Το πρόβλημα της καθολικής απόσπασης της προσοχής μας
Το σκεφτόμουνα πρόσφατα, όταν κάποιος ανέφερε το ZIKA. Μα, τι είναι αυτό, σκέφτηκα; Μήπως είναι ποτό, ή μήπως κάποιο app; Ναι, μάλλον app είναι. Όχι, μάλλον μάρκα ρούχων. Παρότι δεν είμαι ακόμα τόσο μεγάλος, μου πήρε κάποιο χρόνο να θυμηθώ ότι, λίγα χρόνια πριν, εμφανίστηκε στη Νότια Αμερική και στις ΗΠΑ ένας θανητόφορος ιός, μεταδιδόμενος από τσίμπημα κουνουπιού, ιδιαίτερα επικίνδυνος για τα έμβρυα.
Και τώρα Υπάρχει ακόμα ή έχει εξαλειφθεί; Θεραπεύεται; Τι γίνεται με τα παιδάκια που μολύνθηκαν; Συνειδητοποίησα ότι δεν είχα την παραμικρή ιδέα, γιατί το θέμα αυτό δεν είναι πια νέο.
Σαν να ξύπνησα από χειμερία νάρκη, σκέφτηκα πόσα από τα νέα που μας βομβάρδιζαν πέρσι – να μην πω για πρόπερσι - έχω ξεχάσει. Και, βέβαια, τα έχω ξεχάσει, γιατί δεν είναι πια νέα, κανείς δεν ασχολείται μαζί τους.
Πριν λίγους μήνες, το καλοκαίρι νομίζω, ξέσπασε κυβερνητική κρίση στη Σερβία λόγω κορωνοϊού. Διαδηλώσεις, φωτιές, συλλήψεις, υπερμετάδοση, κλείσαμε τα σύνορά μας για τους Σέρβους τουρίστες. Και μετά; Νο news.
H υπόθεση Novartis, οι κατηγορίες για άλλα σκάνδαλα, πού βρίσκονται όλα αυτά;
Ο φυγάς υπαρχηγός της Χρυσής Αυγής πού είναι; Δεν τον έχουν συλλάβει ακόμα;
Με το Honk - Kong και τις τρομερές κινητοποιήσεις πέρυσι, τι έγινε; Σταμάτησαν; Πότε, γιατί;
Τι απέγινε η υπόθεση με τα τραγικά δυστυχήματα με τα Boeing 737 Max και τις ανακρίσεις, την αναζήτηση των υπαιτίων, τις πιθανές τεχνικές ατέλειες; Ξέρω ότι άλλαξε ο CEO, η Boeing μπήκε σε κρίση, και τώρα τι;
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο κατακλυσμός των πληροφοριών από τα Social Media και η υπερκατανάλωση του Internet έχει επιβαρύνει τη δυνατότητα συγκέντρωσης και προσοχής μας σε οτιδήποτε δεν ανήκει στο τώρα, στο σήμερα, στη στιγμή. Κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα βιβλίο με τίτλο “The Attention Factory”, που αναλύει τους τρόπους με τους οποίους επιχειρήσεις, όπως το ιδιαίτερα επιτυχημένο TikTok, «απάγουν» τη σκέψη μας και μπλοκάρουν την προσοχή μας προσελκύοντας τεράστια διαφημιστικά έσοδα. Πρόκειται για την εμπορευματοποίηση του μυαλού μας. Άλλοι, βέβαια, τα ρίχνουν στον COVID-19 και στην επίδραση που έχει στην ψυχολογία μας αυτή η πρωτοφανής κρίση.
Κι όμως, αν κάτι δεν είναι στις ειδήσεις ή στο feed μας στο Instagram, σημαίνει ότι δεν έγινε, ότι δεν υπήρξε ποτέ; «Πού πάνε τα νέα όταν φεύγουν, μπαμπά;», θα μας έλεγαν τα παιδιά μας. Και αν κάποιος θέλει να μάθει παραπάνω, τι κάνει;
Είμαι σίγουρος ότι αν ένα κανάλι ή μια τηλεοπτική εκπομπή πραγματεύονταν τις ειδήσεις-που-δεν-είναι-πια-ειδήσεις, θα είχε μεγάλη απήχηση σε ένα κοινό σκεπτόμενων ενηλίκων.
Νομίζω ότι αυτή η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (Αttention Deficit Disorder) είναι ένα πρόβλημα με πολλαπλούς κινδύνους:
1. Η ελλειμματική ακολουθία των γεγονότων μπορεί να συντελεί στην αδυναμία μας να λύσουμε υποκείμενα προβλήματα ή τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους.
2. Είναι σίγουρα διανοητικά ανθυγιεινό και ίσως εξαρτησιογόνο για την εγκεφαλική μας λειτουργία να αποσπάται έντονα και για σύντομα χρονικά διαστήματα από πληροφορίες που μετά εξαφανίζονται και
3. Όταν συνηθίζουμε να πηγαίνουμε συνεχώς παρακάτω, στο επόμενο «νέο» ή θέμα, δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε τα σχέδιά μας για ένα καλύτερο μέλλον. Ίσως, ακόμα, χάνουμε και τη δημιουργικότητά μας, αφού δεν έχει απομείνει κενός εγκεφαλικός χρόνος για να σκεφτούμε έξω και πέρα από τις νόρμες. Σύμφωνα με πληθώρα έγκυρων μελετών, «η ανία ευνοεί τη δημιουργικότητα» - δεν προλαβαίνουμε όμως να βαρεθούμε σήμερα!
Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη αξία για τον επιχειρηματικό κόσμο. Εταιρίες καταστρώνουν στρατηγικά πλάνα, εφευρίσκουν συνέχεια καινοτόμες μεθόδους ή εργαλεία, και βαδίζουν σε νέες κατευθύνσεις. Είναι, όμως, τόσο εύκολο να χάσουν τη ροή των πρωτοβουλιών τους ή να παρασυρθούν κάθε φορά σε κάτι πάντα-καινούργιο. Πώς μπορούν οι CEOs και τα Διοικητικά Συμβούλια να εστιαστούν στην απόδοση και στα πεπραγμένα των εταιριών τους, χωρίς να χάνουν την ευελιξία και τα αντανακλαστικά τους; Πώς μπορούν να επιμένουν προσηλωμένοι σε συστηματικές αξιολογήσεις και ανασκοπήσεις, απαλείφοντας αυτό που ονομάζω Planning Bias, δηλαδή την Προκατάληψη του Σχεδιασμού; Δηλαδή, σχεδιάζεις, εγκρίνεις και μετά θεωρείς ότι έγινε και ξεκινάς κάτι καινούργιο, χωρίς απαραίτητα να αξιολογείς τι απέγινε με το προηγούμενο πλάνο.
Είναι τόσο πολλά τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα την κοινωνία, τον πλανήτη, τις εταιρίες, τους πολίτες, τα οποία χρειάζονται προσοχή, προσήλωση, την έννοια του ευρύτερου σκοπού (purpose), συλλογική δουλειά και, πού και πού,...ανία.
* Ο Χρήστος Τσόλκας είναι Business Advisor, Entrepreneur, Author
