Από το καλοκαίρι θα μπορούμε να δούμε βελτίωση στην κατάσταση που επικρατεί διεθνώς με την πανδημία, καθώς οι εμβολιασμοί θα προχωρούν, ώστε σε ένα χρόνο από σήμερα, να μπορούμε να κάνουμε γιορτές με τους δικούς ανθρώπους.
Μέχρι τότε θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί ένα νέο κύμα μπορεί να αποβεί καταστροφικό, καθώς δεν έχουμε φάρμακα και για τα εμβόλια υπάρχει έλλειψη πρώτων υλών που αναμένεται να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Η νέα τεχνολογία ανάπτυξης του εμβολίου για τον κορονοϊό είναι συναρπαστική, καθώς αναμένεται να φέρει νέες θεραπείες που θα θεραπεύουν καταστάσεις που δεν αντιμετωπίζονται σήμερα, επισημαίνει στο liberal.gr ο καθηγητής Βιολογίας του Κυττάρου στο Πανεπιστήμιο Harvard και πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας. O ίδιος, μετείχε στην πρόσφατη σύσκεψη μεταξύ του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τους Έλληνες εκπροσώπους διεθνών φαρμακευτικών εταιριών έρευνας για την προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα.
Ως πρόεδρος του ΕΣΕΤΕΚ, υπογραμμίζει ότι υπάρχουν πολύ καλά ερευνητικά κέντρα στη χώρα και υπόσχεται την υποβολή μιας πρότασης προς την Κυβέρνηση σε ένα χρόνο, ώστε η χώρα να καταστεί άμεσα ανταγωνιστική με την εφαρμογή αντικειμενικών διαδικασιών αξιολόγησης και χρηματοδότησης, χωρίς να παραλείπει να τονίσει την ανάγκη έρευνας στις ανθρωπιστικές επιστήμες στη χώρα.
Συνέντευξη στην Άννα Παπαδομαρκάκη
- Τις τελευταίες ημέρες παρατηρούμε αύξηση της μετάδοσης στη χώρα παρά το lockdown που συνεχίζεται...
Ε, βέβαια υπάρχει αύξηση της μετάδοσης. Ένας ιός ο οποίος μεταδίδεται από τον αέρα, δηλαδή μιλάμε και μεταδίδεται και δεν χρειάζεται κάν επαφή, είναι πολύ εύκολο να εξαπλωθεί. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς λοιμωξιολόγος, ιολόγος ή απόλυτα ειδικός για να καταλάβει την ευκολία με την οποία γίνεται η εξάπλωση αυτή. Και πολύ φοβάμαι πως αν δεν προσέξουμε τώρα με τις γιορτές, θα πάμε άμεσα σε ένα νέο κύμα που μπορεί να είναι καταστροφικό.
Ο μόνος τρόπος να το αντιμετωπίσει κανείς, είναι να μείνει σπίτι του και να φοράει μάσκα όπου χρειάζεται να μετακινηθεί. Όμως δεν το κάνουμε αυτό. Και δυστυχώς δεν είναι μόνο στην Ελλάδα... Εδώ για παράδειγμα, κάθε μέρα, πεθαίνουν δυο -τρεις χιλιάδες άνθρωποι. Τα πράγματα είναι πάρα πολύ άσχημα.
- Έχετε ξεκινήσει εμβολιασμούς όμως...
Έχουμε ξεκινήσει εμβολιασμούς, πράγματι. Κατ΄ αρχήν εμβολιάζονται οι υγειονομικοί που έρχονται σε επαφή με ασθενείς με covid στα νοσοκομεία, στη συνέχεια οι άνθρωποι που ζουν σε οίκους ευγηρίας και θα ακολουθήσουν μετά οι ηλικιωμένοι, οι λιγότερο ηλικιωμένοι κ.ο.κ. Αλλά υποτίθεται ότι μέχρι τον Μάρτιο - Απρίλιο θα έχει εμβολιαστεί αρκετός κόσμος.
Στα παιδιά ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί τι θα γίνει, γιατί δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για να μπορεί να πει κανείς ότι το εμβόλιο για τα παιδιά είναι ασφαλές - που θα είναι ασφαλές, όμως πρέπει να μελετηθεί.
