Των Γιάννη Σ. Καλαντζάκη* & Δρος Κωνσταντίνου Χρίστογλου**
Στα έργα και τις ημέρες της απερχόμενης Κυβέρνησης συγκαταλέγεται η μερική κι αποσπασματική υλοποίηση ενός προγράμματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μέσω ευρωπαϊκών πόρων (με επίκεντρο τις περίφημες ΤοΜΥ, Τοπικές Μονάδες Υγείας). Το “καλό κράτος” προσφέρει “τέλεια υγεία”: το σχήμα αυτό είναι μη ρεαλιστικό και θνησιγενές, γιατί απλά από τη μια δεν εξασφαλίζει τη συνέχεια ανθρώπινων και υλικών πόρων κι από την άλλη αποκλείει ελευθεροεπαγγελματίες ιατρούς. Η αριστερή ιδεοληψία με τον πελατειακό κρατισμό των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν μπορεί να προσφέρει βιώσιμες λύσεις στην υγεία!
Εν τη απουσία οικονομικής μελέτης βιωσιμότητας αναγγέλθηκε η “καθολική πρόσβαση” με κέντρο υγείας σε κάθε δήμο, ενώ έχει υπολογιστεί πιλοτική εφαρμογή σε μερικούς μόνο δήμους. Όταν όλη η Ευρώπη έχει μόνο διαπιστευμένης ποιότητας εθνικά συστήματα υγείας χρησιμοποιώντας κρατικές και μη κρατικές δομές κι υπηρεσίες, εδώ μόνο το μεγάλο (πελατειακό) κράτος μπορεί να προσφέρει αγαθά κι υπηρεσίες στην υγεία και δεν υπάρχουν αντικειμενικά ποιοτικά κριτήρια ελέγχου, αλλά ο “κοινωνικός έλεγχος”! Αγνοεί το γεγονός ότι μέρος της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχει εκχωρηθεί στην Ευρώπη σε Δήμους (αρχή της επικουρικότητας)! Αγνοεί το γεγονός ότι, χωρίς τα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα κι εργαστήρια, η εξυπηρέτηση των Ελλήνων θα ήταν χρονοβόρα κι ανεπαρκής. Η αριστερή ιδεολογική αμετροέπεια και αλαζονεία της απερχόμενης κυβέρνησης οδήγησε στην απόλυτη αντίφαση, να αδιαφορεί για τις συμβατικές υποχρεώσεις πληρωμής του ιδιωτικού τομέα και να επιτίθεται δια στόματος αν. Υπουργού Υγείας με εκφράσεις, όπως «θα τους τσακίσουμε».
Ο σχετικός νόμος δε μπορεί να εφαρμοστεί και πρέπει να καταργηθεί. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα επαρκής συμφωνία με τους επαγγελματίες υγείας, δεν υπάρχει σωστή και συνεχής ενημέρωση των πολιτών - χρηστών, δεν υπάρχουν διαδικασίες και δεν υπάρχουν πόροι: χρήματα και άνθρωποι! Ενώ ορίζει σωστά το τι είναι η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και καθιερώνει τον οικογενειακό ιατρό, ξεχνά το τι είναι διαθέσιμο σήμερα και ξεκινά από το μηδέν να υπόσχεται πολλά και μεγάλα για τον πολίτη, μέσω ενός μεγάλου κι ασυντόνιστου κράτους χωρίς αρχές, διαδικασίες κι αξιολόγηση. Ενδεικτικό είναι ότι πάλι ξέχασαν να περιγράψουν το τι είναι η κατ' οίκον νοσηλεία και φυσικά να την κοστολογήσουν. Η Ελλάδα θυμίζουμε είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν υπάρχει θεσμοθετημένη κατ' οίκον νοσηλεία ούτε σαν περιγραφή υπηρεσιών ούτε ως ασφαλιστικό προϊόν στον ΕΟΠΥΥ!
Στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) θα προσφέρεται από τους υπάρχοντες Γενικούς Ιατρούς, Παθολόγους, Παιδιάτρους, είτε ως αυτόνομους επαγγελματίες, ή ως συμπράξεις επαγγελματιών, μαζί με ανεξάρτητους ιδιώτες ιατρούς συμπληρωματικά στις υπάρχουσες δομές ΠΦΥ. Αυτό απέχει πολύ από τον τρέχοντα θνησιγενή σχεδιασμό των δημοσιοϋπαλληλικής έμπνευσης ΤοΜΥ, βασισμένη σε περιορισμένης διάρκειας ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Η ελεύθερη επιλογή ιατρού φυσικά διασφαλίζεται στο φιλελεύθερο πρόγραμμα της Ν.Δ.
Η ποιότητα της ΠΦΥ για τον πολίτη πρέπει να καθορίζεται από: α) την πρόσβαση, β) την αποτελεσματικότητα της υγειονομικής περίθαλψης, γ) την οργάνωση της υγειονομικής περίθαλψης / την οργανωτική ανάπτυξη, δ) τη δικαιοσύνη και ε) την αποδοτικότητα (efficiency). Η συμμετοχή των ασθενών στην αξιολόγηση των υπηρεσιών ΠΦΥ που του παρέχονται είναι σημαντική.
Παραθέτουμε - συμπληρωματικά της όποιας νομοθετικής πρωτοβουλίας - επιλεγμένες προτεραιότητες μιας αποτελεσματικής μεταρρύθμισης στις υπηρεσίες ΠΦΥ:
- Θα παρέχεται καθολική υγειονομική κάλυψη. Σε ανταπόδοση, νέοι ρόλοι θα αναζητηθούν για άτομα, οικογένειες, κοινότητες και κοινωνίες και πρέπει να δοθούν οικονομικά κίνητρα για την επιβράβευση κάθε επιτυχίας διατήρησης της υγείας και διαχείρισης της ασθένειας. Η καθιέρωση ασφάλισης για χρόνια νοσήματα (συμπεριλαμβανομένων των ψυχικών) κι αποθεραπεία πρέπει να συμπληρωθεί στο ελλιπές σημερινό σύστημα ασφάλισης υγείας [κατ' οίκον νοσηλεία (home care) και μακροχρόνια φροντίδα (long-term care)], θέματα που εξακολουθούν να είναι στο περιθώριο του συστήματος υγείας και της τριτοβάθμιας υγειονομικής εκπαίδευσης. Γι' αυτό απαιτείται η ασφαλιστική κάλυψη της κατ' οίκον νοσηλείας (όπως ισχύει σε όλες τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες) και η αναγνώριση της ειδικότητας της νοσηλεύτριας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και της εκπαίδευσης της.
- Όλες οι περιγραφές ρόλων των επαγγελματιών υγείας συμπεριλαμβανομένων και ιατρών στις υπηρεσίες ΠΦΥ θα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν. Όλα τα υπάρχοντα σχέδια εργασίας και εκπαίδευσης πρέπει να επαναξιολογηθούν και βάρος θα πρέπει να δοθεί στη διεπιστημονική και διακλαδική συνεργασία. Στην ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να προσανατολιστεί και η προπτυχιακή εκπαίδευση στις Σχολές Επιστημών Υγείας. Η καθιερωμένη μισθοδοσία πρέπει να συμπληρωθεί με επιβράβευση ατομική και ομαδική για τη διατήρηση της υγείας των πολιτών. Οι ατομικές ικανότητες, δεξιοτεχνίες, ενδιαφέροντα και διαθεσιμότητα θα προσδιορίζουν το ρόλο του κάθε επαγγελματία υγείας στην ομάδα. Η επένδυση στη συνεχή εκπαίδευση και ανάπτυξη των επαγγελματιών υγείας θα πρέπει να είναι ιδιαίτερη φροντίδα του νέου συστήματος ΠΦΥ. Είναι αυτονόητη η καθολική ισότητα συνταγογράφησης ιδιωτών ιατρών μ' εκείνους του ΕΣΥ.
