Tου Ανδρέα Ζαμπούκα
Είναι μέρες που φορτώνουν τη σκέψη ένα σωρό ιδέες για να γράψεις, που δεν ξέρεις τι να διαλέξεις. Ειδικά χθες, η έμπνευση έτρεχε προκλητικά, από θέμα σε θέμα. Τελικά, ο πιο δυναμικός συνειρμός ήρθε από την ημερομηνία που αναγγέλθηκε στον Σεφέρη η απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας. 24 Οκτωβρίου του 1963 η Σουηδική Ακαδημία έστειλε το τηλεγράφημα που ανακοίνωνε στον Έλληνα ποιητή, την μέγιστη διεθνή διάκριση για το ποιητικό του έργο.
Θα μου πεις τώρα, τι σχέση έχει ο Σεφέρης με τις «δημόσιες αμαρτίες» μας. Ένας ποιητής έχει πάντα σχέση με ό τι μπορεί να προβλέψει για αυτά που θα γίνουν στα χρόνια του αλλά και για όσα η ιστορία επαναλάβει σαν επιβεβαίωση, στο μακρινό μέλλον. Γιατί αυτές οι «μαραγκιασμένες ψυχές» που τον απασχόλησαν σε ένα λιμάνι της Ιταλίας, το 1944, «μεταβολίζονται» ακόμα στις άρρωστες κοινωνίες σαν τη δική μας.
Να, για παράδειγμα, σήμερα, από το πρωϊ, κάποιος υπουργός έβρισε έναν ανάπηρο, ένας απείλησε δικαστές, κάποιος άλλος ετοίμασε αντάρτικο μέσα στο κόμμα του, ένας κάρφωσε σύντροφο, άλλος παίρνει τηλέφωνα κάθε μισή ώρα για να εξασφαλίσει υπουργείο και ο τραγικότερος όλων, προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα, σε έναν φαύλο κύκλο που δεν έχει διέξοδο. Μια καθημερινότητα, δηλαδή, που μπορεί να φέρει στο φως κάποια μικρά δείγματα αποχαύνωσης και σκληρού ναρκισσισμού από τα πολλά που συμβαίνουν και δεν τα μαθαίνουμε.
Ο Σεφέρης επέστρεφε στις 5 Οκτωβρίου του ΄44, στον Πειραιά, μαζί με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση από την Αίγυπτο. Στην Cava dei Tirreni της Ιταλίας έγραψε τον Τελευταίο Σταθμό, βλέποντας με τον δικό του «πεσσιμισμό», τον επερχόμενο εμφύλιο όλεθρο, όταν οι άλλοι πανηγύριζαν την απελευθέρωση.
Σήμερα τι θα μπορούσε να δει άραγε; Τι θα περίμενε από το πολιτικό προσωπικό μιας χρεοκοπημένης χώρας που δεν αντιλαμβάνεται την ελεύθερη πτώση της; Ίσως είναι λυτρωτικό για τους ποιητές να μην ζουν άλλες προβλέψεις σαν «οιωνοσκόποι» σκοτεινών περιόδων. Γιατί ο Σεφέρης είναι ο εθνικός μας «εκφωνητής νεκρικών λόγων» ζώντας την Μικρασιατική Καταστροφή, τον Β΄Παγκόσμιο, τον Εμφύλιο, τον αγώνα της Κύπρου και την Χούντα, στην διάρκεια της οποίας πέθανε.
Η σήψη της αρχομανίας, πέρα από όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, έφερε στην επιφάνεια το πιο αποκρουστικό σύμπτωμα του πολιτικού αμοραλισμού, όπως έχει συμβεί και σε άλλες εποχές «διαμαρτυρίας», μετά από ένα ανάκρουσμα ανάξιας ανάτασης. Και δεν είναι εύκολο να ξεφύγεις από «τοξικομανείς» που τώρα εθίζονται στις φτηνές ουσίες της εξουσίας, μολονότι τα αδιέξοδα θα οδηγούν προς την ολοένα αυξανόμενη αδυναμία τους.
Μόνο αν πολύ γρήγορα, υπάρξει μια αιφνίδια αναστροφή της μοιραίας αφήγησης, μπορεί να δει κανείς λίγες ελπίδες ανάνηψης. Με μια απότομη και συγκλονιστική συστράτευση όσων λίγων απέμειναν ζωντανοί. Διαφορετικά, πολύ γρήγορα η απειλή του τέταρτου μνημονίου θα μας σπρώξει στο άλμα προς το κενό. Όλοι αυτοί οι κακομοίρηδες με το διαταραγμένο θυμικό και την εξάρτηση, θα τα παίξουν όλα για όλα, για να μας πάρουν μαζί τους στην κόλαση. Έκθετοι και ένοχοι όπως είναι, για να σωθούν, θα κρατήσουν σε ομηρία τη χώρα προς μία ηρωική έξοδο. Και οι ξένοι, όπως στα χρόνια του Σεφέρη, έχουν αποδείξει ότι δεν ελέγχουν πάντα τις καταστάσεις.
Νέοι και παλιοί, φτηνοί άνθρωποι κουβαλούν ανεύθυνα την κοινωνία, στις ανήμπορες πλάτες τους, «ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες, καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί του»…
