Της Μαίρης Βενέτη
Η ειδησιογραφία τους τελευταίους μήνες ήταν κάτι παραπάνω από επιβαρυντική για την ψυχολογία, αλλά πάνω απ'όλα και για τη νηφαλιότητα των ανθρώπων που παρακολουθούν τον κόσμο των αγορών.
Η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, τα δύο εμπορικά μέτωπα αψιμαχιών, ΗΠΑ-Κίνας και ΗΠΑ-Ευρώπης, καθώς και το δαπανηρό διαζύγιο της Μ.Βρετανίας με την Ε.Ε, είναι οι τρεις ενότητες με τα περισσότερα πρωτοσέλιδα της τρέχουσας χρονιάς.
Το άγχος των ειδήσεων αυτών μεταφράστηκε από τις αγορές με την βαριά διόρθωση του Δεκεμβρίου του 2018 και τις δύο light αναταραχές του 2019, οι οποίες όμως τήρησαν τους «κανόνες» του ανοδικού διαγράμματος, δίνοντας κάθε φορά «υψηλότερο χαμηλό», σηματοδοτώντας ότι η επενδυτική ψυχολογία έχει αυτή την χρονιά τα «μαξιλάρια της».
Οι Κεντρικές Τράπεζες έναντι να αναζωογονήσουν την ασθμαίνουσα ανάπτυξη σάρωσαν την αγορά με μια πλημμυρίδα ρευστότητας, δίνοντας μια σύντομη λύση σε ένα πρόβλημα που εκ των πραγμάτων ανήκει στις κυβερνήσεις.
Η ΕΚΤ επανεκκίνησε το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και η FED αποφάσισε να μειώσει το μέγεθος της τελευταίας νησίδας αποδόσεων στον κόσμο των ομολόγων, προχωρώντας συνολικά φέτος σε τρεις μειώσεις επιτοκίων.
Άλλωστε μπορεί και η άλλη πλευρά του Ατλαντικού να ζει στον ρυθμό της επιβράδυνσης, αλλά τουλάχιστον τα εταιρικά κέρδη και η δημιουργία θέσεων εργασίας παραμένουν ισχυρά, στηρίζοντας την κατανάλωση που είναι με τη σειρά της ο στυλοβάτης της αμερικανικής οικονομίας.
Επιπλέον τις τελευταίες ημέρες, αν και με σκαμπανεβάσματα, υπάρχει μια συγκρατημένη αισιοδοξία όσον αφορά τη μερική άρση των δασμών εκατέρωθεν ΗΠΑ-Κίνας, ενόψει της υπογραφής της Φάσης 1 των εμπορικών συνομιλιών.
Μια καλή εξέλιξη στο μέτωπο του εμπορικού πολέμου θα είναι μια πολύ πιο ουσιαστική χείρα βοηθείας στον πολύπαθο κλάδο της μεταποίησης απ' ότι τα νέα προγράμματα νομισματικής χαλάρωσης.
Ανάρρωση όμως του κλάδου μεταποίησης σημαίνει και ανάρρωση του ρυθμού της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Ως εκ τούτου έγιναν πάλι ελκυστικά τα επικίνδυνα στοιχεία του ενεργητικού και οι επενδυτές διοχέτευσαν χρήματα στα funds μετοχών με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δύο ετών.
Σύμφωνα με την EPFR Global, μόνο τα αμοιβαία κεφάλαια και τα ETF τα οποία επενδύουν σε μετοχές προσέλκυσαν 7,5 δισ.δολάρια πριν δύο εβδομάδες.
H EPFR ανέφερε μάλιστα ότι οι εισροές αυτές στα funds μετοχών ήταν οι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες του Ιανουαρίου του 2018.
Η τάση αυτή συνεχίστηκε, με τη μητέρα των αγορών, τον S&P 500, να δίνει νέα ιστορικά υψηλά σε μια άνοδο της τάξης του 25,5% από την αρχή της χρονιάς.