Και επιπλέον, υπάρχει και μια έλλειψη από πρώτες ύλες. Αυτό είναι το πρόβλημα για να φτιαχτούν περισσότερες δόσεις εμβολίων. Όμως και αυτό το πρόβλημα θα ξεπεραστεί πολύ γρήγορα.
Εξάλλου η όλη προσπάθεια που έφερε εμβόλιο σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, ήταν θαυματουργή. Δεν το περιμέναμε ούτε εμείς που ασχολούμαστε με το αντικείμενο.
- Όντως. Σε λιγότερο από ένα έτος, έχουμε το πρώτο εμβόλιο κατά του πανδημικού ιού. Το πετύχαμε με την εφαρμογή μιας νέας τεχνολογίας. Τι άλλες εφαρμογές μπορούμε να περιμένουμε από αυτήν την τεχνολογία και σε ποια πεδία;
Η τεχνολογία αυτή το mRNA είναι μια τεχνολογία από τη μια μεριά συναρπαστική και από την άλλη, εφαρμόζεται σε πάρα πολλά πεδία. Όπως μας λένε οι λοιμωξιολόγοι και ιολόγοι, τα επόμενα χρόνια θα έχουμε τέτοια προβλήματα με καινούριες λοιμώξεις και πως αυτό είναι αναπόφευκτο. Αλλά και να μην είναι αναπόφευκτο, το εμβόλιο αυτό, ο τρόπος της παρασκευής του είναι πραγματικά συναρπαστικός.
Βέβαια δεν εμφανίστηκε έτσι. Έχει πίσω του σωστή έρευνα της τάξης των 10 ετών και πλέον. Τουλάχιστον η μελέτη των κορονοϊών - για να ξέρει κανείς ποιο είναι το ευάλωτο σημείο του SARS2, ποια πρωτεΐνη δηλαδή, είχε βασιστεί σε μελέτες των τελευταίων 10-15 ετών, από πολλούς ερευνητές, σε πολλούς ιούς - ξεκινώντας από τον SARS1, με μεγάλες χρηματοδοτήσεις. Και αυτό που πρέπει να δούμε όλοι από το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, είναι ότι η επιστήμη και η έρευνα δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Και χωρίς αυτήν θα πεθαίναμε σαν τις μύγες, όπως συμβαίνει τώρα.
Οι ιοί αποτελούν ένα σημαντικό πεδίο έρευνας, όπως και άλλοι τομείς, καθώς από την έρευνα, έρχονται στο άμεσο μέλλον νέα φάρμακα, αποτελεσματικά.
- Σε ποια πεδία βλέπετε τις νέες εφαρμογές της έρευνας;
Είναι πάρα πολλοί οι τομείς αυτής της τεχνολογίας, καθώς υπάρχουν διάφορες ασθένειες. Για παράδειγμα αρρωσταίνουμε γιατί μας λείπει μια πρωτεΐνη στα κύτταρά μας. Με αυτή τη μέθοδο θα μπορούμε να αντικαταστήσουμε αυτήν την πρωτεΐνη και θα είμαστε και πάλι υγιείς!
- Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η πανδημία και η ανοσία αγέλης;
Δεν είμαι ειδικός στο αντικείμενο, οπότε θα μιλήσω σαν «εκπαιδευμένος» παρατηρητής. Πιστεύω πως με τα εμβόλια, ως το καλοκαίρι θα είμαστε πολύ καλύτερα και μέχρι το τέλος του χρόνου θα καταφέρω να κάνω Χριστούγεννα με τα εγγόνια μου - που με απασχολεί πολύ έντονα!
