Οι έφιπποι κομιτατζήδες του 21ου αιώνα φθάνουν σήμερα, 2 Αυγούστου, ανήμερα του Ίλιντεν, στο Κρούσοβο, τελικό προορισμό τους και αιματηρό θέατρο της ψευδοεπανάστασης. Εκεί κορυφώνονται οι εορτασμοί, οπότε θα αρχίσουν και επίσημα οι συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης στα Σκόπια. Στο μεταξύ, η Χάγη αποφάσισε να στείλει το δικό της ιππικό…
Η νέα Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές της 15ης Ιουλίου θα πραγματοποιήσει την πρώτη της συνεδρίαση στις 4 Αυγούστου, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες, το κόμμα του Ζάεφ (SDSM) και το κόμμα του Αχμέτι (DUI) έχουν συμφωνήσει για κυλιόμενη πρωθυπουργία: Τρία χρόνια για τον Ζάεφ και ένας χρόνος για τον Αχμέτι.
Όχι μόνο επειδή οι Αλβανοί αποτελούν το 25% του πληθυσμού, αλλά και επειδή έτσι θα ικανοποιηθεί το προεκλογικό αίτημα του Αχμέτι να αποκτήσει η χώρα για πρώτη φορά Αλβανό πρωθυπουργό.
Στο μεταξύ, όμως, παρουσιάστηκε νέα εμπλοκή, καθώς το Ειδικό Δικαστήριο για το Κόσοβο του Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης για εγκλήματα πολέμου, κάλεσε αιφνιδιαστικά τον Αχμέτι, προκειμένου να καταθέσει ως ιδρυτικό μέλος και πολέμαρχος του UCK, η δράση του οποίου εξετάζεται από το δικαστήριο.
Μια απρόβλεπτη εξέλιξη που μπορεί να έχει συνέπειες στον σχηματισμό κυβέρνησης – και την οποία φαίνεται να παίρνει πολύ σοβαρά ο Πρόεδρος Πενταρόφσκι, αλλά και η ΕΕ.
Καβαλαρία ως τον «Βράχο της Αρκούδας»
Η ίλη Κόμιτας-Ιλιντεν ξεκίνησε την έφιππη πορεία της στις 27 Ιουλίου, με προορισμό τον λόφο του Meckin Kamen, όπου οι ιππείς θα αποθέσουν σήμερα λουλούδια στο μνημείο. Πρόκειται για το σημείο, λίγα χιλιόμετρα σε απόσταση από το Κρούσοβο, όπου διεξήχθη η ομώνυμη μάχη, υπό τους Νίκολα Κάρεφ και Πίτου Γκούλι, που σκοτώθηκε εκεί.
Στην περιοχή υπάρχει ένα μνημείο που παραπέμπει σε τοπικό θρύλο, όταν δυο αδέλφια σκότωσαν μια αρκούδα που είχε πετάξει έναν βράχο από τον λόφο – εξ ου και Mečkin Kamen, δηλαδή ο βράχος της αρκούδας. Άλλο ένα μνημείο είναι αφιερωμένο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ένα τρίτο, που είχε κατασκευαστεί από τους Βούλγαρους σε ανάμνηση του Ίλιντεν, είχε απομακρυνθεί επί Τίτο, καθώς επί Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας, η κυρίαρχη άποψη ήταν πως επρόκειτο για μια εθνικιστική ενέργεια του βουλγαρικού κομιτάτου
Σε απόσταση 80 χλμ από το Μοναστήρι, το Κρούσοβο είχε επιλεγεί λόγω της μικρής τουρκικής φρουράς και εκεί είχε ανακηρυχθεί η Δημοκρατία του Κρούσοβο. Η πόλη καταστράφηκε από τους Οθωμανούς όταν, δέκα ημέρες μετά το Ίλιντεν, κατεστάλη η υποκινηθείσα από τους Βούλγαρους «εξέγερση», με αποτέλεσμα να υποστούν πολλά δεινά περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας.
