Του Γιάννη Μανιάτη*
Το μεγάλο πακέτο των ιδιωτικοποιήσεων της χώρας έχει εκτιμηθεί στο ύψος των 50 δισ. ευρώ. Η μέχρι σήμερα αξιοποίηση της δημόσιας κινητής και ακίνητης περιουσίας έχει γίνει με τρόπο που σε πολλές περιπτώσεις πολύ λίγο έχει συμβάλλει στη συνολική ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Το βασικό κριτήριο σε όλες τις περιπτώσεις είναι η οικονομική προσφορά του εκάστοτε ενδιαφερομένου. Ο τρόπος αυτός είναι αποσπασματικός και δεν συντελεί σε μια ολιστική αξιοποίηση του συνόλου της εθνικής δημόσιας περιουσίας, η οποία με την αντίστοιχη μόχλευση που θα προκύψει, μπορεί να πλησιάσει τα συνολικά 150 δισ. ευρώ, σε βάθος μόλις 10 ετών. Μια αξιοποίηση η οποία μπορεί να αποτελέσει το κορυφαίο αναπτυξιακό σοκ για τον σπουδαιότερο συντελεστή ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και καταπολέμησης του τεράστιου προβλήματος του 1,5 εκατ. ανέργων, του 1,5 εκατ. Ελλήνων με ακραία φτώχεια.
Με δεδομένο ότι η ανάπτυξη δεν αποτελεί μια απολίτικη έννοια και στρατηγική, αλλά μια βαθύτατα πολιτική αντίληψη για το πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, πιστεύω ότι η Προοδευτική Ανάπτυξη πρέπει να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Αειφόρος (με σεβασμό στο περιβάλλον), Έξυπνη (με χρήση νέων τεχνολογιών), Κυκλική (με επανάχρηση και ανακύκλωση των πρώτων υλών), Χωρίς Αποκλεισμούς (νέων, γυναικών, ΑΜΕΑ, κ.ά.), Δίκαιη Κοινωνικά και Χωρικά (με Κοινωνική Αλληλεγγύη και μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων), με δημιουργία θέσεων εργασίας.
Σημαντικό επίσης ζήτημα αποτελεί η αποικιακού χαρακτήρα δομή, λειτουργία και λήψη αποφάσεων του Υπερταμείου αποκρατικοποιήσεων. Πρόκειται για όργανο που ο τρόπος λειτουργίας του είναι απαράδεκτος σε μια ανεξάρτητη χώρα με εθνική κυριαρχία και για το οποίο δεσμευόμαστε ότι θα αναδιαπραγματευτούμε με τους εταίρους – δανειστές.
Για ένα προοδευτικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων πρέπει σε κάθε περίπτωση να ισχύουν οι ακόλουθες πέντε (5) ρήτρες διασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος, που με τον δικό της συντελεστή η κάθε μια σε κάθε επί μέρους ιδιωτικοποίηση, θα διαμορφώσει, μαζί με την βαρύτητα της καθαρά οικονομικής προσφοράς, το τελικό φάσμα κριτηρίων:
- Ρήτρα απασχολησιμότητας: Ο αριθμός των θέσεων εργασίας σε βραχυ-μεσοπρόθεσμη προοπτική, πρέπει να αποτελεί ένα σημαντικό κριτήριο, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί η δημόσια περιουσία για την άμεση καταπολέμηση του προβλήματος της ανεργίας.
- Ρήτρα τοπικής ωφελιμότητας: Ποσοστό της τάξης του 20% της συνολικής οικονομικής προσφοράς πρέπει να αποδίδεται στην τοπική κοινωνία και τους τοπικούς φορείς όπου βρίσκεται ή δραστηριοποιείται η προς ιδιωτικοποίηση μονάδα. Η τοπική κοινωνία πρέπει να αισθάνεται κάθε φορά σύμμαχος της κάθε επένδυσης κι όχι εχθρός και αντίπαλος. Για να γίνει αυτό, οι ωφέλειες προς την τοπική κοινωνία πρέπει να είναι ορατές, μετρήσιμες και με άμεση αντανάκλαση στην καθημερινότητα των πολιτών. Στην ίδια ρήτρα συμπεριλαμβάνεται η συνεκτίμηση και του αριθμού των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται για πολίτες της ευρύτερης περιοχής.
- Ρήτρα συμμετοχής στα μελλοντικά κέρδη: Με δεδομένο ότι σήμερα οι τιμές όλων των περιουσιακών στοιχείων της χώρας (ιδιωτικών και δημόσιων) βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, η πολιτεία οφείλει να διεκδικήσει συμμετοχή στα μελλοντικά κέρδη του κάθε επενδυτή όταν η χώρα θα βαδίζει σε δρόμους ανάπτυξης. Η συμμετοχή του δημοσίου στα μελλοντικά κέρδη, δημιουργεί καθαρό κίνητρο ωφελιμότητας στους κάθε φορά διαχειριστές της δημόσιας περιουσίας, έτσι ώστε η προσέγγιση να είναι win-win τόσο από την πλευρά του επενδυτή, όσο και από την πλευρά του δημοσίου. Σχετικές ρήτρες συμμετοχής του δημοσίου, με αυξητικό ρυθμό ανάλογα με την αύξηση της απόδοσης της επένδυσης, υπάρχει στις πρόσφατες συμβάσεις αξιοποίησης των εθνικών κοιτασμάτων Υδρογονανθράκων που κυρώσαμε στη Βουλή και αντίστοιχα περιλαμβάνονται σε πολλές άλλες ανάλογες διεθνείς συμβάσεις.
- Ρήτρα διαγενεακής αλληλεγγύης: Ποσοστό της τάξης του 5% του προσφερόμενου κάθε φορά οικονομικού ανταλλάγματος σε κάθε ιδιωτικοποίηση, πρέπει να κατευθύνεται σε ειδικό λογαριασμό που θα δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό, για τη χρηματοδότηση των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων των ελληνικών ΑΕΙ/ΑΤΕΙ, καθώς επίσης και των ερευνητικών προγραμμάτων που εκπονούνται σε ελληνικά ερευνητικά κέντρα, προκειμένου να στηριχθούν καινοτομικές, επενδυτικές δραστηριότητες στους τομείς αναπτυξιακής προτεραιότητας της χώρας.
- Ρήτρα αειφορίας με εκτεταμένη χρήση των προβλέψεων για εκπόνηση κι έγκριση από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) των Ειδικών Σχεδίων Χωρικής Ανάπτυξης Δημόσιων Ακινήτων/Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΔΑ/ΕΣΧΑΣΕ), προκειμένου να διασφαλίζεται κάθε φορά το περιβαλλοντικό ισοζύγιο κάθε επένδυσης, καθώς επίσης και η συνολικότερη περιβαλλοντική στρατηγική της χώρας στην κατεύθυνση της εθνικής συμμετοχής στον πόλεμο κατά της Κλιματικής Αλλαγής.
Η εφαρμογή των παραπάνω 5 ρητρών – κριτηρίων διασφαλίζει την ισόρροπη και άμεση αξιοποίηση της εθνικής περιουσίας. Η προσέγγιση αυτή αποτελεί την πραγματικά προοδευτική αντιμετώπιση και προώθηση του μεγάλου θέματος των ιδιωτικοποιήσεων, προκειμένου να συμβάλλουν στην εθνική ανάταση.
*Ο κ. Γιάννης Μανιάτης είναι πρώην υπουργός και βουλευτής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης
Φωτογραφία SOOC
