Πολλοί υπουργοί αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αφήνουν να εννοηθεί ότι μετά τον Αύγουστο, θα επιστρέψουμε στους λεγόμενους "παλιούς καλούς καιρούς", δηλαδή θα καταργηθούν οι μνημονιακοί νόμοι, θα αρχίσουν διορισμοί στο Δημόσιο, και θα αυξηθούν οι συντάξεις, όπως λέει στο liberal ο Πάνος Τσακλόγλου.
Χαρακτηρίζει τις υποσχέσεις αυτές ψεύτικες, αφού όπως σημειώνει, όλοι γνωρίζουν ότι σε μια τέτοια περίπτωση η χώρα μας θα αποκοπεί και πάλι από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και θα έχουμε είτε νέο Μνημόνιο, είτε οριστική αποχώρηση από την ευρωζώνη.
Ο πρώην επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μιλά για το μακρύ δρόμο δίχως αυταπάτες που έχει ακόμη να διανύσει η Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι οι ελληνικοί τίτλοι βρίσκονται ακόμη έξι βαθμίδες κάτω από το επίπεδο που διαχωρίζει τα "ασφαλή ομόλογα" από τα "σκουπίδια".
Πιστεύει ότι το σχέδιο του κυρίου Τσίπρα είναι να πάει εκλογές το φθινόπωρο του 2018 όχι για να τις κερδίσει, αλλά για να τις χάσει με αξιοπρεπές ποσοστό, προκειμένου να επιχειρήσει να ανατρέψει την όποια κυβέρνηση σχηματισθεί, ακριβώς όπως και το 2015, δηλαδή μέσω της αδυναμίας εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας, το 2020.
Και θεωρεί ότι είναι τέτοιες οι παθογένειες που έχουν ήδη προστεθεί στις παλαιές, δηλαδή η υψηλή φορολογία, και το μη φιλικό κλίμα προς το επιχειρείν, ώστε χωρίς αλλαγή κυβέρνησης δεν θα μπορέσουμε μεσοπρόθεσμα να πετύχουμε τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που τόσο έχει ανάγκη η χώρα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Στις 19 Ιανουαρίου η S&P αναμένεται να αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας, ενώ στο Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου η κυβέρνηση φιλοδοξεί να κλείσει η 3η αξιολόγηση, ώστε με «προίκα» τα παραπάνω, να βγει ξανά η Ελλάδα στις αγορές. Είναι αυτά αιτία για πανηγυρισμούς;
Τα επιτόκια του Ελληνικού χρέους έχουν μειωθεί σημαντικά, οπότε είναι λογικό η Ελλάδα να θελήσει να προσεγγίσει και πάλι τις αγορές όσο τα επιτόκια διεθνώς κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα.
- Το ρωτώ γιατί μπορεί οι αποδόσεις στα ελληνικά ομόλογα να πέφτουν αλλά δεν βρίσκονται, όσον αφορά τα spreads, στα προ κρίσης επίπεδα, όπως υποστήριξε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός. Το ελληνικό 10ετές είναι στο 3,70% αλλά το γερμανικό στο 0,40%, άρα έχουμε ένα spread 3,30%. Επίσης τα ασφάλιστρα κινδύνου είναι υψηλότερα συγκριτικά με αυτά χωρών όπως Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία…
Ακριβώς αυτό εννοώ. Ενώ οι τελευταίες κινήσεις του ΟΔΔΗΧ ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένες, εντούτοις το spread των μακροχρονίων επιτοκίων του Ελληνικού χρέους βρίσκεται περίπου στο ίδιο επίπεδο με αυτό της εποχής που μπαίναμε στα Μνημόνια. Εκτιμώ ότι τα spreads θα μειωθούν περεταίρω, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι τα Ελληνικά ομόλογα βρίσκονται έξι βαθμίδες κάτω από το επίπεδο που διαχωρίζει τα «ασφαλή ομόλογα» από τα «σκουπίδια», σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των διεθνών οίκων. Επομένως, έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε.