Οι Βλαχόφωνοι Έλληνες του Κρουσόβου, της Κλεισούρας και του Νυμφαίου υπήρξαν τα θύματα που δοκίμασαν την εκδικητική μανία των Οθωμανών στρατιωτών. Άλλωστε, η εξέγερση άρχισε στον λόφο του Προφήτη Ηλία κοντά στη Βασιλειάδα του σημερινού Νομού Καστοριάς. Ο ίδιος ο Γκότσε Ντέλτσεφ, τον οποίο διεκδικούν τόσο η Βουλγαρία όσο και η γειτονική χώρα, σκοτώθηκε έξω από τις Σέρρες, κατά την προετοιμασία του Ίλιντεν, το 1902.
Γιορτή στη σκιά του κορoνοϊού
Οι φετινοί εορτασμοί (με το νέο ημερολόγιο, αφού με το παλαιό το Ίλιντεν συνέβη στις 20 Ιουλίου 1903, ημέρα του Άη Λιά, με όραμα την Μεγάλη Βουλγαρία), τελούνται υπό το φάσμα της αναζωπύρωσης του κορωνοϊού, με αποστάσεις, μάσκες και μέτρα, χωρίς μαζικές συγκεντρώσεις και με περιορισμένο αριθμό συμμετοχών, καθώς έχουν ματαιωθεί όλες οι φολκλορικές εκδηλώσεις.
Ωστόσο οι ιππείς πραγματοποίησαν την παραδοσιακή διαδρομή τους, που επαναλαμβάνεται σταθερά κάθε χρόνο από το 1978. Και φέτος, η πορεία τους ξεκίνησε στις 27 Ιουλίου από το Πάρκο Γιάνε Σαντάρσκι, στον Δήμο Αεροντρόμ των Σκοπίων.
Γκότσε Ντέλτσεφ, Ντάμε Γκρούεφ, Γιάνε Σαντάρσκι, Πίτου Γκούλι, υπήρξαν μέλη της διαβόητης ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση), που πρωτοεμφανίστηκε ως Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Επιτροπή (ΒΜΑΕΕ) και μετά ως Μυστική Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Οργάνωση (ΜΜΑΕΟ).
Εξ ου και η διένεξη με την Βουλγαρία, αφού η ΕΜΕΟ ήταν μια μυστική βουλγαρική αυτονομιστική οργάνωση, της οποίας το κεντρικό σύνθημα ήταν «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες».
Φέτος, γιορτάζονται τα 117 χρόνια από το Ίλιντεν, τα 78 από την πρώτη μάχη της ταξιαρχίας Μπίτολα-Πρέσπα «Ντάμε Γκρούεβ» και τα 76 από την πρώτη Σύνοδο του ASNOM, ενώ όλο το πρόγραμμα μεταδίδεται ζωντανά από την κρατική ραδιοτηλεόραση. Σημειώστε ότι η Διακήρυξη της ASNOM, που «για ιστορικούς λόγους» διατηρείται στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας με αφαίρεση τις λέξης «αποφάσεις» (της ASNOM), είχε ως βασικό στόχο μια ενωμένη γεωγραφικά Μακεδονία και βασικό αξίωμά της ήταν πως τα εκτός Σκοπίων τμήματα της Μακεδονίας τελούν υπό κατοχή…
Κατά τους εορτασμούς, ο Πρόεδρος Πενταρόφσκι θα βρίσκεται στο Πέλιντσε, η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Άμυνας Ραντμίλα Σεκέρινσκα στο Κρούσοβο και ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός και αντιπρόεδρος του SDSM Όλιβερ Σπασόφσκι στις τελετές στα Σκόπια.
Αγώνας δρόμου για κυβέρνηση
Ωστόσο, για την επίλυση του πολιτικού προβλήματος και τον σχηματισμό κυβέρνησης, θα χρειαστεί κάτι περισσότερο από το ιππικό.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταστήσει σαφές ότι απαιτείται μια σταθερή κυβέρνηση που θα αναλάβει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και κάτι ανάλογο συζητήθηκε κατά την συνάντηση του Αλί Αχμέτι με τον Γερμανό πρέσβη στα Σκόπια.
