Του Στέλιου Πέτσα*
Ο κρατικός προϋπολογισμός 2018 επιβεβαιώνει την κυβερνητική αποτυχία το 2017, φέρνει νέους φόρους και περικοπές το 2018 και παγιδεύει τη χώρα σε περιβάλλον αναιμικής ανάπτυξης.
Όλες οι σημαντικές μακροοικονομικές μεταβλητές του φετινού Προϋπολογισμού αναθεωρήθηκαν προς το δυσμενέστερο. Ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται αναιμικός στο 1,6%, όταν πέρυσι τέτοια εποχή προβλεπόταν ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης κατά 2,7%. Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται στο 0,9%, δηλαδή η μισή έναντι της αρχικής εκτίμησης για αύξησή της κατά 1,8% το 2017. Οι επενδύσεις, προσγειώθηκαν στο 5,1%, δηλαδή κατά 44% χαμηλότερα της αρχικής πρόβλεψης για 9,1%. Μόνο η ανεργία πήγε οριακά καλύτερα από ότι προβλεπόταν, αλλά αυτό οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην εκτόξευση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, ιδίως τη μερική και εκ περιτροπής απασχόληση, που δημιούργησε τη «γενιά των 360 ευρώ».
Και ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης χαμήλωσε, το πρωτογενές πλεόνασμα μεγάλωσε! Στο 2,4% του ΑΕΠ ή 1,2 δις ευρώ πάνω από το φετινό στόχο (1,75% του ΑΕΠ). Αυτός ο οικονομικός ανορθολογισμός ψαλίδισε την ανάπτυξη (βλέπε Διάγραμμα). Στο βαθμό που θα επιβεβαιωθεί το τόσο μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα, αυτό θα είναι αποτέλεσμα της υπερφορολόγησης, των κατασχέσεων και της στάσης πληρωμών.
1ο. Υπερφορολόγηση. Μέχρι το 2017, μέτρα λιτότητας 7,4 δις ευρώ έχουν ήδη επιβληθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ. Με τα 4/5 εξ' αυτών να προέρχονται από το σκέλος των εσόδων, δηλαδή από αύξηση υφιστάμενων και επιβολή νέων φόρων. Από τη μείωση του αφορολογήτου ορίου, την αύξηση της προκαταβολής φόρου, τη μονιμοποίηση και αύξηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στους άμεσους φόρους, μέχρι τον φόρο στο κρασί, την μπύρα, τον καφέ, το πετρέλαιο κίνησης, τη βενζίνη, το αλκοόλ, το ΦΠΑ, την κινητή τηλεφωνία και τη συνδρομητική τηλεόραση στους έμμεσους φόρους. Φόροι, φόροι και πάλι φόροι. Που τελικά μείωσαν τις εισπράξεις όχι ένα, όχι δύο, αλλά 3 δις ευρώ έναντι του στόχου 2017 (σελ. 54 της Εισηγητικής Έκθεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού 2018). Οι φόροι πάνω από το εύλογο επίπεδο σκοτώνουν τα έσοδα και θεριεύουν τη φοροδιαφυγή, εξοντώνοντας τους έντιμους και συνεπείς φορολογουμένους. Πότε θα το καταλάβει η κυβέρνηση;
2ο. Κατασχέσεις. Με τόσα φορολογικά μέτρα οι μισοί φορολογούμενοι χρωστούν στην Εφορία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και τον Σεπτέμβριο του 2017 οι ληξιπρόθεσμες φορολογικές οφειλές άγγιζαν τα 100 δις ευρώ. Η κυβέρνηση μπροστά σε αυτή την αδυναμία, αντί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της υπερφορολόγησης, στράφηκε στις κατασχέσεις. Ήδη περίπου 1 εκατομμύριο φορολογούμενοι έχουν υποστεί κατάσχεση και άλλοι 733 χιλιάδες συμπολίτες μας βρίσκονται στο κυβερνητικό στόχαστρο. Για αυτό τον λόγο, οι μόνοι φόροι που «υπερ-αποδίδουν» είναι οι άμεσοι και οι έμμεσοι φόροι Παρελθόντων Οικονομικών Ετών (ΠΟΕ). Σχεδόν διπλάσια η επίδοσή τους, 903 εκατ. ευρώ παραπάνω φέτος έναντι του αρχικού σχεδιασμού! Στο χορτάρι εσείς (φορολογούμενοι); Γκόλ εμείς (κυβέρνηση)! Ποιο “fair play” τώρα... Ποιο δεύτερο ημίχρονο (βλέπε μείωση δηλωθέντων εισοδημάτων 2,7 δις ευρώ το 2016);
