Του Ιωάννη Λεοντακιανάκου*
Σήμερα το βράδυ, ο Έλληνας πρωθυπουργός ετοιμάζεται να μιλήσει στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (83η ΔΕΘ), όπου θα παρουσιάσει το σχέδιο της δικής του κυβέρνησης, μετά από 8 χρόνια μνημονίων.
Αλλά ποια είναι η δική του κυβέρνηση; Η σύνθεση της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα, μετά τον ανασχηματισμό της 29 Αυγούστου 2018, περιλαμβάνει 53 συνολικά μέλη (συμπεριλαμβανομένου του Πρωθυπουργού). Δηλαδή, έχουμε έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό κυβερνητικών μελών, που απαρτίζουν την πολυπληθέστερη κυβέρνηση χώρας-μέλους (χ-μ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε). Και αυτό, χωρίς να συνυπολογίζονται οι θέσεις των Γενικών Γραμματέων και Αναπληρωτών Γενικών Γραμματέων των υπουργείων, οι οποίοι είναι κυβερνητικές επιλογές, άρα επιπλέον πολιτικές θέσεις, οπότε ο αριθμός αυξάνει περισσότερο.
Το παραπάνω γεγονός είναι προφανές ό,τι εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για την αξιοπιστία του ιδίου του Αλέξη Τσίπρα. Μπορούν και επιθυμούν οι κυβερνώντες να νοικοκυρέψουν την χώρα και οι χειμαζόμενοι για περισσότερο από 8 χρόνια Έλληνες πολίτες να αρχίσουν να βλέπουν ένα καλύτερο μέλλον;
Σε αυτόν τον καίριο προβληματισμό θα προσεγγίσουμε μέσω της εξέτασης τριών ερωτημάτων: πρώτον, ποιο είναι το εκτιμώμενο κόστος λειτουργίας μιας τέτοιας κυβέρνησης, δεύτερον, ποια είναι η σύνθεσή (αριθμητικά) κυβερνήσεων άλλων ευρωπαϊκών κρατών αντιστοίχου πληθυσμιακού εύρους, και τρίτον, αν είχαμε μια πιο ολιγομελή κυβέρνηση, τα χρήματα που θα εξοικονομούντο σε τι κοινωνικές παροχές θα μπορούσαν να διατεθούν;
Ας προσεγγίσουμε, λοιπόν, το κάθε ερώτημα χωριστά:
1.Κόστος λειτουργίας
Οι αμοιβές (καθαρός μισθός) της εκτελεστικής εξουσίας ορίζονται για τον πρόεδρο της Βουλής στο ύψος των 5.713 ευρώ (73.250,43 ετησίως) και για τους υπουργούς /αναπληρωτές υπουργούς/ υφυπουργούς / κυβερνητικούς εκπροσώπους στο ύψος των 4.412 ευρώ (56.698,51 ετησίως). Σε αυτά τα ποσά, θα πρέπει να προστεθούν τα επιδόματα, τα οποία λαμβάνουν όλοι ως βουλευτές χωρίς κανένα εισοδηματικό κριτήριο. Συγκεκριμένα, σε μηνιαία βάση λαμβάνουν 664-831 ευρώ για δαπάνες οργάνωσης γραφείου, 909 ευρώ για ταχυδρομική ατέλεια, 291–648 ευρώ για έξοδα κίνησης, 1.000 ευρώ για επίδομα ενοικίου (αν προέρχονται από την περιφέρεια), καθώς επίσης τους χορηγείται αυτοκίνητο και κινητό τηλέφωνο.
Δηλαδή, ο καθαρός μισθός, τα διάφορα επιδόματα και οι χορηγίες αθροίζονται σ' ένα σύνολο που υπερβαίνει τις 7 – 8 χιλιάδες ευρώ μηνιαίως. Άρα το μηνιαίο κόστος των αποδοχών, μόνο των υπουργών, κυμαίνεται από 371 έως 428 χιλιάδες ευρώ (δηλαδή 4.452.000 – 5.088.000 ευρώ ετησίως).