Με 46 έδρες για το SDSM του Ζάεφ και 44 για το VMRO του Μίτσκοσκι, η συμμετοχή του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος, του DUI, που εξασφάλισε 15 βουλευτές, θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ.
Ωστόσο οι προεκλογικές αντεγκλήσεις μεταξύ Ζάεφ και Αχμέτι έχουν βαρύνει το κλίμα ανάμεσα στους πρώην συμμάχους. Με αιχμή του δόρατος την προεκλογική απαίτηση από την πλευρά του DUI για τον πρώτο Αλβανό πρωθυπουργό.
Και μετά τις εκλογές το DUI υποστήριξε πως οι κόκκινες γραμμές ισχύουν, ενώ το υψηλόβαθμο στέλεχος του κόμματος, βουλευτής και πρώην υπουργός υγείας Μπουγιάρ Οσμάνι δήλωσε ότι το κόμμα είναι ανοιχτό για συζητήσεις και με τα δύο μεγάλα κόμματα, υπενθυμίζοντας ότι ο πρωθυπουργός θα εκλεγεί στη Βουλή, όπου απαιτείται η ψήφος εμπιστοσύνης από 61 βουλευτές.
Το άθροισμα των βουλευτών του SDSM και του DUI κάνει ακριβώς 61. Πλην όμως, από τους 46 βουλευτές του Ζάεφ, οι τέσσερις προέρχονται από το αλβανικό κόμμα BESA, με το οποίο το SDSM είχε συνασπιστεί. Και αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε συμφωνία με το DUI πρέπει να έχει την έγκριση του BESA, καθώς πρόκειται για το κόμμα που έδωσε την πρωτιά στον Ζάεφ – διαφορετικά αντί για δύο έδρες περισσότερες από το VMRO θα είχε δύο έδρες λιγότερες και το VMRO θα είχε έλθει πρώτο σε έδρες.
Σε συνέντευξή του στην τηλεόραση Telma TV, ο Οσμάνι επανέλαβε πως οι όροι του DUI για συνεργασία με οποιοδήποτε κόμμα είναι η τήρηση των Συμφωνιών της Αχρίδας (μετά τον εμφύλιο του 2001 και με σημαντικές παραχωρήσεις προς τους Αλβανούς), των Πρεσπών και αυτής με την Βουλγαρία.
Υποστήριξε επίσης πως από την δική τους τη σκοπιά, η απαίτηση για Αλβανό πρωθυπουργό δεν αποτελεί εκβιασμό, αλλά μέσο μείωσης του «εθνοκεντρισμού».
Από την πλευρά του, ο Ζάεφ δήλωσε πριν από λίγες μέρες πως «οι Σοσιαλδημοκράτες είναι ένα μεγάλο, γενναιόδωρο και ανοιχτό κόμμα και θα συζητήσουμε με όλα τα κόμματα που αποδέχονται τον ευρωπαϊκό, δημοκρατικό και προοδευτικό προσανατολισμό της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ».
Το μοναδικό κόμμα που δεν συμπίπτει με αυτές τις προϋποθέσεις είναι το ακροαριστερό εθνικιστικό Λέβιτσα, που έχει εξασφαλίσει δύο έδρες.
Ο οργανωτικός γραμματέας του DUI Αρτάν Γκρούμπι ανακοίνωσε επίσης πως ήδη υπάρχουν επαφές με το SDSM, που θα ενταθούν μετά τους εορτασμούς της 2ας Αυγούστου.
