Της Πόλυς Βλάση*
Η Yrsa Mardini είναι πρόσφυγας από τη Συρία που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα της το 2015. Ταξίδεψε από τον Λίβανο στην Τουρκία και έπειτα προς την Ελλάδα σε μια υπερπλήρη λέμβο της οποίας χάλασε η μηχανή και ήταν ζήτημα στιγμών προτού ανατραπεί. Η 17χρονη τότε Yrsa, ως επαγγελματίας κολυμβητής, αποφάσισε να μην αφήσει τους συνανθρώπους της να πνιγούν. Βούτηξε στη θάλασσα και μαζί με την αδελφή της και δυο άλλους πάλεψαν με τα κύματα για τρεισήμισι ώρες και κατάφεραν να φτάσουν στη Λέσβο και να σώσουν τις ζωές 20 ανθρώπων.
Εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο και την επόμενη χρονιά (2016) έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς του Ρίο ως μέλος της πρώτης Ολυμπιακής Ομάδας Προσφύγων (Refugee Olympic Athletes Team) εκπροσωπώντας τους 65 εκατομμύρια εκτοπισμένους ανθρώπους αυτού του κόσμου.
Από τις 27 Απριλίου 2017 είναι Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και συμβάλλει στις προσπάθειες να δει ο κόσμος θετικά τους πρόσφυγες, ως δηλαδή φυσιολογικούς ανθρώπους που είναι ικανοί να πετύχουν θαυμαστά πράγματα.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για το 2019 (περίοδος 1/1/19 – 30/9/19) περίπου 80.800 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην Ευρώπη, αριθμός ο οποίος είναι μειωμένος κατά 21% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι (102.700). Έως σήμερα το 2019 πιστεύεται ότι περίπου 1.041 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους ή αγνοούνται στη Μεσόγειο καθ' οδόν προς την Ευρώπη – αριθμός μειωμένος κατά 43% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα το 2018. Έως την 30η Σεπτεμβρίου, 8.300 παιδιά, εκ των οποίων 1.600 ασυνόδευτα ή χωρισμένα από την οικογένειά τους, στεγάζονταν σε υπερπλήρη κέντρα υποδοχής στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Όταν φτάσουν στην Ευρώπη, τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες πρέπει θεωρητικά να έχουν πρόσβαση σε βασική εκπαίδευση σύμφωνα με το διεθνές και το περιφερειακό δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα 4.200 παιδιά σχολικής ηλικίας που ζούσαν στη Μόρια στη Λέσβο έως το τέλος του Σεπτέμβρη φέτος, δεν είχαν πρόσβαση σε τυπική εκπαίδευση.
Η Τουρκία φιλοξενεί σήμερα τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο, και το τουρκικό Υπουργείο Εθνικής Παιδείας συνεχίζει να προάγει την ένταξη των Σύρων με προσωρινό καθεστώς προστασίας στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Έως τον Σεπτέμβριο του 2019, το 63% των Σύρων προσφύγων σχολικής ηλικίας ήταν εγγεγραμμένοι σε σχολεία..
Κανείς δεν επιλέγει να είναι πρόσφυγας, να αφήσει τα πάντα πίσω του για ένα αβέβαιο μέλλον. Κανείς δεν επιλέγει να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του και τη ζωή των παιδιών του σε μια υπερπλήρη λέμβο αν δεν είναι απαραίτητο να το κάνει. Αν ξεκινήσουμε με αυτά ως δεδομένο και δεν προσπαθούμε να διαψεύσουμε τα δεδομένα, θα μπορέσουμε να δουλέψουμε ώστε να βρούμε θετικές λύσεις για όλες τις πλευρές. Η Ευρώπη μας είναι μια ήπειρος πολύ πιο ασφαλής από τα μέρη που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν οι πρόσφυγες. Ας τους αντιμετωπίσουμε αναλαμβάνοντας μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης, μιας και έχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε. Και όποιος δεν μπορεί να το κάνει ως αλληλεγγύη ας το κάνει για δικό του όφελος: δανεικά είναι αυτά άλλωστε – αύριο μπορεί να είμαστε εμείς και τα παιδιά μας στη θέση των αναξιοπαθούντων. Και ας σκεφτούμε πως αν σε εμάς φαντάζουν «διαφορετικοί» οι άνθρωποι από τη Συρία και άλλες παθούσες χώρες, σε αυτούς φαντάζουμε πολλαπλάσια διαφορετικοί μιας και αφήνουν τον τόπο τους και έρχονται σε άγνωστα (και συχνά αφιλόξενα) μέρη έχοντας να αντιμετωπίσουν την ξενοφοβία αλλά και την αγανάκτηση των ντόπιων για τις υψηλές ροές «εισβολής».
Όλα αυτά τα αρνητικά τα γνωρίζουν όσοι έρχονται στην Ευρώπη μας. Στην εποχή της άμεσης πληροφόρησης όλοι γνωρίζουν τι τους περιμένει. Παρ' όλα αυτά το ρισκάρουν να έρθουν, αναγκαστικά! Και εννοείται πως όσοι μπορούν να έρθουν χωρίς να μας «ταλαιπωρήσουν», π.χ. αφού βρουν δουλειά ώστε να εγκατασταθούν νομότυπα, όπως έχουν κάνει και πολλοί Έλληνες μετανάστες τα τελευταία χρόνια, να είστε σίγουροι ότι το κάνουν έτσι!
Είναι ευτύχημα το γεγονός ότι σήμερα υπάρχει ευκολία στη μετακίνηση των ανθρώπων, πολύ μεγαλύτερη από την εποχή των γιαγιάδων μας τουλάχιστον, όταν υπάρχει ανάγκη να το κάνουν. Ζούμε στην καλύτερη εποχή που έχει ζήσει ποτέ η ανθρωπότητα σε μια προνομιούχα ήπειρο. Από τύχη! Δεν είναι λογικό να κλείνουμε τα μάτια στα προβλήματα των γειτόνων μας. Ό,τι συμβαίνει δίπλα μας επηρεάζει και εμάς άλλωστε. Ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και οφείλουμε να λειτουργούμε ανάλογα.
* Η Πόλυ Βλάση είναι Αντιπρόεδρος της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.