Ο Stoxx 600 τις τελευταίες εβδομάδες ανέπτυξε επίσης ανοδική ταχύτητα και ενώ παραμένει χαμηλότερα από την κορυφή του 2015, εντούτοις έχει φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο του 2018.
Αυτό που πρέπει να αναρωτηθούν τώρα οι επενδυτές είναι πόσα από τα καλά νέα έχουν ήδη τιμολογηθεί στις αγορές και κατά πόσο το momentum της αγοράς θα μπορούσε να μεταβληθεί εκ νέου προς το χειρότερο.
Ένα επίσης ζωτικής σημασίας για τις αποτιμήσεις των χαρτοφυλακίων ερώτημα είναι το κάτωθι: Κατά πόσον οι αποτιμήσεις αφήνουν περιθώρια αποζημίωσης απέναντι στα εξελισσόμενα ρίσκα;
Οι παράγοντες ασυνέχειας εξακολουθούν να υφίστανται
Στο πίσω μέρος του μυαλού μας οφείλουμε να έχουμε την σκέψη ότι πολλοί από τους παράγοντες ασυνέχειας παραμένουν στο προσκήνιο. Δεδομένου ότι έχουμε αναλύσει σε προηγούμενα άρθρα τα πιο βαθιά και δομικά προβλήματα του χρηματοοικονομικού «γίγνεσθαι»- όπως το βάρος των χρεών, της ελαστικότητας του θεσμικού πλαισίου κ.α-θα επικεντρωθούμε στις πιο προφανείς αρρυθμίες του συστήματος.
Το Brexit μπορεί να έχει φύγει από την πρώτη γραμμή των ειδήσεων μέχρι τουλάχιστον τις 12 Δεκεμβρίου, ημερομηνία που θα διεξαχθούν οι βρετανικές εκλογές, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι πολλοί από τους όρους του διαζυγίου είναι ακόμα σε εκρεμμότητα. Βέβαια η απόφαση του δεξιού αντιευρωπαϊκού Κόμματος του Brexit υπό τον Νάιτζελ Φάρατζ να μην κατεβάσει υποψηφίους στις 317 περιφέρειες στις οποίες διαθέτει εκλεγμένο βουλευτή το κυβερνών Συντηρητικό Ενωτικό Κόμμα του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον-με τη λογική της αποτροπής της διάσπασης της φιλο-Brexit ψήφου- δίνει ένα «άλλο άρωμα» στον εκλογικό δρόμο της Μ.Βρετανίας.
Στο μέτωπο των εμπορικών πολέμων τώρα, ναι μεν έχουμε κάποια πρώτα ψήγματα αισιοδοξίας ότι ένα μέρος των δασμών θα καταργείται κάθε φορά που προχωράμε από τη μια φάση της εμπορικής συμφωνίας στην άλλη, αλλά η ένταση στις σχέσεις των ΗΠΑ-Κίνας αναζωπυρώθηκε αυτή την εβδομάδα, μετά τα ψηφίσματα στο αμερικανικό Κογκρέσο υπέρ των διαδηλωτών στο Χονγκ Κονγκ, με το Πεκίνο να κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Κίνας.
Το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας διαβεβαίωσε ότι επιθυμεί τη συνέχιση των εμπορικών συνομιλιών με τις ΗΠΑ, ενώ ο αντιπρόεδρος της Κίνας και επικεφαλής των διαπραγματεύσεων Λίου Χε φέρεται να έχει προσκαλέσει την αμερικανική αντιπροσωπεία στο Πεκίνο για έναν νέο γύρο συνομιλιών.
Έστω όμως ότι ξεπεραστεί ο νέος σκόπελος και καταλήξουμε πράγματι σε υπογραφή της Φάσης 1, πόσοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η Φάση 3 των εμπορικών συνομιλιών είναι αυτή που έχει αυξημένες πιθανότητες να «τινάξει» στον αέρα τις δύο προηγούμενες φάσεις, μιας και αφορά το ακανθώδες ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας;
Επιπλέον είναι πάντα παρόν ο πονοκέφαλος των macro. Ακόμα και στις ΗΠΑ οι ειδήσεις από το μέτωπο αυτό δεν έχουν μόνο θετικό πρόσημο.