- Η ΠΦΥ πρέπει να επαναπροσδιοριστεί και για τους πολίτες και για το σύστημα όχι μόνο ως μια άσκηση στρατηγικού σχεδιασμού. DRGs (Συστήματα Διαγνωστικών Ομοιογενών Ομάδων), κλινικά πρωτόκολλα, συμφωνία με τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και τις ασφαλιστικές εταιρείες, συνταγογράφηση ουσιών κι όχι προϊόντων, καθιέρωση δεικτών ποιότητας για επαγγελματίες υγείας κι υγειονομικές δομές. Η λειτουργική διασύνδεση επαγγελματιών υγείας σε κάθε στάδιο προσφοράς της υγειονομικής περίθαλψης είναι απαραίτητη.
- Οι ασφαλισμένοι πολίτες και χρήστες των υπηρεσιών υγείας θα μπορούσαν να επιβραβευθούν οικονομικά (μέσω φορολογίας ή μειωμένων εισφορών) για να παραμείνουν υγιείς (π.χ. προληπτικές επισκέψεις σε οδοντίατρο, check-ups ανά ηλικία και φύλλο) ασκούμενοι σε αρχές αυτοφροντίδας. Οι ίδιοι θα μπορούσαν θεσμικά να μετακινηθούν προς ριζοσπαστικά ολοκληρωμένες υγειονομικές ομάδες και να απομακρυνθούν από ατομικές πρακτικές επαγγελματιών υγείας. Ουσιαστικές πληροφοριακές διασυνδέσεις θα βοηθούσαν να γεφυρωθούν γεωγραφικά φράγματα, προσφέροντας τη δυνατότητα ενίσχυσης ομαδικής συνεργασίας.
- Νέες ορθολογικές και πρωτοποριακές υγειονομικές υπηρεσίες μπορούν να προσφερθούν κοινοτικά (π.χ. από δήμους) με βάση αποσαφηνισμένες ανάγκες. Τα δημοτικά προγράμματα “βοήθεια στο σπίτι” μπορούν να ενταχθούν λειτουργικά στο σύστημα ΠΦΥ.
- Ο ασφαλιστικού χαρακτήρα Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΗΦΥ) πρέπει άμεσα ν' αντικατασταθεί με το Υγειονομικό Δια Βίου Σχεδιαστικό Φάκελο (Lifespan Planning Record, LPR) σχεδιασμένο για εφαρμογή μέσω διαδικτύου για να υποστηρίζει εξατομικευμένο, προσδοκώμενο, προληπτικό και προγνωστικό υγειονομικό σχέδιο. Η χρήση χρεωστικής ηλεκτρονικής κάρτας υγείας είναι ένα επιπλέον μέσο εξυπηρέτησης των πολιτών / ασθενών, αλλά και διαφάνειας στις σχέσεις με τους επαγγελματίες υγείας.
Η ποιοτική και καθολική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας είναι ένας στόχος που όλοι μαζί (πολίτες, επαγγελματίες υγείας, κράτος, ασφαλιστικές εταιρείες) μπορούμε να μοιραστούμε και να υπερασπιστούμε. Η Νέα Δημοκρατία θέλει να επανασχεδιάσει το εθνικό σύστημα υγείας έτσι ώστε να προσφέρει αξία στον πολίτη και να παρέχει έγκαιρη, αποτελεσματική και οικονομικά αποδοτική υγειονομική περίθαλψη. Η ποιοτική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας πρέπει να είναι προσανατολισμένη στην παροχή της σωστής υγειονομικής φροντίδας, στη σωστή θέση, την κατάλληλη στιγμή, με τη σωστή ομάδα και στο σωστό επίπεδο κόστους.
* Ο Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι entrepreneur υπηρεσιών υγείας & σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα ιατρικού τουρισμού, ποιότητας και διαχείρισης προσωπικών δεδομένων (GDPR).
** Ο Δρ. Κωνσταντίνοςνος Χρίστογλου είναι Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Θεματικός Υπεύθυνος τομέα Υγείας στη Διοικούσα Νομαρχιακή Επιτροπή της Νέας Δημοκρατίας στην Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας.
