Λέγονται smombies, από τη σύντμηση των λέξεων smartphone και zombies. Είναι «τα ζόμπι με τα κινητά», αυτοί που κυκλοφορούν στους δρόμους με ένα κινητό στο χέρι, μιλώντας, ακούγοντας μουσική, γράφοντας μηνύματα ή κοιτώντας διάφορες ιστοσελίδες. Μόνο που η συνήθεια αυτή έχει συχνά ως αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς αλλά και θανατηφόρα δυστυχήματα. Στους 270.000 οι θάνατοι πεζών παγκοσμίως.
Πριν κάποια χρόνια μία 15χρονη σε πόλη της Γερμανίας έχασε τη ζωή της όταν άκουγε μουσική με ακουστικά και κοιτούσε το κινητό της κι έτσι βρέθηκε στις γραμμές του τραμ χωρίς να ακούσει το συρμό που ερχόταν και είχε τραγικό θάνατο. Τα παραδείγματα, σύμφωνα με έρευνες, ανησυχητικά.
Μία νεαρή κοπέλα πάγωσε στη μέση του δρόμου, έβγαλε το κινητό της και άρχισε να γράφει SMS. Ο οδηγός του λεωφορείου που ερχόταν αναγκάστηκε να κορνάρει για να συνειδητοποιήσει το κορίτσι που βρισκόταν και να αντιδράσει. Άλλες εικόνες που έχουν καταγράψει ερευνητές δείχνουν ομάδα νέων να μιλάνε και να ασχολούνται όλοι με τα κινητά τους ενώ διασχίζουν χωρίς να προσέχουν το δρόμο. Μία γυναίκα τηλεφωνεί και διασχίζει τρέχοντας το δρόμο για να προλάβει το τρένο. Ακόμη και ένας άνδρας με ένα παιδικό καρότσι από το ένα χέρι και ένα άλλο παιδί αγκαλιά, μιλάει στο κινητό κρατώντας το με το αυτί και τον ώμο.
Και οι περιγραφές των ερευνητών είναι ανεξάντλητες. Ο τραγικός απολογισμός, όμως, αναφέρει 270.000 θανάτους πεζών κάθε χρόνο παγκοσμίως, που αντιστοιχεί στο 1/5 των συνολικών θυμάτων από τροχαία. Βασικός παράγοντας κινδύνου τα τελευταία χρόνια θεωρείται η απόσπαση της προσοχής εξαιτίας της χρήσης κινητού στο δρόμο, με μελέτες να δείχνουν πως αυτό συμβαίνει στο 50% των πεζών.
Έρευνα προ μερικών ετών σε έξι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες -Παρίσι, Άμστερνταμ, Βερολίνο, Βρυξέλλες, Ρώμη και Στοκχόλμη- από την Dektra, εταιρεία διεθνώς αναγνωρισμένη σε τεχνικούς ελέγχους αυτοκινήτων με ειδικό κέντρο ερευνών για τις αιτίες δυστυχημάτων, έδειξε πως σχεδόν 2 στους 10 πεζούς με κινητό διατρέχει κίνδυνο. «Παρατηρούμε μία τεράστια αλλαγή στην ανθρώπινη συμπεριφορά, η οποία προκαλείται από εξωτερικά αίτια. Το smartphone έγινε σχεδόν σαν ένα τεχνητό ζωτικό όργανο» σημείωνε ο γενικός διευθυντής της Dektra, Νίκολας Μπουβιέ.
Παράλληλα, σε δημοσκόπηση για λογαριασμό της Ford, το 57% των χρηστών smartphones απάντησαν πως το χρησιμοποιούν όταν περνούν τις διαβάσεις. Αποτελέσματα της δημοσκόπησης σε ευρωπαϊκή χώρα έδειξαν πως ενώ διασχίζουν δρόμους, το 45% συνεχίζει να μιλάει στο κινητό, το 28% ακούει μουσική με ακουστικά, το 13% στέλνει μηνύματα, το 6% κοιτάζει το διαδίκτυο ενώ υπάρχει ακόμη και ένα ποσοστό 3% που βλέπει βίντεο ή τηλεόραση και ένα αντίστοιχο που παίζει παιχνίδια.
Αλλά και ο αμερικανικός Σύλλογος Οδικής Ασφάλειας έχει αναφέρει σε έκθεσή του πως «ένας σημαντικός παράγοντας για την αύξηση του αριθμού των θανάτων πεζών πιθανόν οφείλεται στη χρήση smartphones από όλους τους χρήστες του οδικού δικτύου, κάτι που αποσπά την προσοχή τόσο των οδηγών όσο και των πεζών».
Ζήτημα οδικής ασφάλειας
Ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με τη χρήση του κινητού, με λιγότερο επικίνδυνο το να ακούει κάποιος μουσική, ενώ ενισχύεται το ενδεχόμενο ατυχήματος όταν κάποιος μιλάει και χτυπάει «κόκκινο» στις περιπτώσεις όπου στέλνει μηνύματα ή βλέπει σελίδες στο διαδίκτυο.
