Της Σοφίας Βούλτεψη*
Η μεγάλη πυρκαγιά στην Εύβοια, αλλά και κάθε πυρκαγιά που ξέσπασε φέτος – διπλάσιες από πέρσι – δεν ζωντάνεψαν απλώς τις μνήμες από την περσινή φονική πυρκαγιά στο Μάτι. Οδήγησαν αναπότρεπτα σε αναζήτηση συγκρίσεων και έκαναν ακόμη πιο οξύ τον πόνο για τον άδικο και φριχτό θάνατο που βρήκαν 102 συνάνθρωποί μας. Αλλά και επιβεβαίωσαν το χάος που επικράτησε εκείνη την αποφράδα 23η Ιουλίου του 2018.
Ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, στην προεκλογική συνέντευξή του στον Σκάι (2 Ιουλίου), είχε ομολογήσει την διάλυση. «Θύμωσα με το πώς διαλύθηκε ο κρατικός μηχανισμός στο Μάτι», είχε πει.
Αλλά προφανώς δεν είναι θέμα θυμού. Είναι η απόδειξη της απόλυτης χαλαρότητας που επικράτησε όλα τα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και μιας ιδεολογικής διαστροφής, βάσει της οποίας «η αριστερά είναι αλάνθαστη».
Αρκεί που ήλθαν στην εξουσία και τα προβλήματά μας θα λύνονταν αυτομάτως! Οι νόμοι και οι κανόνες είναι περιττοί!
Αν και στις περιπτώσεις καταστροφών οι συγκρίσεις είναι δύσκολες, στην συγκεκριμένη περίπτωση η σύγκριση μεταξύ των πεπραγμένων της προηγούμενης κυβέρνησης και της σημερινής μπορεί πολύ εύκολα να γίνει.
Μια ματιά να ρίξει κανείς στο εισαγγελικό πόρισμα για το Μάτι που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 6 του περασμένου Μαρτίου και θα καταλάβει τι δεν έγινε πέρσι που έγινε φέτος:
-Πλήρης σύγχυση και απόλυτη έλλειψη συντονισμού, τίποτε δεν λειτούργησε με βάση τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία, η όλη διαχείριση έγινε σπασμωδικά χωρίς κανέναν συντονισμό,
-έπρεπε να είχε διαταχθεί οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών από τις 5 το απόγευμα,
-δεν υπήρξε άμεση ανταπόκριση στην από ελικοπτέρου ενημέρωση ότι η φωτιά κινείται ανατολικά και θα απειλήσει σπίτια,
-απόλυτη έλλειψη επικοινωνίας, όχι μόνον μεταξύ συναρμόδιων υπηρεσιών αλλά και εντός κάθε υπηρεσίας,
-η πυροσβεστική υπηρεσία λειτούργησε με τρόπο χαώδη, χωρίς καλό συντονισμό και δεν εκτίμησε από την αρχή την επικινδυνότητα της κατάστασης, δεν κινητοποιήθηκε η Ειδική Μονάδα Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ)», δεν χρησιμοποιήθηκαν επιχειρησιακά τα πυροσβεστικά πλοία για την διάσωση όσων βρίσκονταν στη θάλασσα, δεν υπήρχε επαρκής αριθμός αστυνομικών οργάνων προκειμένου να βοηθήσει στην εκτροπή των οχημάτων, στην αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας και την οδήγηση τους προς ασφαλή από την πυρκαγιά περιοχή.
Το άκρον άωτον του παραλογισμού, ήταν ότι μέσα σε εκείνο το χάος, επετράπη στα πλοία που έφθαναν στη Ραφήνα να αποβιβάζουν ταξιδιώτες και οχήματα!
(Εδώ να σημειώσουμε ότι στην πυρκαγιά της Εύβοιας, τα πλοία που έρχονταν από τις Σποράδες με προορισμό το Μαντούδι, είχαν λάβει οδηγίες για την περίπτωση που θα χρειαζόταν να μην αποβιβάσουν επιβάτες και οχήματα).
