μαρτυρίας είναι ότι υπερβαίνει τις προσωπικές ιστορίες και την αφήγηση ωραίων πολιτικών ιστοριών (κάποιες είναι απολαυστικές) αλλά καταφέρνει να μας μεταφέρει το πολιτικό κλίμα της εκάστοτε εποχής, τις κυρίαρχες ιδέες και αντιλήψεις και τελικά τον τρόπο που ο Μάνος επιχείρησε να τις διεμβολίσει με τις ιδέες του.
Είναι σαφές ότι ο συγγραφέας του βιβλίου Άρης Πορτοσάλτε ταυτίζεται με το brand Μάνος αφού και ο ίδιος ως δημοσια παρουσία ξιφουλκεί υπέρ του πολίτη και της κοινής λογικής κόντρα στις αποκρυσταλλωμένες ιδεοληψίες- στα δεξιά και τα αριστερά- αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις που προκαλεί κάθε φορά εαν και το κόστος για τον ίδιο και την οικογένειά του είναι υπολογίσιμο.Παρόλα αυτά οι ερωτήσεις στον Στέφανο Μάνο έχουν τεθεί από τον Άρη Πορτοσάλτε κριτικά, μια συνθήκη βέβαια που κάνει τον Στέφανο Μάνο να αισθάνεται «σαν ψάρι στο νερό» αφού είναι γνωστό ότι κάθε διαφωνία τη βλέπει ως ευκαιρία να αποσαφηνίσει τις θέσεις του.
Το βιβλίο το συστήνουμε ανεπιφύλακτα γιατί θα το απολαύσουν οι λάτρεις της πολιτικής από ολόκληρο το κομματικό φάσμα πολλώ μάλλον δε αφού αφορά τον Στέφανο Μάνο, ένα αναμφισβήτητο love brand της ελληνικής πολιτικής ζωής.
Όμως, η συζήτηση Μάνου-Πορτοσάλτε όπως καταγράφεται στο βιβλίο έχει για εμάς μια σημαντική παράλειψη: δεν υπάρχει καμία σοβαρή αναφορά στα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Τι σόι φιλελευθερισμός είναι αυτός που δεν ασχολείται με τα Δικαιώματα των γυναικών, της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, των μεταναστών, σε μια περίοδο που αυτά βάλλονται μέσα στις ίδιες της δυτικές κοινωνίες;
Αλλά αυτό είναι ένα από τα πολλά που θα ρωτήσω τον δημοσιογράφο Άρη Πορτοσάλτε σήμερα το απόγευμα στις 7.30 στο βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone (Σκουφά 64) όπου θα παρουσιάσουμε μαζί το βιβλίο του «Στέφανος Μάνος - Τομή στην Αδράνεια». Σας περιμένουμε.