Δυστυχώς, δεν ήταν δυνατόν να εξαχθεί ένα μέσο κόστος για την κάλυψη των απολαβών του προσωπικού που πλαισιώνουν ένα υπουργό. Απλά, καταγράφεται ότι για την ασφάλεια ενός υπουργού, απαιτείται, συνήθως, διψήφιος αριθμός αποσπασμένων αστυνομικών. Αν σε αυτό το προσωπικό, προστεθούν οι σύμβουλοι, οι συνεργάτες, το γραφείο του υπουργού, η γραμματειακή υποστήριξη, κλπ-κλπ, είναι φανερόν ότι το «λειτουργικό περιβάλλον» ενός υπουργού αθροίζει έναν υψηλό αριθμό εργαζομένων.
Για να κατανοήσουμε το μισθολογικό κόστος κάποιων από τους προαναφερόμενους που πλαισιώνουν έναν υπουργό, ας ληφθούν υπόψη ό,τι, οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων αμείβονται με 4.631 ευρώ μηνιαίως (βασικός μισθός 3.231 ευρώ και επίδομα θέσης ευθύνης 1.400 ευρώ).
Στη συνέχεια, υπάρχουν οι αναπληρωτές γενικοί γραμματείς υπουργείων και οι ειδικοί γραμματείς που έχουν βασικό μισθό 2.800 ευρώ, οι υπάλληλοι ειδικών θέσεων πρώτου βαθμού που λαμβάνουν το 70% του βασικού μισθού του ειδικού γραμματέα (ήτοι 2.261 ευρώ) ενώ οι υπάλληλοι ειδικών θέσεων 2ου βαθμού το 65% του βασικού μισθού ειδικού γραμματέα (ήτοι 1.820 ευρώ) -- και δεν έχει υπολογισθεί και το επίδομα ευθύνης.
Επιπλέον, οι διευθυντές πολιτικών γραφείων έχουν μισθό 2.154 ευρώ, οι ειδικοί σύμβουλοι υπουργών με διδακτορικό λαμβάνουν 2.036 ευρώ, οι ειδικοί σύμβουλοι με μεταπτυχιακό 1.918 ευρώ και οι ειδικοί σύμβουλοι χωρίς διδακτορικό ή μεταπτυχιακό έχουν αποδοχές 1.800 ευρώ, οι ειδικοί συνεργάτες υπουργών με διδακτορικό λαμβάνουν 1.918 ευρώ, οι ειδικοί συνεργάτες μεταπτυχιακό 1.800 ευρώ, οι ειδικοί συνεργάτες πανεπιστημιακής εκπαίδευσης χωρίς διδακτορικό ή μεταπτυχιακό έχουν αποδοχές 1.697 ευρώ, και οι ειδικοί συνεργάτες υπουργών που έχουν τελειώσει μόνον το λύκειο έχουν μισθό 1.587 ευρώ.
Μία σειρά κουραστικών αριθμών, οι οποίοι όμως δίνουν την εικόνα των αμοιβών των απασχολουμένων σε υπουργικό «λειτουργικό περιβάλλον», σε σχέση με το μέσο καθαρό μηνιαίο μισθό πλήρους απασχόλησης 777 ευρώ για τον ιδιωτικό τομέα και 1.075 ευρώ για τον δημόσιο τομέα.
Επομένως, μπορείτε να φανταστείτε, ως τάξη μεγέθους, το κόστος του «λειτουργικού περιβάλλοντος» ενός υπουργού (χωρίς να υπολογίζονται οδοιπορικά, υπερωρίες, κ.α.).
2. Σύνθεση κυβέρνησης χώρας-μέλους της Ε.Ε., αντίστοιχου πληθυσμιακού εύρους
Η Αυστρία, μια χ-μ της Ε.Ε., με πληθυσμό κοντά στα 9 εκατομμύρια κατοίκους, έχει κυβέρνηση που αποτελείται από 16 μέλη. Ειδικότερα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστρίας περιλαμβάνει τον Καγκελάριο, 11 υπουργούς και 4 υφυπουργούς. Είναι πασιφανές ό,τι το έργο μιας κυβέρνησης αντίστοιχης πληθυσμιακά χώρας δύναται να διεκπεραιωθεί από ένα 16μελές και όχι από ένα 53μελές κυβερνητικό σχήμα.