-όσον αφορά στις ευθύνες της Περιφέρειας, το εισαγγελικό πόρισμα ανέφερε ότι κατά τη συνεδρίαση του συντονιστικού οργάνου Πολιτικής Προστασίας στις 26/4/2018 ενόψει της αντιπυρικής περιόδου, «έγινε μια επιφανειακή παράθεση απόψεων των συμμετεχόντων, έχοντας καθαρά υλικό χαρακτήρα, χωρίς να γίνει καθορισμός συγκεκριμένων δράσεων κατά αντικειμενικό χρόνο και υπόχρεο φορέα. Ουσιαστικά δηλαδή, είναι σαν να μην έγινε – ή με άλλα λόγια, και να μην γινόταν, δεν θα υπήρχε κάτι σημαντικό να προστεθεί στο σύστημα πολιτικής προστασίας».
Καταλάβατε; Η συνεδρίαση του Συντονιστικού ήταν σα… να μην έγινε! Και γι' αυτό μπορούσε και να… μην γίνει!
Μηδενική ενημέρωση
Ειδική αναφορά στο εισαγγελικό πόρισμα για το Μάτι γίνεται στην υποχρέωση ενημέρωσης του κοινού για μέτρα αυτοπροστασίας από τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών, τονίζοντας πως δεν αρκεί η διαδικτυακή ανάρτησή τους, αλλά «για να θεωρηθεί ότι καλύπτουν τις απαιτήσεις του νόμου απαιτείται ενημέρωση σε τοπικό επίπεδο ώστε να καθίστανται προσιτές σε ευρύ κοινό. Αναφέρεται μάλιστα πως η συλλογή πληροφοριών αποτελεί αυτοτελή υποχρέωση της Περιφέρειας». (Και όλοι γνωρίζουμε ότι στις πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού η ενημέρωση έγινε με όλα τα πρόσφορα μέσα – καμπάνες, επισκέψεις αστυνομικών στα σπίτια, ταχύτατες απομακρύνσεις πολιτών).
Στην ίδια κατάσταση με την Περιφέρεια βρέθηκαν και οι δήμοι της περιοχής, που όχι μόνο δεν είχαν λάβει μέτρα καθαρισμού βλάστησης και αποκλάδωσης δένδρων, αλλά και «δεν ενεργοποίησαν με την εκδήλωση της πυρκαγιάς τα μνημόνια ενεργειών βάση του Γενικού Σχεδιασμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών», ενώ σε κανένα στάδιο της εξέλιξης της πυρκαγιάς «δεν είχαν διασφαλίσει την επικοινωνία τους με όλες τις υπόλοιπες υπηρεσίες και όργανα για την απρόσκοπτη ροή πληροφοριών».
Τέλος, το πόρισμα για το Μάτι αναφέρει πως ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας «αποδείχθηκε τελικά και εκ του αποτελέσματος, ότι από το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την λήξη της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου και μέχρι την έναρξη της επόμενης, δεν κατόρθωσε όπως επιβαλλόταν εκ του νόμου και της αποστολής του, αλλά και των σχετικών εγκυκλίων της ΓΓΠΠ, να είναι στην πράξη και όχι επί χάρτου κατάλληλα και έγκαιρα προετοιμασμένος και επαρκώς επιχειρησιακά οργανωμένος και να βρίσκεται σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας, όταν οι συνθήκες το απαίτησαν, όπως στην προκειμένη περίπτωση που ο δείκτης πυρκαγιάς είναι υψηλός, κατηγορία 4, προκειμένου να αντιμετωπίσει και γενικά να διαχειριστεί ταυτόχρονα και μάλιστα στην ίδια ή έστω σε άλλη Περιφέρεια δύο μεγάλες καταστροφές λόγω δασικών πυρκαγιών και με την έκταση και την ένταση σαν αυτές που εκδηλώθηκαν, στην Κινέτα και το Νταού Πεντέλης».
(Αντίθετα φέτος κηρύχθηκε αμέσως έκτακτος συναγερμός).
Μετά από όλα αυτά, τους έφταιγαν οι νόμοι, η… ονομασία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, το υπουργείο στο οποίο υπάγεται, οι δομές και τα λοιπά.
Και έναν σχεδόν χρόνο μετά, στις 5 Μαΐου 2019 έδωσαν στη δημοσιότητα για διαβούλευση το σχέδιο νόμου «Εθνικό Σύστημα Πολιτικής Προστασίας»! Με νέα… βαφτίσια, καθώς η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας καταργείτο για να δημιουργηθεί η «Εθνική Αρχή Πολιτικής Προστασίας».
