Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Ο Μάνος Βουλαρίνος είναι πράγματι ένας ευφυής Έλληνας. Η σατιρική εκπομπή του στον ΣΚΑΙ μαζί με τον Πέτρο Νικολάου, ίσως περιέχει τις πιο εύστοχες πολιτικές αναλύσεις για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Κι αυτό γιατί, μέσα από τις υπερβολές, αναδεικνύονται μεγάλες αλήθειες που δεν μπορεί ο παρωχημένος «ορθός λόγος»- ποιος τον εμπιστεύεται πια;- να εκφράσει τόσο παραστατικά.
Στην τελευταία του εκπομπή, πρόβαλε ένα βίντεο, με μια χιουμοριστική δημοσκόπηση στο δρόμο, με το απλό ερώτημα «πόσα εκατομμύρια έχει ένα δισεκατομμύριο;». Και σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο οι τρεις από τους πενήντα ερωτηθέντες μπόρεσαν να απαντήσουν στην ερώτηση!
Οπωσδήποτε, δεν πρόκειται ούτε για επιστημονική έρευνα ούτε και τα αποτελέσματά της μπορούν να δώσουν ένα έγκυρο δείγμα για ασφαλή συμπεράσματα. Εκείνο όμως που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι αυτό που παρακολουθούμε στις κάμερες είναι γεγονός. Νέοι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να απαντήσουν σωστά για ένα μέγεθος που το ακούνε καθημερινά, να ανακυκλώνεται στην ενημέρωσή τους. Όπως επίσης, νέοι άνθρωποι, σε άλλη παρόμοια εκπομπή, απαντούσαν με βεβαιότητα για ζητήματα που δεν γνώριζαν ή που δεν είχαν αξιολογήσει ποτέ τους (συμφωνούσαν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι κάτι διαφορετικό από τη Μεγάλη Βρετανία κτλ).
Είναι πράγματι, απογοητευτικό ότι αυτές οι έρευνες δεν γίνονται από επιστημονικές ομάδες και ακόμα πιο θλιβερό, ότι το πολιτικό μας σύστημα δεν τις αξιολογεί όπως πρέπει. Απλά, η κοινή γνώμη αντιμετωπίζεται σαν μία μάζα πελατών που κάτι ψηφίζει ή κάτι αποστρέφεται. Το ότι λοιπόν, τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά ερευνώνται μόνο από μία σατιρική εκπομπή είναι ένα πρόβλημα και θα πρέπει να μας απασχολήσει πάρα πολύ σοβαρά στο μέλλον.
Τα συμπεράσματα είναι πολλά αλλά κρατώ τα δύο πιο σημαντικά. Το ένα είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός των σημερινών πολιτών και το δεύτερο, η θρασύτητα με την οποία εκδηλώνεται η ημιμάθειά τους. Και βέβαια, αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά και άλλες κοινωνίες στον υπόλοιπο κόσμο. Το θέμα βέβαια είναι αν η άγνοια βασικών λειτουργιών και γνώσεων της καθημερινότητας – δείγματα λειτουργικού αναλφαβητισμού- επηρεάζει την ζωή τους και αν η ημιμάθεια ευτελίζει το επίπεδο της δημοκρατίας, ως λειτουργικό πολίτευμα στις κοινωνίες.
Δύο παραδείγματα θα μας πείσουν: Οι Έλληνες που δεν γνωρίζουν πόσα εκατομμύρια είναι ένα δισεκατομμύριο… προφανώς δεν έχουν την αίσθηση του μεγέθους των κεφαλαίων με τα οποία κινείται η οικονομία μιας χώρας. Γενικότερα, θα πρέπει να έχουν πρόβλημα με το μέγεθος ως αξία. Οπότε είναι φυσικό να μην αντιλαμβάνονται την εξαπάτηση ενός ανθρώπου που επιμένει ότι διαθέτει 600 δισεκατομμύρια για την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους! Επίσης, η άγνοιά τους ή η ημιμάθεια για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους διεθνείς συσχετισμούς, τους καθιστά ευάλωτους σε οποιαδήποτε πολιτική προπαγάνδα πους τους υπόσχεται «σχίσιμο μνημονίων» και «επανάσταση» χωρίς κόστος!
Αν λοιπόν, συνεχίσουμε να αδιαφορούμε για τον πολλαπλασιασμό αυτού του είδους ανθρώπων και δεν αλλάξουμε τα εκπαιδευτικά μας συστήματα, είναι πολύ πιθανό στο μέλλον να μην έχουμε πια «δημοκρατία πολιτών» αλλά μόνο «δημοκρατία αριθμών»! Ήδη, στις προηγούμενες εκλογές, το ποσοστό αποχής έφτασε στο 50% και στις επόμενες ίσως γίνει ακόμα περισσότερο. Ποιοι είναι αυτοί που απέχουν; Κυρίως, οι λειτουργικά αναλφάβητοι νέοι! Αυτοί που για τους οποίους το πολιτικό σύστημα συνεχίζει να αδιαφορεί με απίστευτη αλαζονεία και να στρέφει το βλέμμα του μόνο προς τους συνταξιούχους και τους δημόσιους υπαλλήλους! Αλλά και όταν ψηφίζουν τα κριτήριά τους είναι όμοια με αυτά μιας επιτροπής διαγωνισμού μαγειρικής ή τηλεοπτικού διαγωνισμού!
Όλα τα κρούσματα ολοκληρωτισμού που παρατηρούμε γύρω μας οφείλονται στον λειτουργικό αναλφαβητισμό και στην ημιμάθεια. Στην αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου να κατανοήσει τα μεγέθη και τα δεδομένα της πραγματικότητας που τον περιβάλλει. Και ως εκ τούτου, να μην μπορεί να συνδιαλλαγεί με την εξουσία που παίρνει τις αποφάσεις για λογαριασμό του.
Χωρίς παιδεία και κρίση, χωρίς ορθολογική αντίληψη μεγεθών και ορίων, δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία στο μέλλον. Κι αν καμιά φορά λέμε αγανακτισμένοι «μα κοιτάξτε τους, αυτοί τώρα έπρεπε να ψηφίζουν;» δεν θέλουμε να τους αποκλείσουμε- δεν έχουμε κανένα τέτοιο δικαίωμα! Οι πιο πολλοί αποκλείονται από μόνοι τους. Έχουμε μόνο την υποχρέωση να θέσουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας υγιούς δημοκρατίας, όπου ο άνθρωπος θα είναι νοήμων πολίτης και όχι ενεργούμενο μέσο κάθε πονηρής εξουσίας. Έρμαιο στις ορέξεις του κάθε «δισεκατομμυριούχου» πολιτικάντη. Είτε είναι αληθινός σαν τον Τραμπ, είτε «πέτσινος» σαν τον Σώρρα είτε «εργολάβος απαλλοτριώσεων» σαν τον Τσίπρα...
