Θα υπάρχει Ευρωπαϊκή Ένωση; Θα εξακολουθεί το δολάριο να είναι το ισχυρό νόμισμα του πλανήτη; Θα έχει αναπτυχθεί το παραλιακό μέτωπο του Φαλήρου ή θα έχουν λιώσει οι πάγοι και η Πολιτεία θα αποκτήσει παραλία; Κι ακόμη: Ποια θα είναι η τύχη των «πρώτη φορά Αριστερά»;
Δέκα χρόνια είναι λίγα μπροστά στην αιωνιότητα, αλλά πάρα πολλά για έναν άνθρωπο που έχει ένα σύντομο πέρασμα από αυτόν τον πλανήτη. Θα πρέπει, ακόμη, να σημειώσουμε ότι οι εξελίξεις στις ημέρες μας είναι πιο γρήγορες και απότομες απ' ότι ήταν στο παρελθόν. Η ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας είναι ο μεγάλος υπαίτιος γι αυτή την ακόρεστη δίψα των ανθρώπων για γεγονότα και εξελίξεις.
Μία πρώτη παρατήρηση είναι ότι κάθε πιθανή οπισθοχώρηση των ΗΠΑ ή της Ευρώπης από τις κεκτημένες θέσεις τους στην διεθνή πολιτική και οικονομική σκακιέρα θα καλυφθεί αυτόματα από κάποιον από τους διεθνείς ανταγωνιστές τους. Υπάρχουν πολλοί παίκτες που καιροφυλακτούν για να αρπάξουν μία ευκαιρία και να αυξήσουν την επιρροή και την ισχύ τους. Ο κόσμος της Δύσης, πάντως, έχει εμφανή τα στοιχεία της κόπωσης. Ο μέχρι σήμερα πανίσχυρος συνασπισμός των ΗΠΑ και της Ευρώπης δοκιμάζει την μεταξύ τους σχέση και δείχνει να μην είναι σε θέση να διαχειριστεί τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στην αγορά από την απαίτηση των ανταγωνιστών τους να αυξήσουν το μερίδιό τους στην πίτα.
Η εκλογή Τραμπ είναι ένα γεγονός που μπορεί να λειτουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και να ανατρέψει ισορροπίες δεκαετιών. Η αλήθεια είναι ότι ο Τραμπ δεν θα ερχότανε αν ο κόσμος ήθελε κάτι διαφορετικό. Κατά τα φαινόμενα οι ΗΠΑ θέλουν να δοκιμάσουν στο επόμενο διάστημα μία φάση απομονωτισμού. Οι άνθρωποι εκεί δείχνουν να πιστεύουν ότι αν επιστρέψουν στην βάση τους θα μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τις τύχες τους. Μένει να δούμε αν αυτή η πολιτική θα ακολουθηθεί από τον Τραμπ μέχρι το τέλος ή αν θα βάλει αρκετό νερό στο κρασί του και θα υπηρετήσει πιο πιστά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ή τις προεκλογικές του εξαγγελίες.
Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη, πάντως, δεν χαλάνε εξαιτίας του Τραμπ. Είναι χαλασμένες εδώ και πολύ καιρό, τουλάχιστον όσο διαρκούν οι οικονομικές αψιμαχίες που λαμβάνουν χώρα. Τα υψηλά πρόστιμα σε ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ και η αντίδραση των Ευρωπαίων με την φορολογία των αμερικανικών εταιρειών στην Ευρώπη, είναι μερικά δείγματα της διαμάχης. Και σε κάθε περίπτωση δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι πρόκειται για φάρσες μεταξύ παλιόφιλων που συναντούνται έπειτα από χρόνια. Περισσότερο μοιάζει με έναν παλιό έρωτα που τείνει να μετατραπεί σε μεγάλη έχθρα. Η διαφύλαξη της σχέσης σε ένα κάποιο επίπεδο ίσως και να απαιτεί τον χωρισμό. Αν αυτός θα είναι μια μικρή παρένθεση ή κάτι περισσότερο, αυτό είναι κάτι που μένει να αποδειχτεί στην πράξη.
Το μοντέλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πάντως, όπως το γνωρίζουμε σήμερα είναι απόρροια μιας άλλης πιο στενής σχέσης των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Οι νικητές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου θέλησαν να κτίσουν τον νέο κόσμο και η Ενωμένη Ευρώπη ήταν ένα κομμάτι αυτού του «νέου». Σήμερα το νέο έχει γίνει παλιό και ο μεγάλος πάτρωνας, ο υπερατλαντικός φίλος μας, δείχνει να έχει άλλες προτεραιότητες. Η Ενωμένη Ευρώπη είχε μία προοπτική, αυτή της στενότερης συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Αν οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν αυτή την στρατηγική πολιτική επιλογή, τότε υπονομεύεται η αρχιτεκτονική της ίδιας της Ευρώπης.