Και, όπως μας έλεγαν, η Εθνική Αρχή Πολιτικής Προστασίας, «για πρώτη φορά απελευθερώνεται διοικητικά από την εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς παύει να διοικείται από πολιτικό πρόσωπο, αλλά πλέον θα ορίζεται μόνιμη διοίκηση με συγκεκριμένα κριτήρια που θα αποτελείται από τεχνοκράτη διοικητή πενταετούς θητείας και δύο υποδιοικητές».
Δηλαδή ποιος ξέρει τι μας περίμενε φέτος!
Δεν εφαρμόστηκε κανένας νόμος
Ωστόσο, με τους παλιούς νόμους λειτούργησε φέτος το Κράτος. Και οι λέξεις «συντονισμός» και «ενημέρωση» διαπερνούν όλη την ισχύουσα νομοθεσία μας – από τον ιδρυτικό νόμο της ΓΓΠΠ του 1995 ως το Σχέδιο «Ξενοκράτης» (2003), τους νόμους του 2006 και του 2007, όταν, μεταξύ άλλων ρυθμίστηκαν θέματα οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών και θέματα διεθνούς συνδρομής και εθελοντικών οργανώσεων, ως το νόμο του 2014 με την οποία συστήθηκε η Συντονιστική Αρχή Πολιτικής Προστασίας.
Πολύ απλά, πέρσι δεν εφαρμόστηκε κανένας νόμος, δεν ακολουθήθηκε κανένα πρωτόκολλο, ούτε καν η πιο παραδοσιακή μέθοδος ενημέρωσης, δεν λειτούργησε καν η κοινή λογική, που λέει ότι σε μια φλεγόμενη περιοχή δεν αποβιβάζεις κόσμο από τα καράβια της γραμμής!
Άλλωστε, για όσα συνέβησαν πέρσι και φέτος μιλούν από μόνες τους οι ανακοινώσεις της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
Φέτος, υπήρξαν ενημερώσεις για την εξέλιξη των πυρκαγιών, ενώ πέρσι οι «ενημερώσεις» άρχισαν μετά την καταστροφή, με την μορφή απολογισμού του αριθμού των νεκρών.
Φέτος κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτου συναγερμού, πέρσι είχαμε το περίφημο σόου της σύσκεψης μετά την – κάθε άλλο παρά εσπευσμένη - επιστροφή του κ. Τσίπρα από το Μόσταρ της Βοσνίας.
Φέτος είχαμε ανακοινώσεις από το υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση των συνεπειών από τον καπνό, πέρσι το σοκ ήταν πολύ μεγάλο για να σκεφθεί κανείς τους ζωντανούς.
Φέτος η ΓΓΠΠ ήλθε σε επαφή με όλες τις περιφέρειες και τους δήμους που κινδύνευαν, πέρσι επικράτησε το απόλυτο χάος στην επικοινωνία.
Φέτος οργανώθηκε έκτακτη Μητροπολιτική Σύσκεψη και έκτακτη Συνέντευξη Τύπου του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, πέρσι όλα περιορίστηκαν σε ανακοινώσεις διαδικτυακού τύπου όσον αφορά στις περιοχές που κινδύνευαν. Η κατάσταση συναγερμού στην οποία από τις 9 Αυγούστου τέθηκαν έξι περιφέρειες χωρίς αμφιβολία απέτρεψε τα χειρότερα στις περισσότερες από αυτές. Παράλληλα, οι πολίτες κλήθηκαν σε πλήρη επαγρύπνηση και συναγερμό, επομένως γνώριζαν όλοι ότι πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή.
Επιπλέον, στον τόπο των πυρκαγιών βρέθηκαν όλοι – πρωθυπουργός, υπουργοί, γενικός γραμματέας ΠΠ, αρχηγοί των σωμάτων. Σε αντίθεση με πέρσι που η μόνη τους εμφάνιση ήταν, κατόπιν καταστροφής, σε μια στημένη σύσκεψη (για την οποία ο κ. Τσίπρας λέει τώρα πως δεν γνώριζε πως ήταν live) και σε μια απαράδεκτη συνέντευξη Τύπου.
Τους έφταιγαν πάντα οι «άλλοι»
Όσον αφορά στο μοιραίο 2018, αν κανείς ρίξει μια ματιά στα δελτία Τύπου της ΓΓΠΠ, θα διαπιστώσει ότι μέριμνα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ήταν να καταγγείλουν τους «προηγούμενους» και να κομπορρημονούν για το πόσο καλά τα σχεδιάζουν όλα οι ίδιοι:
-Στις 8 Μαρτίου 2018, διαφήμιζαν την άσκηση «Δια πυρός 2018» με σκοπό τον έλεγχο της…
«αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων επιχειρησιακών δομών και διαδικασιών καθώς και την αξιολόγηση της ετοιμότητας του μηχανισμού και της ποιότητας της συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων»!