-Επιστρέφοντας στο αντικείμενό σας, λοιπόν, η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, όμως η Έρευνα και η Καινοτομία δεν είναι το δυνατό μας σημείο. Τι είναι αυτό που λείπει για την ανάπτυξή τους;
Ο λόγος που δέχτηκα να αναλάβω -μετά τον Μανώλη Δερμιτζάκη που έκανε πάρα πολύ καλή δουλειά- είναι ότι έχω την ελπίδα πως μπορούμε να φτιάξουμε μια έρευνα στην Ελλάδα, πρώτης τάξης. Δεν υπάρχει έρευνα για την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, την Ευρώπη. Τα στάνταρντ πρέπει να είναι διεθνή. Να συναγωνιζόμαστε τη διεθνή κοινότητα, όχι σε 30 χρόνια, αλλά από αύριο. Το πρόβλημα δεν είναι το επιστημονικό δυναμικό, το αντίθετο. Υπάρχουν κέντρα πάρα πολύ καλά, πολύ καλές ομάδες με διεθνή αναγνώριση.
Όμως υπάρχουν τεράστια προβλήματα γραφειοκρατικά.
Η χρηματοδότηση είναι σημαντική φυσικά, αλλά και με τα χρήματα που έχουμε, δεν γίνεται σωστή διανομή. Είναι κατακερματισμένη, από τα διάφορα κέντρα που χρηματοδοτούν, και επιπλέον, καθυστερεί και δεν είναι γνωστό - όταν υπάρχουν χρήματα - αν θα δοθούν και πότε.
Πρέπει να προσεγγιστεί το θέμα αυστηρά αξιοκρατικά. Και αυτό δεν είναι δύσκολο. Πρέπει να γίνεται μια αντικειμενική αξιολόγηση από ανθρώπους που είναι αδιάβλητοι και χωρίς σύγκρουση συμφερόντων..
Ξέρετε δεν υπάρχει διαφωνία στο τι πρέπει να γίνει. Οι διαφωνίες εντοπίζονται στο πώς θα γίνει.
Και αυτό χρειάζεται πολιτική βούληση.
Δεν θα αναλάμβανα αν δεν ήμουν πεπεισμένος ότι η κυβέρνηση έχει καλή διάθεση για κάτι ριζοσπαστικό, ουσιαστικό. Πιστεύω ότι μπορούμε να το κάνουμε και θα το δούμε σε ένα χρόνο. Γιατί οι αξιολογήσεις πρέπει να γίνονται με τρόπο αποδεκτός και από τους ερευνητές.
- Πώς βλέπετε την έρευνα στην Ελλάδα;
Οι τεχνολογίες αιχμής είναι η βιοϊατρική και οι επιστήμες με υπολογιστές. Αν η Ελλάδα δεν φτάσει να είναι διεθνώς ανταγωνιστική, τότε χάσαμε το τραίνο. Και τα πεδία αυτά είναι τεράστια. Δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική σε όλα. Χρειάζεται όμως παράλληλα να ενισχυθούν και οι ανθρωπιστικές επιστήμες, με τόσα χρόνια ιστορίας και φιλοσοφίας στη χώρα μας.
- Τις προηγούμενες ημέρες μετείχατε σε μια ευρεία σύσκεψη με τον Πρωθυπουργό και εκπροσώπους των φαρμακευτικών εταιριών που διαθέτουν φάρμακα και εμβόλια κατά της πανδημίας. Πώς συνδέεται η σύσκεψη αυτή με την ενίσχυση της έρευνας στη χώρα στον τομέα της υγείας;
Ήταν πράγματι μια πρώτη σύσκεψη, διερευνητική, προς την κατεύθυνση αυτή, καθώς και στη χώρα βρίσκονται σε εξέλιξη μια σειρά από έρευνες για τον κορονοϊό. Όμως, αυτό το οποίο πολύ εύκολα μπορεί να γίνει στη χώρα μας, είναι η ενίσχυση των κλινικών μελετών, καθώς μπορούμε να είμαστε πολύ πιο ανταγωνιστικοί οικονομικά, έναντι της Αμερικής, της Ελβετίας, της Γερμανίας κλπ. Και επίσης θα μπορούσε να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο με επενδύσεις για παραγωγή προϊόντων για τη διεθνή κοινότητα, για την αποφυγή του brain drain, όμως δεν είναι αυτού του είδους την έρευνα που θέλουμε να προάγουμε, μόνο.
Υπάρχουν πολύ καλά ερευνητικά κέντρα όπως το ΙΤΕ στην Κρήτη, το Φλέμιγκ και το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, αλλά και ο Δημόκριτος και πολλές ομάδες στα πανεπιστήμια.
