Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Με αφορμή την πρόσφατη άρνηση του Ιταλού προέδρου της Δημοκρατίας να εγκρίνει τον υπουργό Οικονομικών που πρότεινε η κυβέρνηση των δύο κομμάτων που είχαν εξασφαλίσει την πλειοψηφία στη Βουλή, ηγέρθησαν πολλά ζητήματα σχετικά με τον σεβασμό της λαϊκής ετυμηγορίας.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είχαν οι απόψεις του πρ. προέδρου του ΠΑΣΟΚ Ευ. Βενιζέλου, όπως δημοσιοποιήθηκαν σε αθηναϊκή εφημερίδα. Παρά την επικέντρωση σε ζητήματα συνταγματικών κανόνων, που ξεφεύγουν από τα ενδιαφέροντα του μέσου αναγνώστη, υπάρχουν ζητήματα ευρύτερου προβληματισμού.
Λέει ο κ. Βενιζέλος: «...Πρακτικά, το ερώτημα είναι ποιος, πώς και μέχρι ποιου σημείου μπορεί να αντιταχθεί σε επιλογές της εκλογικής πλειοψηφίας, δηλαδή σε επιλογές δημοκρατικές, αλλά προφανώς συγκυριακές». Και καταλήγει λέγοντας: «Η δημοκρατία λόγω εκλογικών κύκλων και περιοδικών εκλογών είναι προφανώς συγκυριακή στη λειτουργία της, εξελίσσεται δε μέσα από μεταγενέστερες συγκυριακές επιλογές διαφορετικού ή και απολύτως αντιθέτου περιεχομένου και αποτιμάται ιστορικά εκ των υστέρων».
Η αντίληψη αυτή κρύβει, κατά τη γνώμη μου, σοβαρούς κινδύνους. Ουδείς μπορεί να εκτιμήσει ορθολογικά τη «συγκυρία» και να αποφανθεί πως στο μέλλον θα οδηγήσει τη λαϊκή πλειοψηφία σε αντίθετους δρόμους. Αυτό που όμως οφείλουν όλοι να ακολουθήσουν είναι μια συμπεριφορά καταλογισμού στη λαϊκή ετυμηγορία των ευθυνών που της αναλογούν. Συνήθως οι πάντες διαγκωνίζονται σε εκδηλώσεις «εξαγνισμού» του λαού από όποιες ευθύνες έχει για αποφάσεις που παίρνονται κάτω από το βάρος των εντολών του.
Η Μικρασιατική Καταστροφή, λ.χ., υπήρξε συνακόλουθο της λαϊκής απόφασης για επιστροφή του βασιλιά, που ήταν κόκκινο πανί για τον συμμαχικό παράγοντα και είχε σχετικά προειδοποιήσει. Το αποτέλεσμα ήταν η αποστασιοποίηση των συμμάχων από την εθνική προσπάθεια και η καταστροφή που ακολούθησε. Έτσι και με την πρόσφατη οικονομική χρεοκοπία, που υπήρξε αποτέλεσμα αλόγιστων παροχών, προϊόν όμως λαϊκών πιέσεων κι αποστροφής των εκλογέων απέναντι στον περιορισμό τους και τη μείωση του δανεισμού. Υπεύθυνοι όμως θεωρήθηκαν οι πολιτικοί που υπάκουσαν στη λαϊκή ετυμηγορία. Κι όχι ο ίδιος ο λαός που με τις επιλογές του οδήγησε σε τραγικά αδιέξοδα.
Κοντολογίς, ουδείς δικαιούται να αντιταχθεί στη λαϊκή ετυμηγορία. Διότι ουδείς κατέχει το αλάθητο των αυριανών εξελίξεων. Αλλά δεν πρέπει και να εξιδανικεύονται οι λαϊκές επιλογές, που δυνατόν να οδηγήσουν σε τραγωδίες.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 18 Ιουνίου.
