Πρόκειται για μια πολύ συνηθισμένη παρανόηση: οι τουριστικές καμπάνιες κάθε χώρας δεν έχουν ως στόχο την ενίσχυση του εθνικού της brand αλλά τη διαφήμιση των υπηρεσιών τουρισμού που έχει να προσφέρει. Ο ΕΟΤ φτιάχνει σποτ για να πείσει τους τουρίστες να ξοδέψουν τα λεφτά τους εδώ, στη χώρα μας, αντί να προτιμήσουν την Ιταλία, την Αίγυπτο ή την Τουρκία.
Το brand κάθε χώρας χτίζεται από τις ειδήσεις που παράγει η χώρα και η κυβέρνησή της.
Από το 2007 (πολύνεκρες πυρκαγιές στην Ηλεία) μέχρι τις αρχές του 2020 η μοναδική φορά που η Ελλάδα παρήγαγε θετικές ειδήσεις ήταν το 2009 στα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης.
Οι πυρκαγιές του 2007, οι βίαιες ταραχές που ξέσπασαν μετά την δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου το 2008, η οικονομική κρίση και οι ταραχές με εικόνες από μια φλεγόμενη Αθήνα από το 2010-2013, το δημοψήφισμα του 2015, η τραγική κατάσταση στο στρατόπεδο προσφύγων της Μόριας και οι πολύνεκρες πυρκαγιές στην Αττική το 2018, ήταν τα ελληνικά γεγονότα που απέσπασαν την προσοχή της διεθνούς ειδησεογραφίας και αυτές οι ειδήσεις είναι που δημιούργησαν και συντηρούσαν την αρνητική εικόνα της χώρας στο εξωτερικό μέχρι πριν από δύο μήνες.
Αναφέρουμε, χαρακτηριστικά, κάποια στοιχεία από μια σειρά ερευνών που πραγματοποίησαν επιστημονικοί συνεργάτες του δικτύου Greek Politics Specialist Group του βρετανικού Political Studies Association για τις ειδήσεις που παρήγαγε η Ελλάδα το διάστημα 2008-2012.
Το 2008, οι αναφορές του διεθνούς Τύπου στην Ελλάδα, την ημέρα της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου ήταν 900 και το θέμα κράτησε το ενδιαφέρον για τη χώρα για ένα χρόνο ακόμα με λέξεις-κλειδιά που αφορούσαν ταραχές, διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις. Για ένα ολόκληρο χρόνο και πολύ συχνά τα ξένα Μέσα ενέτασσαν την Ελλάδα στην ειδησεογραφία περιοχών της Μέσης Ανατολής λόγω της βίας που περιείχαν οι ειδήσεις που παρήγαγε η χώρα μας.
Το 2010 με την υπογραφή του μνημονίου, οι αναφορές στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 400 την ημέρα ενώ όταν συνέβησαν γεγονότα όπως τρομοκρατικές επιθέσεις σε ξένες πρεσβείες, οι αναφορές ξεπερνούν τις 1.000 την ημέρα, όλες οι αναφορές είναι εξαιρετικά αρνητικές για τη χώρα.
Θα συνεχίζαμε αλλά δεν θέλουμε να σας τρομάξουμε γιατί στις εκλογές του 2012, για παράδειγμα, και στο διάστημα 10 Απριλίου έως 28 Μαΐου οι αναφορές σε 128 ΜΜΕ έφτασαν τις 27.817 με αρνητικό πρόσημο εννοείται... Αυτή η κατάσταση διαρκεί για χρόνια. Η Ελλάδα παράγει σταθερά κακές ειδήσεις που δημιουργούν την εικόνα μιας αναξιόπιστης, διαλυμένης χώρας που συνταράσσεται από κοινωνικές ταραχές.
Μέχρι πριν από δύο μήνες. Τότε κάτι αλλάζει γιατί αρχίζει να γίνεται φανερό ότι η Ελλάδα έχει καταφέρει να διαχειριστεί την πανδημία με επιτυχία. Και οι ειδήσεις που παράγει η χώρα είναι τόσο θετικές που προσωπικότητες της επιστήμης με φήμη ροκ σταρ (αναφερόμαστε στον Γιουβάλ Νόα Χαράρι) που φυσικά παρακολουθούν την ειδησεογραφία, να πληροφορούνται την επιτυχία της Ελλάδας και να δηλωνουν σε πολύ δημοφιλείς τηλεοπτικές εκπομπές ότι αν έπρεπε να επιλέξουν τη χώρα που θα έπρεπε να ηγηθεί της υφηλίου για να διαχειριστεί την πανδημία αυτή θα ήταν η Ελλάδα και όχι οι ΗΠΑ.
