Του Δημήτρη Κουρέτα*
Είναι η πρώτη φορά στη χώρα μας που έχουμε τέτοια ρύπανση σε κατοικημένη περιοχή. Είχαμε στο παρελθόν και άλλες τέτοιες καταστάσεις αλλά όχι σε περιοχές που ζουν κάτοικοι και κάνουν μπάνιο και ψαρεύουν. Το ερώτημα πότε θα καθαρίσει ο Σαρωνικός είναι κάπως δύσκολο να απαντηθεί γιατί δεν έχουμε ακόμη τιμές από μετρήσεις ρύπων. Γεγονότα που λένε για δήμους που πήγαν δείγματα νερού σε αξιόπιστα εργαστήρια, δεν έχουν ιδιαίτερο βάρος απλά, γιατί έστω και αν τη στιγμή που λήφθηκε το δείγμα το νερό ήταν εντάξει, λίγη ώρα μετά μπορεί τα ρεύματα να μετέφεραν εκεί, κηλίδα. Άρα αν δεν έχουμε σειρά μετρήσεων από διαπιστευμένα εργαστήρια για πάνω από 60 μέρες, δεν είναι εύκολο να αποτιμήσουμε τη ρύπανση.
Επειδή κινητοποιήθηκε ο μηχανισμός αργά, πρόλαβε και κάθισε στον πυθμένα ένα μέρος του πετρελαίου, κάτι που περιπλέκει τα πράγματα. Στις 9 Οκτωβρίου 1993 από το πλοίο «Iliad» στην Πύλο χύθηκαν περίπου 800 τόνοι, κάτι ανάλογο με τώρα. Στην προσπάθεια των δυτών να δουν τις επιπτώσεις από το πετρέλαιο που διέρρευσε από το «Iliad», ανακάλυψαν ορατά ακόμα τα σημάδια από το προηγούμενο ατύχημα (13 χρόνια πριν, το 1980). Το πετρέλαιο του «Irenes Serenade» του 1980, βρέθηκε να καλύπτει σημεία του πυθμένα. Άρα όλα εξαρτώνται από την απορρύπανση, πότε και πως θα γίνει. Το γεγονός ότι έχει γίνει πλέον απόθεση του πετρελαίου στον πυθμένα, στα βράχια και στην άμμο της ακτής, βάζει και άλλα δεδομένα, ακόμη πιο δύσκολα να απαντήσουμε.
Το ερώτημα αν μπορούμε να φάμε ψάρια, είναι σημαντικό αλλά δύσκολο να απαντηθεί, Η βιβλιογραφία είναι πλούσια. Αν αρχίσουμε την επιτήρηση σήμερα, τότε σε 60 μέρες θα γνωρίζουμε πότε θα, μπορούμε να είμαστε κάτω από το επίπεδο των 2μg/ kg ψαριού που βάζει η Ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κρέας του ψαριού, για παρόμοιους ρύπους (Spill Science and Technology, 7, pp 257-278, 2002). Άρα μπορεί να επιτραπεί σε 60 μέρες η σε 160 μέρες. Σε καμία περίπτωση αν δεν περάσουν 2-3 μήνες δεν μπορούμε να πούμε πότε. Ούτε λόγος για αλίευση νωρίτερα. Αντίστοιχα περιστατικά σε ανοιχτή θάλασσα, μιλούν για περιόδους μέχρι και 2 χρόνια. Αυτά όμως στην περίπτωση μας σε μια θάλασσα με τεράστιο ρυπαντικό φορτίο (Σαρωνικός) ήδη πριν γίνει η διαρροή αυτή, περιπλέκει τα πράγματα.
Ήδη θα έπρεπε να γνωρίζαμε τον τύπο του πετρελαίου που χύθηκε ( ελαφρύ η βαρύ κλάσμα) για να έχουμε μια εικόνα. Το πρωτόκολλο δράσης που κακώς δεν ενεργοποιήθηκε τάχιστα, μιλάει για λήψη δειγμάτων και από ανθρώπους που εκτέθηκαν και παρακολούθηση για αρκετό καιρό για να μπορούμε να έχουμε εικόνα της βασικής έκθεσης. Η εμπειρία των εταιρειών πετρελαιοειδών , που υποβάλλουν τους εργαζόμενους τους σε αντίστοιχες αναλύσεις θα ήταν πολύ χρήσιμη.
Τέλος θεωρώ μεγάλο σφάλμα που ΔΕΝ δόθηκαν στη δημοσιότητα από την πρώτη μέρα, η νομοθεσία και η παλιά και η νέα, για το τι πρέπει να πληρείται για κολύμβηση στα νερά αυτά καθώς και για αλίευση. Πιθανά, ο μηχανισμός ήταν ανέτοιμος παρόλο που υπάρχουν στο ΕΛΚΕΘΕ εξαιρετικοί επιστήμονες.
Η γνώμη μου είναι ότι είμαστε μπροστά σε ένα φαινόμενο με επιπτώσεις που δεν μπορούμε να αποτιμήσουμε ακόμη. Μπορεί να είναι τεράστιας σημασίας για την περιοχή.
* Ο κ. Δημήτρης Κουρέτας είναι καθηγητής στο τμήμα Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρώην αναπληρωτής Πρύτανη.