«Δεδομένης της ολοκληρωτικής παρουσίας των smartphones, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις εφαρμογές, τα βίντεο και τη μουσική, στις περισσότερες πτυχές της καθημερινότητας, το περπάτημα και η διάσχιση δρόμων με περισπασμούς θα αποτελέσει ένα σοβαρό ζήτημα οδικής ασφάλειας στο προσεχές μέλλον» αναφέρει η επικεφαλής μίας εκ των μελετών, Δρ Sarah Simmons.
Κρίσιμο στοιχείο είναι και η αλλαγή της σταθερότητας στο βάδισμα όσων χρησιμοποιούν το κινητό στο δρόμο. «Διαπιστώσαμε ότι περισσότεροι από ένας στους τρεις βάδιζαν αφηρημένοι εξαιτίας του κινητού τους» ανέφερε ο Rushdi Alsaleh, επικεφαλής άλλης έρευνας. «Οι πεζοί αυτοί δυσκολεύονταν να διατηρήσουν σταθερή ταχύτητα βάδισης και διασκελισμό. Έτσι, χρειάζονταν περισσότερη ώρα για να διασχίσουν το δρόμο, με συνέπεια να αυξάνεται ο κίνδυνος να τους χτυπήσει κάποιο αυτοκίνητο».
Ειδικότερα, καταγράφηκε πως όσοι έγραφαν μηνύματα ή διάβαζαν έκαναν μικρότερα βήματα κατά τη διάσχιση των διαβάσεων, χωρίς όμως να επιβραδύνουν τη συχνότητα των βημάτων τους. Αντιθέτως, όσοι μιλούσαν στο κινητό έκαναν πιο αργά βήματα, αλλά δεν μείωναν το εύρος του διασκελισμού τους. Σε κάθε περίπτωση διαταράσσεται η ισορροπία. «Μην διασχίζετε το δρόμο μιλώντας, γράφοντας ή διαβάζοντας στο κινητό σας» ήταν η προτροπή του Rushdi Alsaleh.
Ειδικές αναφορές γίνονται σε μελέτες στο πρόβλημα για τη χρήση κινητών από παιδιά και εφήβους. Μία από αυτές παρακολούθησε 34.325 μαθητές που διέσχιζαν δρόμους σε μια σχολική περιοχή και διαπίστωσε ότι ένας στους πέντε μαθητές Λυκείου και ένας στους οκτώ μαθητές Γυμνασίου είχαν αφαιρεθεί από το κινητό και δεν πρόσεχαν.
Αφηρημένοι και οι... Έλληνες
Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία. Μελέτες όμως φοιτητών έδειξαν πως υπάρχει όσπαση προσοχής σε περίπου 2 στους 10 πεζούς.
Η πλειονότητα αφορούσε όσους έστελναν μηνύματα, ακολουθούσαν εκείνοι που έκαναν χρήση ακουστικών και στη συνέχεια όσοι μιλούσαν με το κινητό στο χέρι. «Η συνομιλία με το κινητό στο χέρι κατά τη διέλευση από τη διάβαση, οδηγεί σε μείωση της μέσης ταχύτητας των πεζών διότι δεν επικεντρώνονται στο περπάτημα αλλά στην επικοινωνία με το συνομιλητή τους και παρουσιάζουν διανοητική απόσπαση προσοχής» επισημαίνεται.
Σε άλλη εργασία αναφέρεται ότι οι πεζοί με απόσπαση προσοχής εμπλέκονται σε περισσότερα παρ’ ολίγον ατυχήματα (ποσοστό 5,63% έναντι 2,67%)».
Τα μέτρα
Πολλές πόλεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο των smombies έχουν αρχίσει να λαμβάνουν διάφορα μέτρα. Στη Γερμανία απόφαση για την τοποθέτηση των φαναριών σε χαμηλότερο σημείο έλαβε η Κολωνία, με στόχο να το διακρίνουν οι πολίτες ακόμη και εάν έχουν σκυμμένο το κεφάλι τους στο κινητό, ενώ στη Φρανκφούρτη έβαλαν εναλλασσόμενες διαφημίσεις για να τους τραβάνε την προσοχή.
Στο Αουγκσμπουργκ η επιλογή ήταν να χρησιμοποιήσουν λωρίδες LED στο έδαφος μπροστά από τις γραμμές του τραμ, ενώ σε ανάλογη κίνηση προχώρησαν πόλεις της Ολλανδίας με LED στα πεζοδρόμια που αλλάζουν χρώμα μαζί με τα φανάρια, όπως και στο Τελ Αβίβ. Για να αποφεύγονται συγκρούσεις με άλλους πεζούς και κολόνες στο Μάντσεστερ αλλά και σε πόλεις της Κίνας έφτιαξαν ειδικές λωρίδες στα πεζοδρόμια για τα... ζόμπι.
Δεν είναι η τεχνολογία επικίνδυνη
Η τεχνολογία που διαρκώς εξελίσσεται δεν είναι επικίνδυνη. Ο τρόπος χρήσης της όμως μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους. Είτε αυτό αφορά το διαδίκτυο και τα παιδιά όταν αυτά λειτουργούν ανεξέλεγκτα είτε τα «ζόμπι με τα κινητά». Η ορθολογική χρήση είναι αυτή που δίνει λύσεις καθώς ο εθισμός είναι αυτός που οδηγεί στη δημιουργία περαιτέρω προβλημάτων ή προκαλεί κινδύνους για τους χρήστες.