Τι θα κάνει η Ευρώπη; Θα συνεχίσει να στηρίζεται στο κοινό της νόμισμα ή θα κάνει μερικά βήματα περισσότερα προς την ενοποίησή της; Οι ευρωπαϊστές θα θέλαμε το τελευταίο. Να δούμε μία μεγάλη και ισχυρή Ευρώπη. Το ερώτημα είναι το πώς! Έχουμε ξεμείνει από ιδέες. Το ευρώ δεν είναι και τόσο κοινό νόμισμα, όταν σε κάθε χώρα υπάρχει διαφορετική φορολογική πολιτική και προσφέρονται διαφορετικά επιτόκια. Επίσης, πολύ δύσκολα οι μεγάλες χώρες θα δεχτούν να χάσουν μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας για να προχωρήσουν την πολιτική Ένωση. Ο φόβος της αποτυχίας είναι σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας για κάτι τέτοιο. Από την άλλη πλευρά, η διάλυση της Ένωσης δεν έχει να προσφέρει κάτι καλό. Αν η ΕΕ αντιμετωπίζει σήμερα προβλήματα, αυτά θα είναι μεγαλύτερα στο μέλλον για τα κράτη που θα βγουν μέσα από μία διαδικασία διάλυσης. Όσο καιρό οι μεγάλοι της Ευρώπης θα μοιράζουν μεταξύ τους τα ασημικά, οι νέοι μεγάλοι παγκόσμιοι παίκτες θα τους κερδίζουν αγορές.
Η Ευρώπη είναι υποχρεωμένη να βρει λύσεις, εφόσον δεν θέλει να έρθει αντιμέτωπη με ένα από τα μεγαλύτερα κραχ στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Αλλά η ίδια η Ιστορία έχει πολλές φορές δείξει ότι το Happy end γράφεται μόνο στον κινηματογράφο. Στον πραγματικό κόσμο τα πράγματα εξελίσσονται αλλιώς…
Δεν πρέπει να θεωρούμε τυχαίο το γεγονός ότι η Βόρεια Ευρώπη έχει βρει έναν κοινό τρόπο επικοινωνίας. Εμείς στον Νότο μιλάμε σκωπτικά για τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι πρόκειται για το μόνο κομμάτι της Ευρώπης που μπορεί να προχωρήσει. Μεταξύ της διάλυσης και της ανέφικτης συνέχισης αυτού του θρίλερ που εξελίσσεται σήμερα, φαίνεται να υπάρχει η λύση μιας μικρότερης Ευρώπης. Δεν πρόκειται για κάποια συνωμοσία, αλλά για σχέδιο επιβίωσης. Έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε και την σκλήρυνση της στάσης των Γερμανών έναντι του Νότου. ΟΙ Γερμανοί αντιλαμβάνονται ότι δεν έχουν την δύναμη να σηκώσουν όλο το βάρος. Θα πιέσουν, λοιπόν, για να κρατήσουν όσα περισσότερα μέλη μπορούν στο club, αλλά στην πορεία θα ξεφορτωθούν όσους δεν θα μπορούν να ακολουθήσουν.
Ποια θα είναι η τύχη των μελών της «πρώτης φοράς Αριστερά»; Εξαρτάται από το αν καταφέρει η χώρα να παραμείνει στο άρμα των ισχυρών ή όχι. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο Γιάνης Βαρουφάκης και οι συνεργάτες τους έχουν χρεωθεί την «άλλη επιλογή». Εκείνη του τρελού που κατεβαίνει με μεγάλη ταχύτητα την κατηφόρα με το πατίνι και «απειλεί» με σύγκρουση την σταθμευμένη νταλίκα στην γωνία. Η Ιστορία και ο ελληνικός λαός τους έχουν ήδη χρεώσει την «διαπραγμάτευση». Οι ψηφοφόροι έχουν βρει ποιόν θα μαυρίσουν σε περίπτωση αποτυχίας. Εκείνο που ακόμη δεν έχουν βρει οι Έλληνες ψηφοφόροι και πολίτες είναι τι θα κάνουν οι ίδιοι για να αποφύγουμε το μοιραίο. Αν θέλουν, δηλαδή, να αλλάξει πραγματικά η χώρα ή αν ψάχνουν τον επόμενο αποδιοπομπαίο τράγο. Σε δέκα χρόνια είναι βέβαιο ότι θα έχουμε όλες τις απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις!
Θανάσης Μαυρίδης