Το τρίτο τρίμηνο οι αμερικανικές εταιρικές επενδύσεις συρρικνώθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό σχεδόν της τελευταίας τετραετίας. Οι νέες παραγγελίες για κεφαλαιουχικά αγαθά μειώθηκαν τον Σεπτέμβριο κατά 0,5%, σημάδι πως οι επιχειρήσεις διστάζουν να επενδύσουν, ενώ η δραστηριότητα στον κλάδο της μεταποίησης συρρικνώθηκε τον Σεπτέμβριο υποχωρώντας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2009. Τα στοιχεία του Οκτωβρίου και μέχρι στιγμής τα στοιχεία του Νοεμβρίου, δεν μπόρεσαν να τον βοηθήσουν να ξεφύγει αισθητά πάνω από τα χαμηλότερα επίπεδα της δεκαετίας, παρά τις μικρές επιμέρους βελτιώσεις.
Στην Ευρωζώνη τα macro επίσης καταδεικνύουν μέτρια ανάπτυξη.
Μπορεί σύμφωνα με τα στοιχεία αυτής της εβδομάδας η γερμανική οικονομία να γλύτωσε στο «τσακ» την ύφεση, αλλά το γεγονός ότι το γερμανικό ΑΕΠ αναπτύχθηκε μόλις 0,1% το τελευταίο τρίμηνο, δεν είναι και για πανηγυρισμούς.
Στο σύνολο της Ευρωζώνης άλλωστε, ελάχιστη βελτίωση παρουσίασε τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο η επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς η ζήτηση συνέχισε να συρρικνώνεται παρά τις νέες προσπάθειες Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Η οικονομία της Ευρωζώνης παρέμεινε κοντά στη στασιμότητα για τρίτο διαδοχικό μήνα το Νοέμβριο, σύμφωνα με την έρευνα των δεικτών PMI της εταιρείας Markit.
Η τελευταία έρευνα μάλιστα της Markit δείχνει σημάδια ότι η υποχώρηση της δραστηριότητας στον κλάδο της μεταποίησης έχει αρχίσει να περνάει και στις υπηρεσίες.
Ειδικότερα, η αρχική μέτρηση του σύνθετου δείκτη PMI για τον κλάδο της μεταποίησης και τις υπηρεσίες υποχώρησε στις 50,3 μονάδες το Νοέμβριο από 50,6 μονάδες τον Οκτώβριο.
Αυτή είναι η δεύτερη χαμηλότερη μέτρηση από την έναρξη της τρέχουσας οικονομικής επέκτασης τον Ιούλιο του 2013, καταδεικνύοντας ότι η Ευρωζώνη εμφανίζει στασιμότητα τους τελευταίους τρεις μήνες, σε αντίθεση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα όταν γνώριζε ισχυρή ανάπτυξη.
Όσον αφορά τώρα τα στοιχεία της Markit για τον μεταποιητικό δείκτης PMI, μπορεί να έδειξαν ότι διαμορφώθηκε σε υψηλό τριών μηνών στις 46,6 μονάδες από 45,9 μονάδες τον Οκτώβριο, παρέμεινε εντούτοις κάτω από το επίπεδο των 50 μηνών που διαχωρίζει την επέκταση από τη συρρίκνωση της δραστηριότητας.
Την ίδια στιγμή, ο δείκτης PMI για τις υπηρεσίες κατρακύλησε σε χαμηλό 10 μηνών στις 51,5 μονάδες από 52,2 μονάδες τον Οκτώβριο.
Αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, οι μακροοικονομικές ανακοινώσεις είναι μέσα στη «μιζέρια».
