Το εμβόλιο της Johnson & Johnson είναι η πολυαναμενόμενη άφιξη στη φαρέτρα που θα βοηθήσει το πρόγραμμα των covid εμβολιασμών να ανεβάσει ταχύτητα ώστε να φτάσουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα στη συλλογική ανοσία που προϋποθέτει τον εμβολιασμό τουλάχιστον του 60% του πληθυσμού. Τα πλεονεκτήματα του είναι σε πολλές κατευθύνσεις, καθώς είναι μονοδοσικό, εύκολο στην αποθήκευση του και αναμένεται να διανεμηθεί στα φαρμακεία ώστε να «τρέξουν» με απλές διαδικασίες οι εμβολιασμοί στους νεότερους ανθρώπους.
Σε ένα πλήρη χρηστικό οδηγό, το Liberal απαντά σε όλα τα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο δράσης του, την αποτελεσματικότητά του, απέναντι και στα μεταλλαγμένα στελέχη του κορονοϊού, σε τι διαφέρει από τα άλλα διαθέσιμα covid εμβόλια και πόσες δόσεις περιμένουμε για τον Απρίλιο και τους προσεχείς μήνες.
Ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης του;
Το εμβόλιο της Johnson & Johnson για τον κορονοϊό έχει αναπτυχθεί από την φαρμακευτική εταιρία Janssen του Ομίλου J & J και ανήκει στην κατηγορία των εμβολίων που χρησιμοποιούν ιικό φορέα. Για την ανάπτυξη του χρησιμοποιήθηκαν αδενοϊοί που δεν προκαλούν νόσηση στον άνθρωπο. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν οι ανθρώπινοι αδενοϊοί 6 και 26 σαν «οχήματα», αφού υπέστησαν μια τροποποίηση στο DNA τους.
Στο πλαίσιο αυτής της τροποποίησης ένα κομμάτι του γονιδιώματος των αδενοϊών αντικαταστάθηκε με την γενετική πληροφορία για τη σύνθεση της πρωτεΐνης ακίδας του ιού SARS-CoV-2.
Τι συμβαίνει μετά την χορήγηση του εμβολίου στον άνθρωπο;
Μόλις το εμβόλιο χορηγηθεί στον άνθρωπο, οι αδενοϊοί που περιέχει, μολύνουν τα κύτταρα του ξενιστή, δηλαδή του ανθρώπου. Ακολούθως, τα τελευταία «διαβάζουν» τη γενετική πληροφορία για την πρωτεΐνη ακίδα, παράγουν την πρωτεΐνη και την παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους. Τότε τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος εντοπίζουν την πρωτεΐνη ακίδα και αρχίζουν την παραγωγή αντισωμάτων γι’ αυτή.
Τα αντισώματα αυτά μπορούν να προστατεύσουν το εμβολιασμένο άτομο σε μία μελλοντική έκθεσή του στον ιό SARS-CoV-2, ενώ παράλληλα με την παραγωγή αντισωμάτων όλα τα εμβόλια ενεργοποιούν την παραγωγή των Τ λεμφοκυττάρων, τα οποία προσφέρουν επιπλέον προστασία μέσω της κυτταρικής μνήμης.
Τα εμβόλια αυτού του τύπου είναι ασφαλή;
Τα εμβόλια με αδενοϊό-φορέα είναι γενικά ασφαλή καθώς ο αδενοϊός δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί στα κύτταρα του ανθρώπου, ούτε να προκαλέσει νόσηση, ενώ το ίδιο ισχύει και για την πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2 που περιέχει. Η προσέγγιση αυτή έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν και στην ανάπτυξη άλλων εμβολίων.
Άλλωστε και το εμβόλιο της Johnson & Johnson για τον ιό Ebola, που έχει προηγηθεί και δίνει στην εταιρία ένα σημαντικό πλεονέκτημα τεχνογνωσίας, βασίστηκε επίσης σε αυτό τον μηχανισμό.
Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο της Johnson & Johnson;
Σύμφωνα με την ανάλυση που δημοσίευσε ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA), στην κλινική δοκιμή που διεξήχθη στις ΗΠΑ, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πρόληψη της σοβαρής νόσησης από COVID-19 ήταν 86% και της νόσησης γενικά κατά 72%, ενώ την ίδια στιγμή αποδείχθηκε 100% αποτελεσματικό έναντι του κινδύνου θανάτου. Το εμβόλιο αυτό δοκιμάστηκε σε κλινικές μελέτες όταν είχαν ήδη διαδοθεί τα μεταλλαγμένα στελέχη. Έτσι, στις κλινικές δοκιμές που διεξήχθησαν στη Νότια Αφρική, όπου κυκλοφορεί η Νοτιοαφρικανική μετάλλαξη, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Johnson & Johnson ήταν ελαφρώς χαμηλότερη.
Συγκεκριμένα, η αποτελεσματικότητά του ήταν 64% στην πρόληψη της νόσησης γενικά και 82% στην πρόληψη της σοβαρής νόσησης. Άρα και γι αυτή τη μετάλλαξη το εμβόλιο αποδεικνύεται ότι «δουλεύει». Επίσης, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσίευσε ο FDA, το εμβόλιο προστατεύει και από την πολύ διαδεδομένη Βρετανική μετάλλαξη, και από την λιγότερο διαδεδομένη μετάλλαξη της Βραζιλίας, έναντι της οποίας τα άλλα εγκεκριμένα εμβόλια δεν είναι αποτελεσματικά.
Από όλες τις κλινικές μελέτες προκύπτει ότι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της Johnson & Johnson μπορεί να νοσήσουν από COVID-19, αλλά παρουσιάζουν ηπιότερα συμπτώματα και διατρέχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο νοσηλείας.
