Υπάρχει μια κατηγορία βιβλίων που ο σύγχρονος βιβλιόφιλος θα γνωρίσει μόνο συγκυριακά κι αυτό αν συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με κάποια από τις εκτός Αθηνών περιοχές της χώρας, αν δηλαδή «έχει καταγωγή». Αναφερόμαστε, βέβαια, στα βιβλία τοπικού ενδιαφέροντος που εκδίδουν ιδιώτες: ερασιτέχνες ιστορικοί και λαογράφοι ή απλώς δεινοί πεζοπόροι που θέλουν να πλαισιώσουν ιστορικά και μυθολογικά πεζοπορικούς και ορειβατικούς προορισμούς, δημοφιλείς ή άγνωστους. Σε αυτά τα βιβλία ανθολογούν τα τοπωνύμια, την ιστορία, τις παραδόσεις, τους μύθους, τα λαϊκά έθιμα, συνταγές για τις τοπικές σπεσιαλιτέ συχνά και ονόματα χόρτων και άγριων λουλουδιών της περιοχής όπως τα συγκεντρώνουν από τα τοπικά αρχεία και τις προφορικές μαρτυρίες.
Το είδος βέβαια είναι πολύ παλαιό αλλά είναι η ψηφιακή τεχνολογία που έκανε εύκολη και προσιτή την αυτοέκδοση με αποτέλεσμα ένα μάλλον «παλαιό» είδος στην εποχή μας να ανθεί σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Προφανώς και η ποιότητα κάθε βιβλίου αυτού του είδους συνδέεται αποκλειστικά με τις ικανότητες και τη μόρφωση του συγγραφέα του αλλά και τις προθέσεις του που κι αυτές ποικίλλουν. Τις περισσότερες φορές συνδέονται με την αντίληψη που έχει για το χρέος προς την ιδιαίτερη πατρίδα ή την επιθυμία το έργο του να αφιερωθεί στη μνήμη των γονιών του και της οικογένειά του.
Τα βιβλία αυτά θα τα βρούμε στις διακοπές μας στα πρακτορεία Τύπου ή όπου πωλούνται βιβλία ή και σε καταστήματα αναμνηστικών για τους τουρίστες.
Έχουμε ιδιαίτερη αδυναμία στο είδος αλλά αγαπούμε ιδιαίτερα αυτά που εκδίδονται για απίθανες, απομακρυσμένες και σίγουρα όχι τουριστικές περιοχές που κατοικούνται σήμερα από ελάχιστους κατοίκους. Κι αυτό γιατί σε αυτά τα βιβλία πολύ συχνά βρίσκει κανείς ίχνη ενός παρελθόντος της πατρίδας μας που σήμερα έχει εξαφανιστεί.
Αφορμή για το σημείωμα αυτό είναι ένα βιβλίο αυτής της κατηγορίας που παραλάβαμε κατά τη δύσκολη περίοδο του lockdown. Ένα βιβλίο για το χωριό Ψάρι της επαρχίας Ηραίας του νομού Αρκαδίας, μια περιοχή που έχουμε βρεθεί πολλές φορές, την έχουμε περπατήσει και τη γνωρίζουμε πολύ καλά γι αυτό και είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε το πόνημα. Αυτό το μικρό βιβλίο για τους άγνωστους στους πολλούς Ψάρι Ηραίας το έχει γράψει ένας Αρκάς δεύτερης γενεάς, ο Βασίλης Αναστασόπουλος που αν και κάτοικος της πόλης έχει κάνει εδώ και χρόνια το χωριό του κέντρο της προσωπικής του μυθολογίας. Στη «θρησκεία Ψάρι» μύησε και πολλούς φίλους του που δεν συνδέονται με την περιοχή, παρασέρνοντάς τους σε ορειβατικές διαδρομές στα θρυλικά βουνά της Αρκαδίας, σε πεζοπορίες για την επίσκεψη ενός ξεχασμένου αρχαιολογικού χώρου ή κάποιου μεσαιωνικού ναού ή απλώς για να δουν «ωραίο κοπάδι κατσίκια» που βόσκει σε κάποια πλαγιά.
Η έκδοση του βιβλίου «Ψάρι Ηραίας Αρκαδίας. Πηγές γραπτές επί του χάρτου και επί του εδάφους» δεν ήταν έκπληξη ως γεγονός. Η έκπληξη προκαλείται από την ποιότητα της έκδοσης που είναι ένα από τα καλύτερα δείγματα του είδους που περιγράψαμε παραπάνω. Τα προβλήματα ετυμολογίας του τοπωνυμίου Ψάρι (μάλλον σημαίνει «πέτρα»), τα οθωμανικά αρχεία ως πηγές αλλά και οι τοπικές και φυσικά τα τοπωνύμια.
Όποιος θέλει να γράψει ένα βιβλίο αυτού του είδους για τον τόπο καταγωγής του συστήνουμε αυτό το βιβλίο ως μοντέλο, ως «πατρόν».
Μιας και η συγκυρία απαγορεύει τους συνωστισμούς μια καλή ιδέα διακοπών είναι οι πεζοπορίες στα βουνά, σε μικρές ομάδες φίλων. Η Πελοπόννησος είναι ιδανική γι αυτό το σκοπό και τα βουνά της Αρκαδίας θρυλικά.
Με ένα τέτοιο βιβλίο ανά χείρας, γερά παπούτσια και λίγο νερό περνάς μοναδικά. Το έχουμε κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Το συνιστούμε.
Βασίλης Κων.Αναστασόπουλος, Ψάρι Ηραίας Αρκαδίας, Πηγές γραπτές. Επί του χάρτου και επί του εδάφους. (Αθήνα 2019 - Αυτοέκδοση)