3ο. Στάση πληρωμών. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τους ιδιώτες ήταν 4,5 δις ευρώ τον Σεπτέμβριο 2017, περίπου 700 εκατ. ευρώ παραπάνω από ότι τις παρέλαβε η κυβέρνηση Τσίπρα στο τέλος του 2014. Παρά το γεγονός ότι, μέχρι στιγμής, πήρε από το 3ο Μνημόνιο νέα δανεικά 5,1 δις ευρώ για να τις εξοφλήσει! Δηλαδή επί των ημερών της δημιούργησε νέα γενιά ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους 5,8 δις ευρώ. Βέβαια, όλο αυτό το stock δεν μετράει στο έλλειμμα, αλλά μόνο η μεταβολή του σε σχέση με την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους. Υπάρχει, όμως, μια στάση πληρωμών που δεν έχει καταγραφεί στο stock και είναι μάλιστα η πιο ανήθικη μορφή της: η μη χορήγηση περίπου 300 χιλιάδων κύριων και επικουρικών συντάξεων, ύψους άνω των 2 δις ευρώ. Λεπτομέρεια; Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Π/Υ 2018 (Πιν. 3.2) το πρωτογενές αποτέλεσμα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) είναι βελτιωμένο κατά 2 δις ευρώ περίπου, έναντι του στόχου του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021 … Αποτέλεσμα που εν πολλοίς διατηρείται και την επόμενη χρονιά, απόδειξη ότι η κυβέρνηση δεν έχει σκοπό να τις αποδώσει. Και επιπλέον ότι δεν έχει καταλάβει ότι η βελτιωμένη εικόνα των ΟΚΑ φέτος είναι προσωρινή και μη-επαναλαμβανόμενη, λόγω και των διπλών εισφορών πολλών ασφαλισμένων, όπως κυρίως των ελευθέρων επαγγελματιών.
Σε αυτό το πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής του 2017, οικοδομείται και ο Προϋπολογισμός του 2018. Το ίδιο αίολες προβλέψεις για ανάπτυξη 2,5% το 2018, παρά τη χαμηλότερη βάση εκκίνησης του 2017, για αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,2%, παρά τα νέα μέτρα 1,9 δις ευρώ που συμπεριλαμβάνονται στο 2018, για υπερδιπλασιασμό του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων στο 11,4%, παρά το γεγονός ότι εμβληματικές επενδύσεις, όπως στο Ελληνικό, βρίσκονται στον αέρα και μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις με πολλά χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, όπως η ΕΛΑΙΣ/Unilever και η Froneri/Nestle, την εγκαταλείπουν.
Και είναι τόσο αίολες οι προβλέψεις που οι ίδιοι οι συντάκτες του Προϋπολογισμού περιγράφουν 4 κινδύνους που μπορεί να τις ανατρέψουν, ο κυριότερος και πιο απτός βέβαια εκ των οποίων, είναι η «ομαλή πρόοδος του προγράμματος». Λεπτομέρεια; Ο ίδιος κίνδυνος περιγράφονταν και το 2016 και το 2017. Και πραγματοποιήθηκε. Δυστυχώς. Τι προδικάζει ότι κάτι θα αλλάξει τώρα; Δυστυχώς, πάλι τίποτα. Είμαστε ήδη στο τέλος Νοεμβρίου 2017 και η γ' αξιολόγηση που έπρεπε να είχε «κλείσει» ήδη από τον Οκτώβριο τώρα έχει μετατεθεί για, στην καλύτερη των περιπτώσεων, τον Ιανουάριο 2018.
Υπάρχει όμως ένα μέγεθος που προβλέπεται να κλείσει καλύτερα από το στόχο. Το πρωτογενές πλεόνασμα. Γιατί υπάρχει μια κυβέρνηση, η οποία εκλέχθηκε με το λάβαρο ότι θα τελειώσει τη λιτότητα, για να επιβάλλει την πιο σκληρή και αχρείαστη λιτότητα που γνώρισε ο τόπος. Και όπως πέρυσι και φέτος, έτσι και του χρόνου, για να παραμείνει στην καρέκλα της, θα πάρει πρόσθετα μέτρα λιτότητας για να ξεπεράσει το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Ακριβώς ότι έκανε το 2015, το 2016 και το 2017. Μόνο που κάποια στιγμή τελειώνουν τα «λεφτά των άλλων».
* Ο κ. Στέλιος Πέτσας είναι Σύμβουλος Δημοσιονομικής Πολιτικής του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυρ. Μητσοτάκη.
