Mέσα σε ένα τέλμα με σταδιακή χειροτέρευση σε όλα τα επίπεδα, βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Το τέλμα αυτό θα βαθαίνει όσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές, σύμφωνα με τον καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Σαράντη Καλυβίτη, ο οποίος δηλώνει στο liberal.gr πως κανένας επενδύτης δεν θα πλησιάζει.
Εκτιμά ότι κανείς ξένος επενδυτής δεν θα πλησιάζει την Ελλάδα, αφού δεν θα γνωρίζει με τι όρους θα πραγματοποιήσει την επένδυσή του, ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις θα μεταθέτουν συνεχώς προς το μέλλον τις επιχειρηματικές τους αποφάσεις, και αφού όλες οι παραγωγικές δυνάμεις θα παραμένουν επιφυλακτικές, αναπτυξιακή δυναμική δεν θα έρχεται.
Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στο ενδεχόμενο ενός 4ο Μνημονίου, αφού αυτό θα σήμαινε την καθολική αποτυχία του πολιτικού συστήματος με απρόβλεπτες συνέπειες, καθώς δεν θα μιλούσαμε πια για λαϊκή δυσαρέσκεια, αλλά για οργή. Και αυτή θα μπορούσε να εκφραστεί με πολλούς τρόπους: Στο οικονομικό πεδίο με αποστροφή για το ευρώ, αλλά στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο με ενίσχυση των ακραίων αντιευρωπαϊκών φωνών, τύμπανα που ηχούν ήδη πολύ δυνατά σε άλλες χώρες.
Σχολιάζοντας το διεθνές περιβάλλον, μιλά για τις ενδείξεις εκκόλαψης της τέλειας καταιγίδας, όπως η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών σε όλη την Ευρώπη, ενώ ερωτηθείς αν βλέπει ρήξη της κυβέρνησης με τους δανειστές, απαντά ότι η κυβέρνηση φαίνεται να έχει απομακρυνθεί από την εθνικό-λαϊκίστικη αντίληψη της "ανυπακοής" στις αγορές, αλλά, όπως λέει, "δεν ξέρω αν την έχει εγκαταλείψει". Ενόψει πάντως των ελληνικών εκλογών βλέπει χαλάρωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και εκτίναξης τους επόμενους μήνες της φοροδιαφυγής, όπως παραδοσιακά συνέβαινε στη προ μνημονιακή Ελλάδα.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
-Δυόμισι μήνες μετά την έξοδο της Ελλάδας από το 3ο μνημόνιο, και το επιχειρηματικό περιβάλλον επιδεινώνεται, το οικονομικό κλίμα υποχωρεί, η ανταγωνιστικότητα διολισθαίνει, επενδυτική έκρηξη δεν υπάρχει. Τι προοιωνίζονται όλες αυτές οι επιδόσεις;
Τίποτα θετικό, αν μάλιστα προσθέσετε και την εκλογική αβεβαιότητα που συνεπάγεται στασιμότητα σε πολλά θέματα, καθώς η δημόσια διοίκηση διστάζει να προχωρήσει με την επίλυση κρίσιμων θεμάτων, και συχνά τα αναβάλλει, για να επιληφθεί η επόμενη πολιτική ηγεσία. Η εκλογική αβεβαιότητα πιθανότατα να οδηγήσει επίσης σε εκτίναξη της φοροδιαφυγής και γενικότερα σε πτώση της είσπραξης των φορολογικών εσόδων, όπως παραδοσιακά συνέβαινε στην προ-μνημονιακή Ελλάδα.
-Αν σας ζητούσα να αποτολμήσετε μια πρόβλεψη για τη πορεία της ελληνικής οικονομίας σε επτά- οκτώ μήνες από σήμερα, ποια θα ήταν αυτή;
Θα την περιέγραφα σαν ένα τέλμα, με σταδιακή χειροτέρευση καθώς θα οξύνεται η προεκλογική αντιπαράθεση. Κανείς σοβαρός ξένος επενδυτής δεν θα πλησιάσει την ελληνική οικονομία όσο δεν γνωρίζει με τι όρους θα πραγματοποιήσει την επένδυσή του, ώστε να κάνει τους υπολογισμούς του. Για παράδειγμα, πώς θα διαμορφωθεί η φορολογία των κερδών ή το μη-μισθολογικό κόστος, δηλαδή ασφαλιστικές εισφορές κλπ. Το ίδιο ισχύει και για τις ελληνικές επιχειρήσεις, που θα μεταθέσουν τις επιχειρηματικές τους αποφάσεις μέχρι να δουν με ποιες συνθήκες θα λειτουργήσουν τα επόμενα χρόνια. Άρα όλες οι παραγωγικές δυνάμεις θα παραμείνουν επιφυλακτικές -και σε καμία περίπτωση δεν θα τροφοδοτήσουν μια αναπτυξιακή έκρηξη.