Στα χαρακώματα κατά του DUI
Προς το παρόν, το DUI δεν έχει αναφέρει κάτι σχετικά με το αν θα βάλει νερό στο κρασί του, όσον αφορά στον πρώτο Αλβανό πρωθυπουργό. Αλλά ο Γκρούμπι είπε πως η ιδέα έχει «κολλήσει» επειδή το άλλο αλβανικό κόμμα, η Συμμαχία για τους Αλβανούς, που κατηγορεί το DUI ότι του «έκλεψε» ψήφους και οργανώνει διαδηλώσεις, δεν δέχεται συνένωση των Αλβανών κάτω από ένα κοινό αίτημα για Αλβανό πρωθυπουργό. Η Συμμαχία διαθέτει 12 βουλευτές στη νέα Βουλή και προφανώς δεν δέχεται να συστρατευτεί, αφού κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι ο πρωθυπουργός θα προερχόταν από το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα, δηλαδή το DUI.
Πριν από μία εβδομάδα, το DUI παρουσίασε μία νέα πλατφόρμα, καλώντας όλα τα αλβανικά κόμματα να συμφωνήσουν σε πέντε πυλώνες που θα ενίσχυαν την φωνή των Αλβανών στη χώρα.
Σύμφωνα με τις προτάσεις του DUI οι Αλβανοί πρέπει να δεσμευτούν ότι στο μέλλον δεν θα κατεβαίνουν στις εκλογές πάνω από δύο αλβανικά κόμματα – ώστε να αποφεύγεται η διασπορά αλβανικών ψήφων – το αλβανικό κόμμα που θα έρχεται πρώτο θα εκπροσωπεί το σύνολο των Αλβανών της χώρας, το κόμμα που θα έλθει πρώτο θα υποστηρίζεται από όλα τα άλλα αλβανικά κόμματα σε «στρατηγικούς» τομείς, θα υπάρχει συντονισμός επί όλων των πολιτικών ζητημάτων και οι βουλευτές που θα εκλέγονται από τα άλλα αλβανικά κόμματα δεν θα έχουν δικαίωμα να διαπραγματεύονται με τρόπο που θα αδυνατίζει τη θέση του αλβανικού κόμματος που θα έχει εξασφαλίσει την πρωτιά.
Με λίγα λόγια, το DUI κατέβασε μια πλατφόρμα που αποσκοπεί στην απόλυτη κυριαρχία του επί της αλβανικής ψήφου και επί της πολιτικής σκηνής, με πρόσχημα την εξυπηρέτηση του συνόλου των αλβανικών διεκδικήσεων.
Ο πυλώνας της… ντροπής
Η απάντηση που έλαβε ήταν… «δεν σφάξανε»!
Ο αντιπρόεδρος της Συμμαχίας για τους Αλβανούς Άρμπεν Ταραβάρι απάντησε πως το DUI ξέχασε τον έκτο πυλώνα, τον… πυλώνα της ντροπής, καταγγέλλοντας πως το DUI με αθέμιτους τρόπους έκλεψε τις ψήφους των Αλβανών και υπενθυμίζοντας πως ανάλογη συνεργασία είχε ξεκινήσει και το 2017 με την Πλατφόρμα των Τιράνων. Πλην όμως το DUI έσπευσε να συνεργαστεί με τον Ζάεφ και ουδέποτε συνεκάλεσε άλλη συνάντηση των αλβανικών κομμάτων.
Μάλιστα, ο Ταραβάρι δήλωσε πως η Συμμαχία διαπραγματεύεται με όλα τα κόμματα πλην του DUI.
Ο ηγέτης της Συμμαχίας Ζιαντίν Σέλα δήλωσε πως η πρόταση είναι άχρηστη. «Κρατήστε τους πέντε πυλώνες για τον εαυτό σας», είπε ο Σέλα, προσθέτοντας πως ο Αχμέτι οφείλει τώρα να επιτύχει τον προεκλογικό στόχο του για Αλβανό πρωθυπουργό, διαφορετικά πρέπει να παραιτηθεί.
Ήδη, οι αναλυτές χαρακτηρίζουν την πλατφόρμα του DUI ως εθνοφασιστική.
