Όλες τις προϋποθέσεις για να εξελιχθούν τα Εξάρχεια σε κάτι σαν την ελληνική Λωρίδα της Γάζας, βλέπει να δημιουργούνται στην περιοχή ο Μάνος Καραγιάννης, καθηγητής σε θέματα Διεθνούς Ασφάλειας στο King's College London.
Με αφορμή το χτύπημα στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ που είχε στόχο τον αστυνομικό φρουρό, μιλά για ένα θύλακα ανομίας από τις αντιεξουσιαστικές ομάδες που όχι μόνο λειτουργούν ως προθάλαμος της τρομοκρατίας, αλλά και έχουν σχεδόν υιοθετήσει τακτικές της Χαμάς: Απουσία της ΕΛΑΣ και άλλων κρατικών υπηρεσιών στην περιοχή, λειτουργούν ως αυτόκλητοι τιμωροί και προστάτες, ενώ παρέχουν με το δικό τους πρωτόγονο τρόπο «ασφάλεια» σε όσους ζουν μέσα στο θύλακα, τα σύνορα του οποίου προστατεύουν σχεδόν καθημερινά.
Ενώ, όπως λέει, η περιοχή έχει γκετοποιηθεί και μαραζώσει, την ίδια στιγμή το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αντιμετωπίζει την ακροαριστερή τρομοκρατία ως πρόβλημα ήσσονος σημασίας για την ασφάλεια της χώρας: Ναι μεν συλλαμβάνονται τρομοκράτες, δίχως όμως να περιορίζεται η στρατολόγηση αντιεξουσιαστών από τις τρομοκρατικές οργανώσεις.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τρεις πυροβολισμοί στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ με στόχο να σκοτώσουν τον αστυνομικό φρουρό. Έξαρση της τρομοκρατίας στο κέντρο της Αθήνας;
Υπάρχει πράγματι μια έξαρση του φαινομένου της ακροαριστερής τρομοκρατίας τα τελευταία χρόνια. Οι νέες τρομοκρατικές οργανώσεις δεν λειτουργούν με στεγανά, όπως η 17 Νοέμβρη και ο ΕΛΑ. Τα μέλη τους συνήθως προέρχονται από το αντιεξουσιαστικό κίνημα. Αν και οι περισσότεροι αντιεξουσιαστές έχουν μόνο ακτιβιστική δραστηριότητα -όπως για παράδειγμα καταλήψεις ή συμμετοχή σε χαμηλής έντασης επεισόδια εναντίον της αστυνομίας- δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο αντιεξουσιαστικός χώρος λειτουργεί ως προθάλαμος της ακροαριστερής τρομοκρατίας στην Ελλάδα. Η καρδιά του αντιεξουσιαστικού κινήματος παραμένει η περιοχή των Εξαρχείων. Πολύ φοβάμαι ότι η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο του κρατικών αρχών.
- Τι εννοείτε ακριβώς;
Η παρατεταμένη απουσία της ΕΛΑΣ από την περιοχή των Εξαρχείων έχει δημιουργήσει ένα θύλακα ανομίας στην καρδιά της Αθήνας. Στην πραγματικότητα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να εξελιχθούν τα Εξάρχεια στην ελληνική "Λωρίδα της Γάζας". Γι' αυτό λοιπόν χρειάζεται μια πολυεπίπεδη στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος.
- Λέτε ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να εξελιχθούν τα Εξάρχεια στην ελληνική "Λωρίδα της Γάζας". Σας θυμίζω ότι ο κύριος Τσίπρας, ως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ το 2009, είχε κατηγορήσει την τότε κυβέρνηση ότι μετατρέπει τα Εξάρχεια σε "Λωρίδα της Γάζας", δηλαδή ότι γίνεται προσπάθεια στοχοποίησης συγκεκριμένου πολιτικού φόρουμ και των ανθρώπων που σκέφτονται. Πιστεύετε ότι με αυτό το πρίσμα αντιμετωπίζει και σήμερα η κυβέρνηση τα Εξάρχεια;
Θα σας εξηγήσω τι εννοώ. Η περιοχή έχει γκετοποιηθεί και μαραζώσει οικονομικά. Πολλοί κάτοικοι φεύγουν από την περιοχή και επιχειρήσεις κλείνουν. Ο άτυπος έλεγχος εδάφους από αντιεξουσιαστικές ομάδες αμφισβητεί το κρατικό μονοπώλιο βίας. Η παρατεταμένη απουσία της ΕΛ.ΑΣ και άλλων κρατικών υπηρεσιών επιτρέπει την ανάπτυξη εναλλακτικών θεσμών (π.χ «αντιεξουσιαστικό ΚΕΠ»). Οι αντιεξουσιαστικές ομάδες έχουν σχεδόν υιοθετήσει τις τακτικές της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας: Παρέχουν με τον δικό τους πρωτόγονο τρόπο 'ασφάλεια' σε όσους ζουν μέσα στον θύλακα των Εξαρχείων. Λειτουργούν ως αυτόκλητοι τιμωροί και προστάτες. Ο θύλακας έχει συγκεκριμένα 'σύνορα' που τα «υπερασπίζονται» οι αντιεξουσιαστές σχεδόν καθημερινά.