3.Κόστος κοινωνικών παροχών
Πολύς λόγος έχει γίνει για τα χιλιάδες παιδιά εργαζομένων γονιών, που παραμένουν εκτός παιδικών σταθμών, για το τρέχον εκπαιδευτικό έτος 2018-2019 (άνω των 35 χιλιάδων βρέφη και παιδιά).
Ας δούμε, λοιπόν, το κόστος που υπόσχεται να καλύψει το κράτος με την παροχή του περιβόητου «voucher» για βρεφονηπιακούς/παιδικούς σταθμούς. Τα ετήσια ανώτατα όρια δαπάνης σε ευρώ, που θα καταβάλλονται από την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), για την κάλυψη του συνόλου των παρεχόμενων υπηρεσιών, κυμαίνονται για κάθε βρέφος/προ-νήπιο/παιδί από 1.805 ευρώ (χωρίς σίτιση) έως 2.945 ευρώ (με σίτιση). Τα παραπάνω ποσά αφορούν σε δομές που το ωράριο λειτουργίας τους είναι οκτώ (8) ώρες ημερησίως. Εφόσον το ωράριο που προβλέπεται της Δομής είναι μικρότερο των προαναφερθέντων κατά περίπτωση ωραρίων λειτουργίας, το καλυπτόμενο ποσό προσαρμόζεται ανάλογα.
Άρα, το μηνιαίο κόστος για την κάλυψη των απολαβών ενός εργαζόμενου στο «λειτουργικό περιβάλλον» ενός υπουργού ισοδυναμεί με το κόστος των vouchers, τα οποία καλύπτουν την ετήσια δαπάνη βρεφονηπιακού/παιδικού σταθμού για περίπου 12 βρέφη/παιδιά.
Η συνοπτική μελέτη των τριών ερωτημάτων δείχνει ό,τι αν για την διεκπεραίωση του κυβερνητικού έργου στην Ελλάδα χρειάζονται κυβερνήσεις με περισσότερα από 50 υπουργικά στελέχη (χωρίς να συνυπολογίζονται γενικοί και αναπληρωτές γενικοί γραμματείς), ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες απαιτούνται κυβερνήσεις των 15–16 υπουργών, τότε ή έχουμε σοβαρή έλλειψη ικανοτήτων, δεξιοτήτων και ευφυίας ως έθνος ή κάτι εξακολουθούμε να κάνουμε λανθασμένα για να απαιτείται τέτοια γραφειοκρατία ή εσκεμμένα υπάρχει η θέληση για τόσο πολυάριθμες κυβερνήσεις.
Δυστυχώς, το αποτέλεσμα από τη σύνθεση μιας τόσο πολυπληθούς κυβέρνησης είναι το υπερβολικά υψηλό κόστος λειτουργίας της, με συνέπεια να δεσμεύονται κονδύλια που θα μπορούσαν να διοχετευτούν σε κοινωνικές ή αναπτυξιακές δράσεις.
Επομένως, ο προβληματισμός ενισχύεται δραματικά «Ποια η Αξιοπιστία του Έλληνα Πρωθυπουργού για Νοικοκύρεμα της Χώρας και Επίδειξη Ευαισθησίας προς τους Δοκιμαζόμενους Πολίτες;».
* Ο Ιωάννης Λεοντακιανάκος είναι Αντιναύαρχος (ε.α.) Π.Ν., κάτοχος M.Sc. in Computer Science (Naval Postgraduate School, Monterey, CA, USA) και Μεταπτυχιακού Διπλώματος στη Ναυτική Επιστήμη και Στρατηγική (Σχολή Πολέμου Ναυτικού).