Έλαβαν μέρος οι πάντες! Και οι πάντες συνεχάρησαν τους πάντες «για την πολύ καλά συντονισμένη, σχεδιασμένη, συγκροτημένη άσκηση».
Και βέβαια, μας είπαν ότι… «χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα, ακόμη και μέσα που βρήκαμε καταχωνιασμένα από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων» - νάτη και η εύκολη κατηγορία!
-Στις 25 Μαΐου 2018, η ΓΓΠΠ μας είχε ενημερώσει για το «Σχέδιο δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών», όπου προσδιορίζονταν οι κύριες δράσεις κατά αρμοδιότητα των εμπλεκομένων φορέων που συνδέονται με τη λήψη μέτρων πρόληψης και αυξημένης ετοιμότητας, υποστήριξης του Πυροσβεστικού Σώματος στο έργο της καταστολής δασικών πυρκαγιών, καθώς και για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και άμεσης/βραχείας διαχείρισης των συνεπειών. Παράλληλα, παρέχονταν… «συντονιστικές οδηγίες που αποβλέπουν στη συνέργεια, τη συνεργασία και τη διαλειτουργικότητα όλων των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών, με απώτερο σκοπό την άμεση και συντονισμένη απόκρισή τους».
Τέτοια πράγματα!
-Στις 7 Ιουνίου 2018, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη με τη συμμετοχή εκπροσώπων των εμπλεκομένων φορέων στη δασοπυρόσβεση, όπου διαπιστώθηκε, όπως μας είπαν, ότι… η έγκυρη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς, αν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί κάποια πυρκαγιά εν την γένεσει της, είναι ό,τι καλύτερο (σπουδαία διαπίστωση)!
Μας είχαν τότε πει επίσης ότι φέτος (το 2018, εντάξει;) «αναγνωρίζεται και στηρίζεται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο η ανάγκη της κοινής δράσης και αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων πόρων της χώρας (άλλη σπουδαία διαπίστωση)!
Και επίσης ότι «η πρόληψη, η αποτροπή αλλά και η ενεργοποίηση του μηχανισμού για την όσο το δυνατό γρηγορότερη και μεγαλύτερη αποκατάσταση της καταστροφής είναι το ίδιο σημαντικά και τουλάχιστον από φέτος γίνεται μια προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα να αντιμετωπίζονται οι πυρκαγιές με αυτή την λογική».
(Από… φέτος, δηλαδή το 2018, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανακάλυψε την πυρίτιδα!)
Ακολούθησε νέα σύσκεψη στις 11 Ιουνίου 2018 και φθάσαμε έτσι στην μοιραία 23 η Ιουλίου, όταν μας ενημέρωσαν για την φωτιά στα Γεράνεια Όρη, με ένα από τα δελτία Τύπου της ΓΓΠΠ να ξεκινά με την φράση «μια δύσκολη και ιδιαίτερη ημέρα σήμερα για όλη την Ελλάδα με επίκεντρο το λεκανοπέδιο Αττικής όπου εκδηλώθηκαν μεγάλες πυρκαγιές σε κυρίως μεικτή ζώνη αστικού και δασικού περιβάλλοντος»!
Και από την επομένη, άρχισαν οι αναφορές στον αριθμό των θυμάτων που συνεχώς ανέβαινε απελπιστικά.
Και οι εκκλήσεις προς τους συγγενείς των αγνοουμένων να επικοινωνούν με το 199 για να δηλώσουν τους ανθρώπους που αναζητούν, διότι, όπως μας έλεγαν «το δύσκολο έργο της καταγραφής των αγνοούμενων συνεχίζεται»…
Τέλος, η ΓΓΠΠ είχε προχωρήσει στην ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ζητώντας βοήθεια τόσο σε εναέρια όσο και σε χερσαία μέσα, μόλις στις 27 Ιουλίου 2018, δηλαδή τέσσερις ημέρες μετά την καταστροφή.
Συμπέρασμα: Με το χάος είναι δύσκολο να αναμετρηθείς!
*Η κ. Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β΄ Αθηνών Νοτίου Τομέα, πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