Από την πλευρά του, το BESA, που έλαβε μέρος στις εκλογές σε συνασπισμό με το SDSM, δήλωσε πως ακόμη περιμένει τον Αλί Αχμέτι να τον καλέσει σε συνάντηση. Μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε τελικά στις 28 Ιουλίου, μεταξύ του Αλί Αχμέτι και του Μπιλάλ Κασάμι. Αλλά το μόνο που έγινε γνωστό είναι ότι οι δυο τους συμφώνησαν να συνεχίσουν τις προσπάθειες για την ευρωατλαντική πορεία της χώρας.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η πιο εύκολη λύση – δεδομένου ότι στις 31 Ιουλίου ο ηγέτης του VMRO Κρίστιαν Μίτσκοσκι, αναφερόμενος σε προεκλογική πρόταση του Ζάεφ, δήλωσε πως ένας μεγάλος συνασπισμός ανάμεσα στο κόμμα του και στο SDSM δεν θα ήταν «λειτουργικός» και πως σε περίπτωση αδιεξόδου μόνη λύση θα ήταν η επιστροφή στις κάλπες – είναι η συνεργασία Ζάεφ και Αχμέτι.
Αλβανός πρωθυπουργός αλλά για έναν χρόνο
Μια προοπτική που ενισχύθηκε όταν στις 29 Ιουλίου η αλβανική εφημερίδα «Κόχα» ανέφερε πως η συμμαχία των επομένων τεσσάρων χρόνων έχει ήδη σχηματιστεί: Ο συνασπισμός SDSM – BESA με το DUI και με το μικρό αλβανικό κόμμα DPA, με έναν βουλευτή, του οποίου ο αρχηγός Μεντούχ Θάτσι θα βρεθεί στην κυβέρνηση.
Σύμφωνα με πηγές της εφημερίδας - αναφέρει ότι πρόκειται για αξιωματούχους των συγκεκριμένων κομμάτων - οι ανακοινώσεις θα γίνουν μετά την πρώτη συνεδρίαση της Βουλής στις 4 Αυγούστου, οπότε και την κυβέρνηση θα στηρίζουν 62 βουλευτές.
Αλλά η σημαντικότερη είδηση είναι πως στη συμφωνία περιλαμβάνεται ότι για τρία χρόνια πρωθυπουργός θα είναι πρόσωπο από το SDSM (ο Ζάεφ) και για έναν χρόνο πρόσωπο από το DUI, δηλαδή ο Αχμέτι – πλην εκπλήξεως σχετιζόμενης με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, ενώπιον του οποίου ο Αχμέτι κλήθηκε να καταθέσει.
Αυτό που μένει, σύμφωνα με την εφημερίδα, να διευκρινιστεί είναι ποιος θα γίνει πρώτος πρωθυπουργός – αν και πιστεύεται ότι θα είναι ο Αλβανός, προκειμένου να προχωρήσει η συμφωνία με την Βουλγαρία για την γλώσσα, καθώς η Σόφια απειλεί με βέτο στην ΕΕ αν η «μακεδονική» δεν αναγνωριστεί ως… βουλγαρική διάλεκτος.
Από την πλευρά του, ο Οσμάνι δήλωσε στο Sitel TV πως δεν έχει συζητηθεί κυλιόμενη πρωθυπουργία και πως αναμένεται κυβέρνηση να σχηματιστεί από τις δύο μεγαλύτερες κοινότητες.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ιδιαίτερο βάρος αποκτά η δήλωση του Προέδρου Πενταρόφσκι, ο οποίος, στις 30 Ιουλίου, δήλωσε στο «Φόκους» πως είναι δυνατόν να σχηματιστεί κυβέρνηση είτε χωρίς το SDSM, είτε χωρίς το VMRO, είτε χωρίς το DUI.
Ξεκαθαρίζοντας πως ο ίδιος θα δώσει εντολή για σχηματισμό κυβέρνηση σε όποιον αποδεδειγμένα διαθέτει την Δεδηλωμένη των 61 βουλευτών και προσθέτοντας ότι «όσα είδαμε το 2017 αποτελούσαν παραβίαση του Συντάγματος».
