Σύντομα κάποιες χώρες των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης θα μας ξεπεράσουν σε κατά κεφαλήν εισόδημα. Από την Ρουμανία, τη Κροατία, και τη Βουλγαρία, που μας προσεγγίζουν διαρκώς, έως τη Κύπρο και τη Σλοβενία, που μας έχουν ήδη ξεπεράσει, όλες οι χώρες της γειτονιάς συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο με το μέσο ευρωπαϊκό όρο, όταν εμείς αποκλίνουμε.
Τα λόγια είναι του καθηγητή Οικονομικών στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Χάρρυ Παπαπανάγου, που με αφορμή τη νέα έξοδο της Κύπρου στις αγορές, μιλά για τη ραγδαία ανάπτυξη που παρατηρείται στη ΝΑ Ευρώπη.
Σαν παράδειγμα φέρνει τη ραγδαία άνοδο στο κατά κεφαλήν εισόδημα της Κύπρου, σε μονάδες ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης, που αντιστοιχεί σε 34.716 δολάρια, έναντι 25.879 δολάρια στην Ελλάδα.
«Δηλαδή μιλάμε για μια διαφορά βιoτικού επιπέδου πάνω από 10.000 δολάρια, που θα διευρύνεται συνεχώς, αφού η Κύπρος προβλέπεται να αναπτύσσεται με 3% την επόμενη 5ετία, με ρυθμό δηλαδή διπλάσιου του ελληνικού», όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαπανάγος.
Εκτιμά επομένως ότι όσο περνά ο καιρός θα αρχίσουμε να βλέπουμε ένα αυξανόμενο μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων επιστημόνων και εργαζομένων προς τις πιο ανεπτυγμένες από τις χώρες της γειτονιάς μας.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τι μας δείχνει η είδηση ότι η Κύπρος βγαίνει πιθανόν και σήμερα στις αγορές με 10ετές ομόλογο, για να δανειστεί 1 δισ. ευρώ;
Αναδεικνύει καταρχήν την αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να ξεφύγει από την κατάσταση στην οποία σέρνεται, ακόμη και μετά τα μνημόνια.
Και αν τα διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταξύ της ελληνικής και της κυπριακής οικονομίας δεν επιτρέπουν μια απόλυτη σύγκριση, μια ματιά στα επιτόκια δανεισμού των δύο χωρών, δείχνει ότι η διαφορά μεγαλώνει.
Σκεφτείτε ότι σήμερα οι επενδυτές δανείζουν τη Κύπρο για 5 χρόνια με επιτόκιο 1,01%, όταν η Αθήνα πληρώνει για το ίδιο διάστημα επιτόκιο τριπλάσιο, δηλαδή 3,1%. Επενδυτικοί οίκοι εκτιμούν ότι το νέο 10ετές της Κύπρου θα βγει με επιτόκιο πέριξ του 2%, γεγονός που εφόσον επιβεβαιωθεί, ασφαλώς θα είναι μια μεγάλη επιτυχία.
Και δεν είναι μόνο η Κύπρος, αλλά και οι υπόλοιπες πρώην μνημονιακές χώρες, καταφέρνουν να δανείζονται με επιτόκια που η Ελλάδα δεν μπορεί ούτε να τα ονειρευτεί. Οταν το ελληνικό 10ετές έχει ακόμη μπροστά το 4%, το πορτογαλικό έχει απόδοση 1,8% και της Ιρλανδίας, 0,96%.
Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρος οφείλουν χρήματα στους επίσημους δανειστές, αλλά μπορούν να δανειστούν εύκολα τα χρήματα αυτά από τις αγορές και να εξυπηρετήσουν τα επίσημα τους δάνεια, χωρίς να χρειάζεται να δίνουν πολλές εξηγήσεις για το τι κάνουν από το σημείο εκείνο και ύστερα.
- Αυτό που λέτε, επομένως, είναι ότι το χάσμα με τη Κύπρο, και τις άλλες χώρες, συνεχώς μεγαλώνει, σωστά;
Σκεφτείτε ότι κάποτε η Κύπρος ήταν πολύ φτωχότερη από την Ελλάδα. Σήμερα όμως, το κατά κεφαλήν εισόδημα της Κύπρου σε μονάδες ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης, αντιστοιχεί σε 34.716 δολάρια, έναντι 25.879 δολάρια στην Ελλάδα.
Δηλαδή μιλάμε για μια διαφορά βιοτικού επιπέδου πάνω από 10.000 δολάρια, που θα διευρύνεται συνεχώς, αφού η Κύπρος προβλέπεται να αναπτύσσεται με 3% την επόμενη 5ετία, με ρυθμό δηλαδή διπλάσιου του ελληνικού.
Σκεφτείτε ότι ο φετινός ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ, θα κινηθεί μεταξύ 4%-4,2%, όταν της Ελλάδας, με τις πλέον απαισιόδοξες προβλέψεις, θα διαμορφωθεί στο περίπου 2%, ενώ οι ενδείξεις δείχνουν ότι θα κυμανθεί κάτω από το ποσοστό αυτό.
Σημασία όμως έχουν οι προβλέψεις εις το διηνεκές, μέχρι δηλαδή και την επόμενη 5ετία, έως το 2023. Σύμφωνα με αυτές, οι ρυθμοί ανάπτυξης της Κύπρου θα κινηθούν γύρω στο 3%, όταν οι προβλέψεις για την ελληνική, δείχνουν πτωτική τροχιά, και συγκεκριμένα 1,8% για το 2019, 1,7% για το 2020, κάτω από 1,6% 2021, με ακόμη μεγαλύτερη μείωση για το 2022, και το 2023.