Σε τι διαφέρει το εμβόλιο της Johnson & Johnson από αυτά της Pfizer και της Moderna;
Η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα στο εμβόλιο της Johnson & Johnson και αυτά της Pfizer και της Moderna είναι ότι το πρώτο χρησιμοποιεί έναν αδενοϊό-φορέα, ενώ τα άλλα δύο την τεχνολογία του mRNA. Τα εμβόλια mRNA χρησιμοποιούν επίσης τη γενετική πληροφορία για την παραγωγή της πρωτεΐνης ακίδας του SARS-CoV-2, ωστόσο αυτή δεν βρίσκεται μέσα σε έναν ιικό-φορέα, αλλά σε ένα λιπιδικό περίβλημα. Όλα τα εμβόλια mRNA χρειάζονται 2 δόσεις, ενώ το εμβόλιο της Johnson & Johnson χρειάζεται μόνο μία, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μία εποχή όπου η ζήτηση για τα εμβόλια ξεπερνά την προσφορά.
Ένα πλεονέκτημα του εμβολίου της Johnson & Johnson σε σχέση με τα εμβόλια mRNA είναι ότι μπορεί να αποθηκευτεί σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες, δηλαδή σε θερμοκρασίες κοινού οικιακού ψυγείου. Τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna διατηρούνται σε θερμοκρασίες πολύ κάτω από το μηδέν, γεγονός που καθιστά αρκετά δύσκολή τόσο τη μεταφορά όσο και την αποθήκευσή τους.
Αντίθετα, το εμβόλιο της Johnson & Johnson μπορεί να παραμείνει μέχρι και για 3 μήνες σε ένα συμβατικό ψυγείο, γεγονός που καθιστά πολύ ευκολότερη την αποθήκευσή του και ανοίγει τον δρόμο για την διανομή του στα φαρμακεία, κάτι που μπορεί να κάνει τους εμβολιασμούς να «τρέξουν».
Σε τι διαφέρει από το εμβόλιο της AstraZeneca;
Το εμβόλιο της Johnson & Johnson έχει παρόμοιο μηχανισμό με το εμβόλιο της AstraZeneca. Οι βασικές τους διαφορές είναι ότι το εμβόλιο της ΑΖ περιέχει σαν «όχημα» αδενοϊό χιμπατζή, που μεταφέρει ολόκληρο γονίδιο, το οποίο δίνει την εντολή για να παραχθεί η πρωτεϊνη ακίδα, ενώ της J&J περιέχει δύο ανθρώπινους αδενοϊούς με τροποποιημένο DNA, όχι ολόκληρο γονίδιο.
Τι δείχνει η σύγκριση της αποτελεσματικότητας των διαθέσιμων εμβολίων της φαρέτρας;
Αναφορικά με την αποτελεσματικότητα, είναι δύσκολο να γίνει σύγκριση ανάμεσα στο εμβόλιο της Johnson & Johnson και αυτά της Pfizer και Moderna. Αν και τα δεδομένα δείχνουν ότι τα εμβόλια mRNA έχουν περίπου 95% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της συμπτωματικής COVID-19, οι κλινικές δοκιμές των εμβολίων αυτών έγιναν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2020, δηλαδή σε μία περίοδο που δεν υπήρχαν μεταλλαγμένα στελέχη του SARS-CoV-2.
Τα παραπάνω εμβόλια, αν εξεταστούν ξανά σήμερα σε κλινικές δοκιμές, πιθανώς θα έχουν χαμηλότερη αποτελεσματικότητα εξ’ αιτίας των νέων μεταλλαγμένων στελεχών. Συγκεκριμένα τα εμβόλια της Pfizer και Moderna φαίνεται να είναι αποτελεσματικά ενάντια στη βρετανική μετάλλαξη κυρίως μέσω του μηχανισμού της κυτταρικής μνήμης, ενώ δεν έχουμε επαρκή στοιχεία για τη Νοτιοαφρικανική και τη βραζιλιάνικη μετάλλαξη.
Το εμβόλιο της AstraZeneca δουλεύει στη βρετανική μετάλλαξη αλλά όχι στη νοτιοαφρικανική, και γι αυτό διακόπηκε η κλινική μελέτη με τη χορήγησή του στη Νότιο Αφρική.
Το εμβόλιο της Johnson & Johnson έχει εξεταστεί ως προς την αποτελεσματικότητά του απέναντι στα νέα στελέχη, με θετικά αποτελέσματα στις διαδεδομένες μεταλλάξεις.
Πότε θα ξεκινήσουμε να παραλαμβάνουμε το εμβόλιο της Johnson & Johnson και πόσες δόσεις περιμένουμε τους προσεχείς μήνες;
Η Johnson & Johnson έχει δεσμευτεί ότι θα διαθέσει 4 εκατομμύρια δόσεις αμέσως μετά την επείγουσα έγκριση του εμβολίου της. Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, η διανομή των δόσεων στην ΕΕ θα ξεκινήσει από τις 12/4, με την Ελλάδα να αναμένει την πρώτη παραλαβή κατά τις 19/4 και για τον μήνα Απρίλιο περιμένουμε 70.800 δόσεις. Για τον Μάιο θα παραλάβουμε 300.000 δόσεις, ενώ για τον Ιούνιο θα παραλάβουμε 960.000 δόσεις.
Σύμφωνα με τις πηγές του Liberal το φθινόπωρο, το συγκεκριμένο εμβόλιο θα διανέμεται πλέον στα φαρμακεία της γειτονιάς, κάτι που αναμένεται να διευκολύνει και να επιταχύνει την διαδικασία του εμβολιασμού.