- Πάντως η κυβέρνηση πανηγυρίζει ότι μπαίνουμε επιτέλους στην τελική ευθεία. Άραγε ποια τελική ευθεία εννοεί, όταν η χώρα θα παραμείνει υπό την επιτήρηση των πιστωτών μέχρι να αποπληρώσει και το τελευταίο δάνειο, που με τα σημερινά δεδομένα, σημαίνει τουλάχιστον μέχρι το 2059;
Κατά την άποψή μου, για μία πλειάδα λόγων, θα ήταν ιδιαίτερα θετικό αν τον Αύγουστο η Ελλάδα έβγαινε από το τρίτο Μνημόνια με την προστασία του ESM μέσω μίας προληπτικής ή ενισχυμένης γραμμής πίστωσης. Όμως, αυτό θα σήμαινε, ουσιαστικά, ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα, κάτι που είναι δύσκολο να περάσει από πολλά κοινοβούλια της ευρωζώνης.
Οπότε, οι πιστωτές μας επέλεξαν να ενισχύσουν το αφήγημα της «καθαρής εξόδου» της Ελληνικής κυβέρνησης, με παροχή αυξημένων πιστώσεων στα πλαίσια του τρίτου Προγράμματος, ώστε οι δανειακές μας ανάγκες να είναι καλυμμένες για την επόμενη διετία. Βεβαίως, ουσιαστικά, το τέταρτο Πρόγραμμα έχει ήδη συνομολογηθεί μέσω των προγραμματισμένων μειώσεων στις συντάξεις και το αφορολόγητο όριο που θα υλοποιηθούν την επόμενη διετία. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τους κανονισμούς του ESM η Ελλάδα θα βρίσκεται σε ενισχυμένη εποπτεία μέχρι να αποπληρωθούν τα τρία τέταρτα των δανείων που έχει λάβει από τον οργανισμό – δηλαδή περίπου μέχρι το 2060 αν όλα πάνε καλά. Άλλωστε, όπως έχουν δηλώσει διάφοροι παράγοντες των Βρυξελλών ήδη μελετάται ένα σχέδιο εποπτείας της Ελλάδας για τα αμέσως επόμενα χρόνια που θα είναι πολύ ισχυρότερο από αυτά που ίσχυσαν σε άλλες χώρες που βρήκαν από Μνημόνια.
- Εξηγείστε το μας με απλά λόγια για να το καταλάβουν και οι μη ειδικοί. Γιατί είναι ψέμα οι υποσχέσεις Τσίπρα ότι τον ερχόμενο Αύγουστο έρχεται το τέλος της λιτότητας ; Επειδή “ξεχνά” να μας πει ότι ο ίδιος έχει δεσμευτεί σε νέα μέτρα λιτότητας ή και για άλλους λόγους;
Όχι μόνο γι' αυτό. Πολλοί υπουργοί αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αφήνουν να εννοηθεί ότι μετά τον Αύγουστο, και υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα ολοκληρώσει με επιτυχία το τρίτο Μνημόνιο, θα επιστρέψουμε στους λεγόμενους «παλιούς καλούς καιρούς».
Δηλαδή, κατάργηση Μνημονιακών νόμων, διορισμοί στο Δημόσιο, αυξήσεις σε συντάξεις πέρα από τις δεσμεύσεις του Μνημονίου, αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, κοκ. Αν γίνει κάτι τέτοιο, ο ενάρετος δημοσιονομικός κύκλος θα διακοπεί, πολύ γρήγορα η χώρα μας θα αποκοπεί και πάλι από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και θα έχουμε είτε νέο Μνημόνιο είτε οριστική αποχώρηση από την ευρωζώνη. Νομίζω ότι τις συνέπειες κανενός από τα δύο αυτά ενδεχόμενα δεν μπορεί να αντέξει οποιοδήποτε μέλος του πολιτικού μας συστήματος, οπότε είτε με αγορές είτε με Μνημόνια η Ελλάδα δεν πρόκειται να επιστρέψει στους «παλιούς καλούς καιρούς».
- Παρ' όλα αυτά, και ενώ γνωρίζει τα παραπάνω, ο Πρωθυπουργός για να περιορίσει και τις εσωκομματικές αντιδράσεις υπόσχεται ότι σε επτά μήνες η Ελλάδα θα μπορεί αυτόνομα να χρηματοδοτείται από τις αγορές, και ότι οι Έλληνες θα ξανακερδίσουν την κυριαρχία τους, παίρνοντας οι ίδιοι τα κλειδιά στο χέρι. Πώς θα το χαρακτηρίζατε όλο αυτό;
Νομίζω ότι το σχέδιο του κυρίου Τσίπρα είναι να πάει σε εκλογές το φθινόπωρο του 2018 αμέσως μετά την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου και πριν την εφαρμογή των μέτρων που έχουν ήδη προαποφασιστεί για την επόμενη διετία (περικοπές συντάξεων και μείωση αφορολογήτου).