Ας σταθούμε λίγο εδώ για να τονίσουμε με τον πιο σαφή και κατηγορηματικό τρόπο ότι η θετική δημοσιότητα δεν έτυχε. Πέτυχε. Κάποιοι ( η ομάδα επικοινωνίας στο Μαξίμου που ασχολείται με τα διεθνή ΜΜΕ) εργάστηκαν σκληρά γι αυτό. Η επικοινωνία δεν είναι ιδέες. Η επικοινωνία είναι σκληρή δουλειά που απαιτεί ατελείωτες ώρες επίμονης και υπομονετικής ενασχόλησης, ατελείωτες ώρες στο γραφείο, στα τηλέφωνα και στα e-mail, μέχρι να πειστούν τα ΜΜΕ να περάσουν τη δική σου εκδοχή στην ιστορία, το δικό σου μήνυμα.
Κάποιοι στην κυβέρνηση εργάστηκαν πολύ σκληρά.
Σαφώς βοήθησαν και τα διεθνή δίκτυα του ίδιου του Πρωθυπουργού. Κάποιοι κοροϊδεύουν το Χάρβαρντ και την εργασία στη McKinsey αλλά είναι γνωστό ότι ο πρωθυπουργός έχει σημαντικούς φίλους στο εξωτερικό.
Γιατί καλός είναι ο Έβο Μοράλες για φίλος, πολύ συμπαθητικός άνθρωπος (άλλος ένα λαοπρόβλητος, κομμουνιστής ηγέτης που έφυγε νύχτα από τη χώρα του βέβαια…) αλλά όπως αποκάλυψαν η Ε.Βαρβιτσιώτη και η Β. Δενδρινού στην «Τελευταία Μπλόφα», όταν ο κ. Τσίπρας στην κορύφωση της κρίσης το 2015 του ζήτησε να τον δει, εκείνος ήταν εξαφανισμένος. Ούτε τον Έβο Μοράλες δεν μπορούσε να δει ο κ. Τσίπρας που κοροϊδεύει το Χάρβαρντ, τη McKinsey, την αριστεία.
Βέβαια, ας μην είμαστε άδικοι.
Και για την κακή δημοσιότητα της χώρας κάποιοι είχαν εργαστεί σκληρά. Με πολύ μεγάλη επιμέλεια καλούσαν δημοσιογράφους από αριστερά ΜΜΕ στην Ευρώπη για να μεταδίδουν μια εικόνα φτωχής, μίζερης Ελλάδας. Ο σύγχρονος ερειπιώνας Ελλάδα, η εικόνα των «αδούλωτων, επαναστατημένων Εξαρχείων» που έγινε και τουριστικός προορισμός, χτίστηκε με επιμέλεια από κάποιους κύκλους.
Και η κακή εικόνα της Ελλάδας δεν έτυχε αλλά πέτυχε. Αυτή είναι η αλήθεια όσο και να ενοχλούνται κάποιοι κάθε φορά που το θυμίζουμε, αν και η ενόχληση τους δεν μας ενδιαφέρει ιδιαιτέρως βέβαια.
Ανακεφαλαίωνουμε: το brand, την ταυτότητα, τη μάρκα κάθε χώρας το φτιάχνουν πρωτίστως οι ειδήσεις που παράγει η κυβέρνησή της αλλά και η φήμη που έχει αποκτήσει χάρις στην πολιτιστική της κληρονομιά, τη λογοτεχνία και την ποίησή της (έχουμε δύο Νομπέλ Λογοτεχνίας). Καλό brand χτίζουν πρωτίστως οι κυβερνήσεις που καταφέρνουν να παράγουν καλές ειδήσεις και δευτερευόντως οι δράσεις πολιτιστικής διπλωματίας, όχι τα σποτάκια του ΕΟΤ.
Κι εν τέλει, μέλημά μας πρέπει να είναι να χτίσουμε μια χώρα που να αρέσει πρώτα σε εμάς, που να μας κάνει ευτυχισμένους, υπερήφανους, αισιόδοξους. Μια χώρα κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας και προκοπής.
* Τα στοιχεία τα αλιεύσαμε από τον τόμο πρακτικών του συνεδρίου «Εικόνες Κρατών - Στρατηγική Επικοινωνία,Ήπια Ισχύς και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας» (Επιμέλεια: Αθανάσιος Ν.Σαμαράς -- Εκδόσεις Καστανιώτη)