-Το ρωτώ και με την έννοια ότι αφού ζούμε ήδη στο ρυθμό προεκλογικών παροχών, και δεν διαφαίνεται βιώσιμη έξοδος στις αγορές, η Ελλάδα θα κάνει αναγκαστικά - αν δεν το έχει ήδη ξεκινήσει- χρήση του μαξιλαριού για να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Μήπως λοιπόν μετά τις Ευρωεκλογές, οι Ευρωπαίοι βρεθούν ξανά αντιμέτωποι με αυτό που σήμερα δεν θέλουν ούτε καν να σκέφτονται, δηλαδή το ενδεχόμενο ενός 4ου χρηματοδοτικού προγράμματος για την Ελλάδα;
Ας ελπίσουμε πως μια τέτοια χρήση του μαξιλαριού, αν γίνει, θα συμβεί με εξαιρετική φειδώ. Το ενδεχόμενο να συζητάμε, πόσο μάλλον να συμβεί, ένα τέταρτο πρόγραμμα στήριξης μπορεί να αποσυντονίσει πλήρως τη διαδικασία επαναφοράς της οικονομίας προς μια, έστω "οιονεί", κανονικότητα. Ήδη, σε διεθνές επίπεδο κανένα πρόγραμμα σταθεροποίησης δεν έχει κρατήσει τόσα χρόνια, γιατί η κοινωνική πίεση που ασκείται ακυρώνει τις προοπτικές επιτυχίας.
Πιο γενικά, το ενδεχόμενο τέταρτου προγράμματος θα σήμαινε την καθολική αποτυχία του πολιτικού συστήματος με απρόβλεπτες συνέπειες, γιατί δεν θα μιλάμε πια για λαϊκή δυσαρέσκεια, αλλά για οργή. Και αυτή θα μπορούσε να εκφραστεί με πολλούς τρόπους: Στο οικονομικό πεδίο με αποστροφή για το ευρώ, στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο με ενίσχυση των ακραίων αντιευρωπαϊκών φωνών. Ήδη τα τύμπανα ηχούν σε άλλες χώρες.
-Πριν από μερικούς μήνες, μιλώντας στο liberal.gr, είχατε εκφράσει το φόβο ότι βγαίνοντας από το μνημόνιο, υπάρχει ο κίνδυνος για την Ελλάδα να πέσει πάνω στη τέλεια καταιγίδα. Θα λέγατε ότι επιβεβαιωθήκατε;
Ευτυχώς δεν έχει συμβεί η τέλεια καταιγίδα, αλλά υπάρχουν σημεία που δείχνουν ότι μπορεί να εκκολάπτεται. Κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στην Ιταλία τους επόμενους μήνες ή πώς θα αναδιαταχθούν οι πολιτικές συνιστώσες στις Ευρωεκλογές του Μαΐου. Για παράδειγμα, μια άνοδος των ευρωσκεπτικιστών μπορεί να προκαλέσει τέτοιες αναταράξεις στο ευρώ, ή γενικότερα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, που θα πρέπει να μας καθιστά πολύ προσεκτικούς στις τρέχουσες κινήσεις μας στην Ελλάδα.
-Κάποτε ο Αλέξης Τσίπρας ως αρχηγός της αντιπολίτευσης δήλωνε ότι εμείς θα βαράμε το νταούλι και οι αγορές θα χορεύουν. Το πληρώσαμε ακριβά με ένα 3ο Μνημόνιο. Πιστεύετε ότι οι αγορές παραμένουν καχύποπτες απέναντι στην Ελλάδα, επειδή θεωρούν ότι η κυβέρνηση δεν έχει απομακρυνθεί εντελώς από εκείνη την αντίληψη;
Η κυβέρνηση φαίνεται να έχει απομακρυνθεί από την εθνικό-λαϊκίστικη αντίληψη της “ανυπακοής” στις αγορές, αλλά δεν ξέρω αν την έχει εγκαταλείψει.
-Το ρωτώ γιατί η κυβέρνηση στέλνει συστηματικά μηνύματα αμφισβήτησης των μεταρρυθμίσεων, όχι μόνο με τη μη περικοπή των συντάξεων, αλλά γενικότερα ως προς το πακέτο προεκλογικών δώρων που διαφημίζει (αύξηση κατώτατου μισθού, επέκταση κλαδικών συμβάσεων, αύξηση του ακατάσχετου στους λογαριασμούς, πλήρης προστασία πρώτης κατοικίας, κλπ)…
Γενικά, θα συνόψιζα τα κλειδιά για την επιτυχία μιας οικονομίας με τη φράση «τα τέσσερα έψιλον: επενδύσεις, εξωστρέφεια, ευελιξία, εμπιστοσύνη».
Στις επενδύσεις, όλα τα μακροοικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι η σημερινή πραγματικότητα είναι πολύ μακριά από το επιθυμητό επίπεδο. Στην εξωστρέφεια, αν και λόγω του περιορισμού της εσωτερικής ζήτησης γίνονται κάποια βήματα στις εξαγωγές, απαιτείται πολλή δουλειά για να φτάσουμε στα επίπεδα πχ της Πορτογαλίας.
Στην ευελιξία, δηλαδή την ικανότητα προσαρμογής σε μεταβαλλόμενες απαιτήσεις, φαίνεται να έχουν επικρατήσει οι ιδεολογικές αγκυλώσεις, μάλιστα αυτές επεκτείνονται σε τομείς που καθορίζουν τη μακροχρόνια θέση της οικονομίας, όπως η παιδεία.
Στην εμπιστοσύνη, που είναι και το πιο δύσκολο στοίχημα για να κερδηθεί, πρέπει να αποφύγουμε την αντιπαλότητα, ειδικά με τους επενδυτές, και να αναπτύξουμε πνεύμα συνεργασίας με βάση τους κοινούς στόχους. Η κυβέρνηση που θα τα καταφέρει αυτά, θα κερδίσει το στοίχημα του μέλλοντος.