Τις εκλογές αυτές δεν θα τις κάνει για να τις κερδίσει, αλλά για να τις χάσει εισπράττοντας, όμως, ένα αρκετά υψηλό ποσοστό που θα του επιτρέψει να παραμείνει κεντρικός παίκτης στο πολιτικό παιγνίδι (δηλαδή, να μην ξαναγυρίσει στον ΣΥΡΙΖΑ του 4%). Κατόπιν, θα επιχειρήσει να ανατρέψει την όποια κυβέρνηση σχηματισθεί με τον ίδιο τρόπο που το έκανε και στις εκλογές του 2015, δηλαδή μέσω της αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, το 2020. Υπολογίζει ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής, οπότε … γαία πυρί μιχθήτω!
- Πάντως σε οικονομικό επίπεδο, όλοι οι ειδικοί (αγορές, επενδυτές) συνεχίζουν να τονίζουν ότι η χώρα χρειάζεται να κάνει πολλά για να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη αν από τον Αύγουστο θέλει να αναχρηματοδοτηθεί πλήρως από τις αγορές…
Όντως, έτσι είναι. Ενώ κατά την περίοδο των Μνημονίων έχουν γίνει αρκετές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και να σταθεροποιήσουν τα δημοσιονομικά μας, όπως ανέφερα προηγουμένως, τα ελληνικά ομόλογα εξακολουθούν να απέχουν έξι ολόκληρες βαθμίδες πριν θεωρηθούν επενδυτική επιλογή από τους συνήθεις αγοραστές ομολόγων.
Επομένως, αν η χώρα μας θέλει πραγματικά να αφήσει πίσω της τα Μνημόνια και να αναχρηματοδοτεί το χρέος της με λογικά επιτόκια από τις αγορές, πρέπει να μείνει αταλάντευτα στο δρόμο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και θα κερδίσουν την εμπιστοσύνη των αγορών.
- Μήπως όμως η αρχή της ευημερίας που ευαγγελίζεται ο Πρωθυπουργός αποτελεί εκ των προτέρων ναρκοθετημένο πεδίο επί του οποίου θα συνεχίσουμε να βαδίζουμε για χρόνια ακόμη; Δηλαδή μπορεί να ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον μια χώρα οικονομικά καταρρακωμένη, με ανεργία πάνω από 20%, με απλήρωτους φόρους και κόκκινα δάνεια που υπερβαίνουν τα 200 δισ. ευρώ;
Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλές επενδυτικές ευκαιρίες στην Ελλάδα. Η υιοθέτηση σειράς μεταρρυθμίσεων κατά την περίοδο των Μνημονίων σε συνδυασμό με τη σημαντικότατη μείωση των αξιών των περιουσιακών στοιχείων και την ύπαρξη άφθονου σχετικά καλά εκπαιδευμένου και αρκετά φθηνού άνεργου εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να αποτελέσει μαγνήτη για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.Αυτές οι επενδύσεις θα αποτελούσαν, ουσιαστικά, ψήφο εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών προς τη χώρα και θα μπορούσαν να είναι η βάση ενός ενάρετου κύκλου ανάπτυξης.
Δυστυχώς, όμως, στον τομέα των ξένων επενδύσεων, εκτός από τα παλαιά προβλήματα (γραφειοκρατία, αργή απονομή δικαιοσύνης, κλπ), τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί και νέα (υψηλή φορολογία, κλίμα κάθε άλλο παρά φιλικό προς το επιχειρείν, κλπ). Προσωπικά, με την παρούσα κυβέρνηση δεν βλέπω αλλαγή αυτών των πολύ σημαντικών παραμέτρων. Επομένως, χωρίς αλλαγή κυβέρνησης δεν νομίζω ότι θα μπορέσουμε μεσοπρόθεσμα να πετύχουμε τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που τόσο έχει ανάγκη η χώρα.