Επιπλέον, ο Πενταρόφσκι ανέφερε πως είναι σημαντικό η νέα κυβέρνηση να πληροί τρία κριτήρια: Όλοι οι υπουργοί, όχι μόνο αυτοί που είναι άμεσα υπεύθυνοι για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, να είναι άνθρωποι με αποδεδειγμένη προσήλωση στις δημοκρατικές αρχές και με φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό, να μην έχουν εμπλακεί σε καμία εγκληματική υπόθεση και να έχουν ένα «πιστοποιητικό ασφάλειας» όσον αφορά στην προηγούμενη δράση τους.
Ο Αχμέτι στη Χάγη
Πίσω από αυτές τις δηλώσεις, πολλοί είδαν τον προεδρικό φόβο για ενδεχόμενη εμπλοκή του Αχμέτι μετά την εμφάνισή του στη Χάγη, καθώς η ΕΕ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο Κράτος Δικαίου και στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Επομένως, αν το διεθνές δικαστήριο απηύθυνε κατηγορίες στον Αχμέτι για εγκλήματα πολέμου στο Κόσοβο ως ηγετικό στέλεχος του UCK, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις θα αντιμετώπιζαν σοβαρό πρόβλημα.
Επισήμως, από το DUI έγινε γνωστό ότι ο Αχμέτι έχει κληθεί ως μάρτυρας, με την ιδιότητα του ιδρυτικού μέλους του Απελευθερωτικού Στρατού Κοσόβου και πως ο ίδιος έχει αποδεχθεί την πρόσκληση «χωρίς δισταγμό».
«Υπήρξα πάντα υποστηρικτικός της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης και είμαι απόλυτα διαθέσιμος προκειμένου να αποδείξω την καθαρότητα του απελευθερωτικού αγώνα των Αλβανών έναντι της γενοκτονίας του σερβικού καθεστώτος Μιλόσεβιτς», έγραψε ο Αχμέτι στον λογαριασμό του στο FB.
Από την Χάγη δεν ανακοινώθηκαν οι ακριβείς λόγοι πρόσκλησης του Αχμέτι, ο οποίος πολέμησε στο Κόσοβο ως ηγετικό στέλεχος του UCK και μετά έλαβε μέρος στον εμφύλιο του 2001 στα Σκόπια ως στέλεχος του Αλβανικού Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (NLA).
Μετά το τέλος του εμφυλίου, ο ίδιος και οι σύντροφοί του ίδρυσαν το DUI.
Η πρόσκληση στον Αχμέτι ήλθε μετά την επί τέσσερις ημέρες εξέταση από το δικαστήριο της Χάγης του Κοσοβάρου Προέδρου Χασίμ Θάτσι, ο οποίος περιμένει τώρα να δει αν θα του απαγγελθούν κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου.
Και ακόμη πιο σημαντικό: Ο Αχμέτι εκλήθη στη Χάγη λίγες μέρες μετά τις εκλογές της 15ης Ιουλίου και τη νίκη του κόμματός του και ενώ ξεκινούν οι συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Το Δικαστήριο έχει επίσης έλθει σε επαφή με τον πρεσβευτή του Κοσόβου στα Σκόπια Γκιέργκι Ντεντάτζ, χωρίς ακόμη να έχει κληθεί ως μάρτυρας.
Με πλούσια δράση και αυτός στη διάρκεια του πολέμου του 1999, δήλωσε αποφασισμένος να υπερασπιστεί την τιμή του UCK, αναφέροντας ότι στον πόλεμο έχασε μέλη της οικογενείας του.
Με λίγα λόγια, ο παράγων «Χάγη» ήλθε να προστεθεί στους υπόλοιπους πονοκεφάλους για τον σχηματισμό κυβέρνησης στα Σκόπια…
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, Ν.Δ., πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
