Του Δημήτρη Γκιόκα*
Μια από τις κύριες αιτίες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία ήταν η υπέρογκη αύξηση των δημοσίων υπαλλήλων τα έτη 1980-2010. Στα πλαίσια της πελατειακής λογικής και της αντίληψης περί κράτους – κομματικού φέουδου, δεκάδες χιλιάδες προσλήψεις λάμβαναν χώρα κάθε χρόνο. Ακόμα και μετά τη θεσμοθέτηση του ΑΣΕΠ το πολιτικό σύστημα έβρισκε τρόπους να το παρακάμπτει και να διορίζει αφειδώς φίλους και ημετέρους, χωρίς κανένα αξιοκρατικό κριτήριο.
Ήταν άλλωστε η εποχή που η χώρα κατέγραφε ραγδαία ανάπτυξη, στηριγμένη στην υπερκατανάλωση και το κρατικοδίαιτο επιχειρείν, με δανεικά από τις αγορές και τις τράπεζες, καθώς και με επιδοτήσεις της Ε.Ε. Ο παραγωγικός και βιομηχανικός ιστός της οικονομίας σταδιακά ξηλώθηκε, την ίδια στιγμή που μια θέση στο δημόσιο φάνταζε περίπου ως «η γη της επαγγελίας» για πολλούς νέους ανθρώπους και τις οικογένειές τους. Ως αποτέλεσμα, το 2009, έτος που το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτοξεύτηκε στα €35 δις και το δημόσιο χρέος στα €300 δις, ο αριθμός των δημόσιων υπαλλήλων ανήλθε στις 970 χιλιάδες. Αν μάλιστα σε αυτούς προσθέσουμε και τους πάνω από 50 χιλιάδες υπαλλήλους των ΔΕΚΟ, τότε ξεπέρασε το 1 εκατομμύριο.
Ο παρακάτω πίνακας εμφανίζει με βάση επίσημα στοιχεία του υπουργείου την εξέλιξη του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων ανά κατηγορία στα χρόνια της κρίσης, δηλαδή από το Δεκέμβριο του 2009 μέχρι το Δεκέμβριο του 2016.
Πηγή: Απογραφή υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης: http://apografi.yap.gov.gr
Την τριετία 2010-12 επήλθε σημαντική μείωση κατά 205 χιλιάδες υπαλλήλους (-21%), κυρίως λόγω της μη ανανέωσης της σύμβασης για 105 χιλιάδες συμβασιούχους (απασχολούνταν στα προγράμματα stage επί Προκόπη Παυλόπουλου), της μείωσης αιρετών και λοιπών υπαλλήλων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και του κύματος συνταξιοδότησης που προκλήθηκε. Το Δεκέμβριο 2012 ο συνολικός αριθμός δημοσίων υπαλλήλων ανήλθε σε 765 χιλ.
Τη διετία 2013-14 η μείωση συνεχίσθηκε αν και με μειωμένο ρυθμό (-8%), οδηγώντας σε επιπλέον 60 χιλ. λιγότερους υπαλλήλους, κατεβάζοντας το γενικό σύνολο στις 704 χιλ. Οι μεγαλύτερες μειώσεις προσωπικού παρατηρούνται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, τους αιρετούς και τους φορείς του ευρύτερου δημοσίου, ενώ αυξήσεις παρατηρούνται στους συμβασιούχους. 7,5 χιλ. άνθρωποι τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, ενώ οι μαζικές συνταξιοδοτήσεις συνεχίσθηκαν με αμείωτο ρυθμό.
Από το 2015 και μετά όμως παρατηρείται αναστροφή αυτής της τάσης και εκ νέου αύξηση του συνολικού αριθμού των υπαλλήλων, παρά τις 28 χιλ. αποχωρήσεις που έλαβαν χώρα. Ο παρακάτω πίνακας αποκαλύπτει πως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ έχει προβεί σε 31,5 χιλιάδες προσλήψεις σε λιγότερο από μια διετία. Αυτές αφορούν κυρίως τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, τους συμβασιούχους και τους δήμους - περιφέρειες.
Η συντριπτική πλειοψηφία τους είναι μάλιστα εκτός ΑΣΕΠ… Αίσθηση επίσης προκαλεί το γεγονός ότι παρά τον ορυμαγδό διορισμών, εξακολουθούν να παρουσιάζονται σημαντικές ελλείψεις σε θέσεις υψίστης αναγκαιότητας, όπως σε γιατρούς και νοσηλευτές.
Αν η κυβέρνηση είχε απλά ακολουθήσει τον κανόνα 1 πρόσληψη προς 5 αποχωρήσεις, το σύνολο των προσλήψεων θα ήταν μόλις 5,5 χιλιάδες. Οι επιπλέον, λοιπόν, 26 χιλιάδες επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό με πάνω από 400 εκατ. ευρώ ετησίως. Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το 2016 οι αμοιβές προσωπικού ήταν αυξημένες έναντι του 2015 κατά 140 εκατ. ευρώ. Αυτό συνέβη για πρώτη φορά από το 2010 και μετά, όπου κάθε χρονιά το μισθολογικό κόστος ήταν αισθητά χαμηλότερο έναντι του προηγούμενου έτους.
Αν λοιπόν δεν είχαν γίνει οι προσλήψεις ημετέρων θα μπορούσε να αποφευχθεί η φοροκαταιγίδα που έχει επιβληθεί τους τελευταίους 20 μήνες,. Ενδεικτικά, η αύξηση του ΦΠΑ από 23% σε 24% προβλέπεται να φέρει έσοδα €437 εκατ. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να μην είχε επιβληθεί η αύξηση του ΕΦΚ στα πετρελαιοειδή προϊόντα (πρόβλεψη εσόδων €422 εκατ.) ή οι φόροι στα τσιγάρα (€142 εκατ.), στο ζύθο (€62 εκατ.), στον καφέ (€62 εκατ.) και στη σταθερή τηλεφωνία (€54 εκατ.).
Έπειτα από 7 χρόνια κρίσης, οικονομικής συρρίκνωσης και ξένης επιτροπείας το πελατειακό κράτος ζει και βασιλεύει στην Ελλάδα. Δυστυχώς ακόμα και σήμερα ένα μεγάλο τμήμα του πολιτικού προσωπικού δεν έχει κατορθώσει να αλλάξει συνήθειες.
* Ο κ. Δημήτρης Γκιόκας είναι Οικονομικός Αναλυτής, Μέλος της προσωρινής συντονιστικής επιτροπής της Δημοκρατικής Ευθύνης
