Του Σάκη Μουμτζή
Στην Ιταλία η πολιτική κρίση προέκυψε, καθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Σ.Ματαρέλα άσκησε τις αρμοδιότητες που προβλέπει το Σύνταγμα της χώρας του. Στην προκειμένη περίπτωση έκρινε, σε τελική ανάλυση, πως η πλειοψηφία των πολιτών έκανε κακή χρήση της ψήφου.
Γιατί, αυτό σηματοδότησε η άρνηση του να αποδεχθεί συγκεκριμένη πρόταση της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης.
Εδώ αγγίζουμε ένα, πάντα, επίκαιρο ερώτημα. Δικαιούται ο πολίτης να κάνει λάθος επιλογή; Η αυτονόητη απάντηση είναι: φυσικά. Errare humanum est. Όμως, πότε μια επιλογή αποδεικνύεται πως είναι λανθασμένη; Πάντα εκ των υστέρων. Κάνοντας χρήση της ύστερης γνώσης αποφαινόμαστε, έχοντας απλωμένα μπροστά μας όλα τα γεγονότα, αν η πλειοψηφία των πολιτών έλαβε την σωστή ή την λάθος απόφαση.
Ομως, σε ενεστώτα χρόνο αυτό δεν το γνωρίζουμε. Σε ενεστώτα χρόνο έχουμε απλώς την εκπεφρασμένη θέληση της πλειοψηφίας. Στην περίπτωση πολιτικής κρίσης-- λόγω της σύγκρουσης του Προέδρου της Δημοκρατίας με την κυβέρνηση που εκφράζει αυτήν την πλειοψηφία-- έχουμε την αυθεντική ερμηνεία του ενός για το τι είναι συμφέρον για την πατρίδα του, με την θέληση των πολλών, των περισσοτέρων.
Οι ασφαλιστικές δικλείδες στα δημοκρατικά πολιτεύματα υπάρχουν για να προλαμβάνουν ή να αποκαθιστούν απόπειρες αλλοίωσης του πολιτεύματος και όχι να τις προκαλούν. Οι πολίτες πρέπει να πληρώνουν τις συνέπειες των επιλογών τους. Αυτός είναι ο παιδευτικός ρόλος του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο πατερναλισμός, συνταγματικός ή αντισυνταγματικός, δεν συνάδει με την Δημοκρατία.
Άλλωστε, αυτές οι πολιτικές παρεμβάσεις του Ανωτάτου Άρχοντος, η Ιστορία έδειξε πως πάντα απέβησαν σε βάρος του και υπέρ αυτών εναντίον των οποίων επενέβη.
Στην πατρίδα μας, η Μεταπολιτευτική Δημοκρατίας δεν γνώρισε, επί σαράντα τέσσερα χρόνια, πολιτειακή-πολιτική κρίση. Δηλαδή κρίση που να προκύπτει από τις σχέσεις του Ανωτάτου Άρχοντος με την εκτελεστική εξουσία. Το Σύνταγμα του 1975 έδινε αρμοδιότητες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παρεμβαίνει στις κυβερνητικές αποφάσεις σε πολύ συγκεκριμένα θέματα.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με την ρύθμιση αυτή ήθελε να κατοχυρώσει την Ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, απέναντι στον επελαύνοντα Α.Παπανδρέου που τότε την αμφισβητούσε. Η ταχύτατη προσαρμογή του τελευταίου στην πραγματικότητα, κατέστησε ανενεργές αυτές τις παρεμβατικές αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας. Και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενεργώντας σοφά, ουδέποτε έκανε χρήση τους.
Στην συνέχεια, η αναθεώρηση του 1986, αφαίρεσε αυτές τις αρμοδιότητες από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας εγκαθιδρύοντας ένα πρωθυπουργικοκεντρικό πολιτικό σύστημα. Και έτσι πορευτήκαμε μέχρι σήμερα σε συνθήκες πολιτειακής-πολιτικής ομαλότητας, κάτι πρωτοφανές για την Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος.
Προφανώς δεν εκτιμάμε όλοι αυτήν την πορεία πολιτικής σταθερότητας και ακούγονται φωνές, με αφορμή την αναθεώρηση του Συντάγματος, για την δημιουργία ενός δεύτερου πόλου εξουσίας, αυτού του Προέδρου της Δημοκρατίας, εν ονόματι της εξισορρόπησης των εξουσιών.
Αν, αξιωματικά, δεχτούμε πως πηγή όλων των εξουσιών είναι οι πολίτες, τότε η θέληση τους θα πρέπει να εφαρμόζεται απόλυτα, χωρίς παρεκκλίσεις, παρεμβάσεις και αναστολές. Και αν αποδειχθεί λάθος η επιλογή τους, υπάρχουν οι επόμενες εκλογές.
Έτσι λειτουργούν οι δημοκρατίες.
Η δε άποψη, που διατυπώνεται στην Ελλάδα, για την εξισορρόπηση των εξουσιών γίνεται ακόμα πιο διαβλητή, όταν πίσω της υποκρύπτεται η προσπάθεια για να αναρριχηθεί στο ανώτατο αξίωμα ένας από τους βασικούς υπεύθυνους της πολύμορφης κρίσης που διέρχεται η χώρα.
Το Σύνταγμα μας, με τον τρόπο που ρυθμίζει τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι σοφό. Ας μην το πειράξουμε.