Απόκλιση υπάρχει και σε άλλους δείκτες, όπως στο θέμα της ανεργίας. Η ανεργία της Κύπρου μειώθηκε πλέον σε επίπεδα κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και βρίσκεται στο 7,3%, όταν εμείς θεωρούμε ως μέγιστη επιτυχία το πρόσφατα ανακοινωθέν, 19%.
Οι προοπτικές επομένως της Κύπρου φαίνονται πολύ πιο ρωμαλέες εκείνων της Ελλάδας, και όλα δείχνουν ότι η ψαλίδα θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο.
Επίσης, δείγμα της φιλικής προς τις επιχειρήσεις, συνταγή που ακολουθεί η Κύπρος, είναι ότι καταφέρνει και να φέρνει επενδύσεις, και να πετυχαίνει υψηλά πλεονάσματα. Το πρωτογενές της πλεόνασμα βρίσκεται στο 4,2%.
- Δεν είναι βέβαια η Κύπρος, η μοναδική από τις γειτονικές μας χώρες, με καλύτερες οικονομικές επιδόσεις, σωστά;
Όχι βέβαια. Σύντομα κάποιες χώρες των Βαλκανίων και της ΝΑ Ευρώπης θα μας ξεπεράσουν σε κατά κεφαλήν εισόδημα. Από την Ρουμανία, τη Κροατία, και τη Βουλγαρία, που μας προσεγγίζουν διαρκώς, έως τη Κύπρο και τη Σλοβενία, που μας έχουν ήδη ξεπεράσει, όλες οι χώρες της γειτονιάς συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο με το μέσο ευρωπαϊκό όρο, όταν εμείς αποκλίνουμε.
Αν υπάρχουν στην Ευρωζώνη οικονομίες με δυναμική που να αποδεικνύεται στη πράξη, όχι στα... λόγια, αυτές είναι όλες εκείνες του πρώην ανατολικού μπλοκ, όπου χάρη στη πολιτική σταθερότητα που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια και στις μεταρρυθμίσεις, προσελκύουν μαζικά επενδύσεις.
Αρκεί να συγκρίνει κανείς τις επιδόσεις της Ελλάδας με τις δικές τους, ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα σε μονάδες ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης, με βάση τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Σήμερα το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα βρίσκεται στα 25.879 δολάρια, έναντι 35.000 δολαρίων της Σλοβενίας, 25.300 δολ. της Κροατίας, 25.500 δολ. της Ρουμανίας, και 22.700 δολ της Βουλγαρίας.
- Αρκετοί υποστηρίζουν ότι έχει ήδη ξεκινήσει ένας δεύτερος γύρος brain drain επιστημόνων, που μεταναστεύουν σε χώρες της Αν.Ευρώπης. Είναι έτσι;
Το φαινόμενο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Δίχως αύξηση ανταγωνιστικότητας, περισσότερη ελευθερία στην οικονομία, βελτίωση στο επιχειρηματικό περιβάλλον, η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να μείνει καθηλωμένη, και να διαχειρίζεται τη μιζέρια της.
- Τι έχουν λοιπόν όλες οι παραπάνω χώρες που δεν έχει η Ελλάδα;
Έχουν ρίξει το βάρος στη μείωση φόρων, στο μικρότερο κράτος, σε γενναίες μεταρρυθμίσεις προς ένα φιλικότερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Αδιανόητο για παράδειγμα είναι για ποιο λόγο να μη μπορεί κάποιος στην Ελλάδα να ανοίξει μια επιχείρηση μέσα σε τρεις μόλις ώρες. Το έχουν πετύχει όχι μόνο πολλές δυτικο-ευρωπαικές χώρες, αλλά και βαλκανικές.
Δεν είναι δυνατό να πιστεύουμε ότι θα πάει μπροστά η οικονομία όταν ρίχνουμε το βάρος στις παροχές, αντί για τις μειώσεις φόρων. Oταν λέμε ότι η Ελλάδα χρειάζεται κράτος πιο φιλικό στις επιχειρήσεις, εννοούμε ένα μοντέλο που θα βασίζεται στη δημιουργία πλούτου και όχι στην φορολογική αφαίμαξη και στη αναδιανομή της μιζέριας.
Δεν γίνεται να πανηγυρίζουμε ότι είμαστε ανάμεσα στις χώρες με τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις του ΟΟΣΑ, όταν η πελατειακή νοοτροπία παραμένει κυρίαρχη, και η διαφθορά υψηλή. Ο σχετικός δείκτης της Διεθνούς Διαφάνειας, κατατάσσει την Ελλάδα ως την 69η πιο διεφθαρμένη οικονομία επί συνόλου 140 χωρών. Όταν η Πορτογαλία βρίσκεται στην 29η, η Ισπανία στην 41η, και Κύπρος στην 47η.
Αυτή η χώρα χρειάζεται μια κυβέρνηση που θα μπορέσει να διαπραγματευθεί τη μείωση των υπερπλεονασμάτων ως το 2022, και θα πείσει ότι μπορεί να γίνει ένας επενδυτικός παράδεισος. Η Κύπρος το κατάφερε όχι μόνο επειδή είναι φορολογικός παράδεισος, αλλά και γιατί έκανε όλα τα παραπάνω. Έως πότε θα συμβιβαζόμαστε με τη μοίρα μιας χώρας που είναι διεθνώς γνωστή, μόνο επειδή προσελκύει μαζικά τουρίστες;