Στην Ιαπωνία για παράδειγμα η δραστηριότητα στη μεταποίηση τον Οκτώβριο υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2016, ενώ οι εξαγωγές της υποχώρησαν κατά 9,2% σε σχέση με πέρυσι ,ενώ και οι εισαγωγές της μειώθηκαν κατά 14,8%.
Στη Νότια Κορέα ο ρυθμός ανάπτυξης διαμορφώθηκε στο 0,4% το τρίτο τρίμηνο, από 1% το δεύτερο τρίμηνο.
Υπάρχει πολλή αισιοδοξία
Θα μπορούσαμε να καταλήξουμε λοιπόν στο ότι η συντονισμένη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από τις Κεντρικές Τράπεζες έχει αυξήσει την πιθανότητα η παρατεταμένη περίοδος χαμηλών επιτοκίων να διατηρήσει αμείωτη τη διάθεση των επενδυτών για στοιχεία ενεργητικού με μεγαλύτερο ρίσκο.
Ακόμα και μετά την επισήμανση του προέδρου της FED ότι η τράπεζα εξετάζει μια παύση στον κύκλο χαλάρωσης, εντούτοις τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρξει σημαντική άνοδος του πληθωρισμού για να αυξηθούν τα επιτόκια, κάτι που σημαίνει ότι τα χαμηλά έως αρνητικά επιτόκια θα μας συντροφεύουν για πολύ καιρό ακόμα.
Επιπλέον, αν κάποιος αποφασίσει να μην εμβαθύνει στις λεπτομέρειες των macro ανακοινώσεων, υιοθετεί την άποψη ότι η αμερικανική οικονομία υπερβαίνει τις προσδοκίες και ότι ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας εμφανίζει για πρώτη φορά κάποιες πιθανότητες να περάσει στο κεφάλαιο του επιλόγου.
Αρκεί βέβαια ο Πρόεδρος Τραμπ ν' αποφασίσει να είναι περισσότερο μετριοπαθής στις επόμενες φάσεις των συνομιλιών και να συναινέσει στην μερική έστω άρση των δασμών.
Μέσα από αυτή την οπτική γωνία το «outlook» της αγοράς δείχνει ρόδινο για μια ακόμα φορά.
Τόσο ρόδινο μάλιστα που έχουμε εξαιρετικά αυξημένη δραστηριότητα σε εξαγορές, συγχωνεύσεις και εισαγωγές στο χρηματιστήριο ακόμα και επιχειρήσεων χωρίς κέρδη.
Για πολλούς αυτά είναι μερικά κλασσικά σημάδια «τέλους του ανοδικού κύκλου».
Όμως η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις πόσο μακροσκελές θα είναι αυτό το τέλος.
Βέβαια κάποια μεγάλα hedge funds αναγνωρίζοντας τους παράγοντες ασυνέχειας προτιμάνε να παίξουν το στοίχημα του short πριν καν εκδηλωθεί μια πρώτη αναταραχή στις αγορές.
Για παράδειγμα το hedge fund «Pelham Capital» έγραψε πρόσφατα στους επενδυτές ότι το Long/Short μετοχικό κεφάλαιό του έχει πλέον το μεγαλύτερο short χαρτοφυλάκιο της ιστορίας του.
Η Lansdowne Partners επίσης στοιχηματίζει σε μια μεγάλη αναταραχή στις αγορές που θα οδηγούσε σε πτώση των «βλακωδών», όπως τις αποκαλεί, τιμών των ομολόγων, βίαια υποχώρηση των μετοχών τεχνολογίας και εν τέλει ανάκαμψη των φθηνών μετοχών αξίας.
Τα hedge funds όμως έχουν τα κεφάλαια να «υποστηρίξουν» ένα contrarian στοίχημα και ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές «γράφουν» απώλειες.
Η επιτυχία άλλωστε εξασφαλίζεται πολύ πιο ανώδυνα αν προσπαθείς να είσαι ακριβώς ένα βήμα-ένα όχι περισσότερα- πίσω από την αγορά, παρά να προσπαθείς να βρεθείς ένα βήμα μπροστά της.
Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων.
Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