- Γιατί το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη δεν δρα με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα;
Μέχρι τώρα η πολιτική ηγεσία του υπ. Προστασίας του Πολίτη έχει υιοθετήσει μια διαχειριστική προσέγγιση του προβλήματος, ίσως φοβούμενη το πολιτικό κόστος. Η αντιτρομοκρατική πολιτική στην Ελλάδα ανέκαθεν είχε κατασταλτικό χαρακτήρα, με αποτέλεσμα να δίνεται έμφαση μόνο στη σύλληψη τρομοκρατών.
Ωστόσο η εξέλιξη του φαινομένου δείχνει ότι υπάρχει μια δεξαμενή συμπαθούντων που προέρχεται από τον αντιεξουσιαστικό χώρο, και τροφοδοτεί συνεχώς με νέα μέλη τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Ναι μεν συλλαμβάνονται τρομοκράτες, αλλά δεν έχει περιοριστεί η στρατολόγηση αντιεξουσιαστών από τις τρομοκρατικές οργανώσεις ώστε να αρχίσουν αυτές σταδιακά να συρρικνώνονται. Η υφιστάμενη στρατηγική του υπ. Προστασίας του Πολίτη έχει αποτύχει γιατί αντιμετωπίζει την ακροαριστερή τρομοκρατία ως ένα πρόβλημα ήσσονος σημασίας για την ασφάλεια της χώρας. Οι περισσότεροι όμως τρομοκράτες είναι νεαρής ηλικίας και αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί στο άμεσο μέλλον. Αντιθέτως, είναι πιθανό να αυξηθούν οι επιθέσεις και να θρηνήσουμε νέα θύματα. Εξάλλου, από καθαρή τύχη δεν θρηνήσαμε χθες θύματα αστυνομικούς.
- Πιστεύετε ότι η επίθεση στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ είχε σκοπό να υπάρξει νεκρός;
Νομίζω ότι αυτό είναι ξεκάθαρο. Η χρήση τυφεκίου Kαλάσνικοφ αποσκοπεί μόνο στην αφαίρεση ζωής. Το όπλο αυτό έχει μεγάλη φονικότητα καθώς χρησιμοποιείται για πολεμικές επιχειρήσεις. Δυστυχώς υπάρχει στην χώρα μας μεγάλη διασπορά βαρέως οπλισμού, αφού κυκλοφορούν χιλιάδες Καλάσνικοφ. Είναι γνωστό ότι η προμήθεια τους από τις τρομοκρατικές οργανώσεις γίνεται μέσω του οργανωμένου εγκλήματος.
- Τι κάνουν άλλες χώρες και τι δεν κάνουμε εμείς;
Η κυβέρνηση μπορεί να διδαχθεί από την εμπειρία ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Ιταλία, που κατόρθωσαν μέσα σε μερικά χρόνια να εξουδετερώσουν τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Το μόνο που χρειάζεται για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της τρομοκρατίας είναι πολιτική βούληση και κοινωνική συναίνεση.
- Άρα λέτε ότι χρειάζεται σιδηρά πυγμή. Αρκεί όμως αυτό; Το ρωτώ γιατί η βία φέρνει βία…
Δεν λέω ακριβώς αυτό. Χρειάζεται μια πολυεπίπεδη στρατηγική. Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορεί να αποδειχθεί σημαντικός για τον περιορισμό του προβλήματος στα Εξάρχεια. Οι δημοτικές αρχές έχουν τα εργαλεία να συνεισφέρουν στην αναβάθμιση προβληματικών περιοχών, ώστε να απομονωθούν κοινωνικά οι αντιεξουσιαστές. Επίσης, η Κοινωνία των Πολιτών μπορεί να αποδειχθεί ένας πολύτιμος εταίρος στην αυτήν την προσπάθεια. Είναι εφικτό να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα ένα μοντέλο κοινοτικής αστυνόμευσης (community-based policing) με την υποστήριξη τοπικών κοινωνιών.
- Βέβαια θύλακες ανομίας υπήρχαν ανέκαθεν στην Αθήνα. Δεν δημιουργήθηκαν μόνο τα δύο τελευταία χρόνια…
Έχετε δίκιο. Ένα κομμάτι της κοινωνίας, έστω μικρό, δείχνει διαχρονικά ανοχή στο φαινόμενο της ακροαριστερής τρομοκρατίας. Η Ελλάδα όμως είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα. Λάθη και παραλείψεις έχουν προφανώς γίνει και στο παρελθόν. Εκτιμώ όμως ότι υπάρχουν πλέον οι κοινωνικές προϋποθέσεις για την συγκρότηση μιας νέας στρατηγικής αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος που εκθέτει την χώρα μας.
