Του Βασίλη Παζόπουλου
Ακούγεται παράδοξο, αλλά είναι αληθινό. Αυτοί που πιστεύουν λιγότερο στην ελεύθερη αγορά και τον καπιταλισμό, είναι η πλειοψηφία της επιχειρηματικής ελίτ και οι τραπεζίτες. Ανέκαθεν επιδίωκαν την θαλπωρή της κρατικής προστασίας, αλλά μόνο για τους ίδιους.
Παλαιότερα το διεκδικούσαν πιο διακριτικά, παρασκηνιακά. Με τον καιρό αποθρασύνθηκαν από την συνεχιζόμενη άτυπη ασυλία και πλέον διεκδικούν απροκάλυπτα τις απαιτήσεις τους.
Το θέμα είναι πως όποιος αισθάνεται ότι σε περίπτωση δυσκολιών θα υπάρξει παροχή προστασίας, ωθείται σε ανεύθυνη δραστηριότητα. Ο ηθικός κίνδυνος εξελίσσεται ως ο κύριος παράγοντας επιδείνωσης της κρίσης.
Η προστατευτική αγκαλιά της ΕΚΤ
Είναι γνωστό από καιρό πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει ήδη δαπανήσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια αποκτώντας κρατικά ομόλογα και προτίθεται να δαπανήσει ακόμα περισσότερα.
Τα πρόσφατα νέα είναι πως ανέβασε το επίπεδο παρέμβασης της σε ακόμα περισσότερο. Για πρώτη φορά επεμβαίνει στην αγορά εταιρικών ομολόγων, αγοράζοντας κυρίως ομόλογα από τους κλάδους τηλεπικοινωνιών, ασφάλειας και κοινής ωφέλειας.
Κάποια από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ επιμένουν πως αυτές οι ενέργειες θα είναι πιο αποτελεσματικές από την αγορά κρατικού χρέους.
Οι εκτιμήσεις αναφέρουν πως θα διατίθενται 5 με 10 δις € το μήνα. Οι μοναδικοί περιορισμοί που ισχύουν είναι πως πρέπει να αφορούν ομόλογα μη τραπεζικών εταιρειών που βρίσκονται στη ζώνη του ευρώ και πως το μέγιστο ποσοστό αγοράς θα είναι το 70% κάθε έκδοσης ομολογιακού δανείου.
Η δημιουργία αθέμιτου ανταγωνισμού και οι παράπλευρες απώλειες
Έντονος προβληματισμός επικρατεί γύρω από το ποια ομόλογα θα πρέπει να αγοραστούν. Το πρόγραμμα χρηματοδότησης μεγάλων εταιρειών & πολυεθνικών ομίλων με πολύ χαμηλό επιτόκιο, δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό προς τις μικρότερες επιχειρήσεις
Η ΕΚΤ προσπαθώντας να παίξει το ρόλο μια εμπορικής τράπεζας χωρίς όμως να διαθέτει την ευελιξία της, οδηγεί σε άνιση και τελικά αναποτελεσματική κατανομή των κεφαλαίων.
Μια νέα φούσκα χρέους είναι πιο πιθανή από ποτέ, με εσκεμμένη απόφαση των ίδιων των Κεντρικών Τραπεζιτών.
Η υποχώρηση των αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων οδήγησε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Απρίλιο του περασμένου έτους, ενώ η πτωτική τάση συνεχίζεται.
Οι μικρές αποδόσεις ίσως αποδειχθούν το μικρότερο από τα προβλήματα που υπάρχουν. Πολλοί αναλυτές ανησυχούν ότι η ΕΚΤ θα καταλήξει να κατέχει τόσο μεγάλη ποσότητα τίτλων, που δεν θα έχει την δυνατότητα να πουλήσει.
Στην Γερμανία υπάρχουν πολλές μικρομεσαίες ασφαλιστικές εταιρίες με ενεργητικό λίγων δισεκατομμυρίων η κάθε μία. Μέχρι πρόσφατα τοποθετούσαν τα χρήματα των ασφαλισμένων σε γερμανικά κρατικά ομόλογα ή παρόμοιας υψηλής ασφάλειας και εισέπρατταν μια ικανοποιητική απόδοση. Δεν ήταν μεγάλη, αλλά ήταν ικανή να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία τους.
Τώρα που τα γερμανικά ομόλογα του δημοσίου έχουν αρνητικό επιτόκιο και τα υπόλοιπα με υψηλή αξιολόγηση βρίσκονται κοντά στο μηδέν, βρίσκονται σε αδιέξοδο.
Είναι ένας λόγος που οι Γερμανοί αντιτίθενται τόσο πολύ στην πολιτική του Ντράγκι, ενώ θα περίμενε κανείς να είναι ευχαριστημένοι μια που τους δίνεται μια καλή ευκαιρία να χρηματοδοτήσουν φτηνά επιχειρήσεις, όπως η Deutsche Bank και η Volkswagen, που έχουν τεράστιες τρύπες να καλύψουν
Το καλό και το κακό σενάριο του Brexit
Πέρα από το πλήγμα στο κύρος της ΕΕ, υπάρχει έντονος προβληματισμός που αφορά τις οικονομικές αναταράξεις της ενδεχόμενης απόσχισης της Μεγάλης Βρετανίας.
Το σίγουρο είναι πως θα μειωθεί η εμπορική δραστηριότητα μεταξύ των δύο πλευρών, τουλάχιστον προσωρινά, γιατί κάποιες διευκολύνσεις οικονομικής φύσεως θα πάψουν να υπάρχουν στον βαθμό που είναι σήμερα.
Το ΑΕΠ της ΕΕ είναι εκείνο που θα βιώσει εντονότερες τις επιπτώσεις. Για παράδειγμα η Γερμανία έχει σαφές εμπορικό πλεόνασμα σε σχέση με την Μεγάλη Βρετανία.
Αυτό ωστόσο είναι το καλό σενάριο. Οι επιχειρήσεις δεν θα αργήσουν να προσαρμοστούν στην νέα κατάσταση, μειώνοντας τις απώλειες.
Το κακό σενάριο είναι αυτό που παραδέχτηκε ο Σόιμπλε. Να αρχίσουν να αποχωρούν σιγά-σιγά χώρες που παραδοσιακά έχουν στενές φιλικές σχέσεις με τους Βρετανούς, όπως για παράδειγμα οι Ολλανδοί.
Είναι πολλές οι αβεβαιότητες που ανοίγει μια απόφαση υπέρ της αποχώρησης, και για αυτό η αγορά αντέδρασε με πανικό στην δημοσκόπηση που είδε το φως της δημοσιότητας που δείχνει πιθανότερο το Brexit
Υπάρχει όμως ένα πονηρό σημείο. Ακόμα και αν το δημοψήφισμα βγάλει την αποχώρηση, αυτό δεν σημαίνει πως θα πραγματοποιηθεί άμεσα. Το πιθανότερο είναι να αρχίσουν νέες διαπραγματεύσεις για να βελτιωθούν οι όροι σύνδεσης, καθώς το κοινοβούλιο διατηρεί το δικαίωμα ανατροπής οποιασδήποτε απόφασης!
Μπορεί να ανοίγει ο ασκός του Αιόλου γιατί ίσως θελήσουν και άλλες χώρες παρόμοια αντιμετώπιση, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολύ μεγάλη για να αρχίσει να αποσυντίθεται εξαιτίας λίγων ψήφων…
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου «Επενδυτές χωρίς Σύνορα» (www.ependytes.com).
