Του Γιάννη Σμυρλή*
Η νίκη του Εμμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία, στέλνει αναμφισβήτητα το μήνυμα της επικράτησης των αρχών και των αξιών της Ευρώπης ενάντια στις δυνάμεις του λαϊκισμού και της αντίδρασης. Και δεν είναι τυχαίο ότι στη χώρα που γεννήθηκε ο σύγχρονος δικομματισμός με τον άξονα Δεξιάς-Αριστεράς, ο Μακρόν έφερε την ανατροπή.
Με την εκλογή του, η πολιτική διαμάχη μεταφέρεται ξανά στο χώρο της προάσπισης αξιών και αρχών, ιδεολογιών με την ευρύτερη έννοια του όρου, που χάθηκαν στο τσουνάμι του λαϊκισμού που σάρωσε την Ευρώπη, συνέπεια του σεισμού που προκάλεσε η οικονομική κρίση στα θεμέλιά της. Είναι η ελπίδα ότι το όραμα παραμένει ζωντανό και η Ευρώπη έχει ακόμη μια ευκαιρία να προχωρήσει.
Η επικράτηση του Μακρόν σηματοδοτεί και την επικράτηση των φιλελεύθερων ιδεών, τις οποίες ο ίδιος προέβαλε από την πρώτη στιγμή της υποψηφιότητάς του, χωρίς στεγανά και χωρίς αποκλεισμούς και προκαταλήψεις, απέναντι σε ιδεολογίες και πρακτικές οι οποίες έχουν δοκιμαστεί και έχουν αποτύχει παταγωδώς στο παρελθόν.
Πρόκειται για μια διαδικασία που δεν εξελίσσεται μόνο στη Γαλλία αλλά αφορά και άλλες χώρες της Ευρώπης –είδαμε την επικράτηση των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ολλανδία και την Αυστρία.
Στην Ελλάδα αυτή την αλλαγή σηματοδοτεί η εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη -μέσα από μια ανοιχτή δημοκρατική διαδικασία, που έφερε πολίτες στην κάλπη εσωκομματικών διαδικασιών οι οποίοι ποτέ δεν αποτέλεσαν μέλη της Νέας Δημοκρατίας. Αλλαγή που συνεχίστηκε με τον τρόπο επιλογής των νέων στελεχών, ο οποίος έγινε με αξιοκρατικά κριτήρια και επέτρεψε την συμμετοχή άξιων ανθρώπων από την κοινωνία, είτε ήταν κομματικά στελέχη είτε όχι.
Μετά την εκλογή του, ο νέος Γάλλος πρόεδρος έδειξε ότι έχει σκοπό να μείνει πιστός σε αυτές τις φιλελεύθερες αρχές. Η ανάκρουση του ύμνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν εισήλθε στο Προεδρικό Μέγαρο, η επιλογή ενός στελέχους των Ρεμπουμπλικάνων για πρωθυπουργό, η σταθερή ρητορική του για μεταρρυθμίσεις στη Γαλλία αλλά και την ΕΕ, τον κατατάσσουν αναπόφευκτα στην πλευρά όσων αντιλαμβάνονται την ανάγκη για αλλαγή ως μια διαδικασία αναμόρφωσης, δίχως επαναστατικούς οίστρους και εθνολαϊκές κορώνες.
Νικητής στη Γαλλία, πέρα από τον Εμμανουέλ Μακρόν, είναι η δημοκρατία. Οι δυνάμεις της λογικής συνασπίστηκαν κάνοντας αυτό που ξέρουν καλύτερα από τον καθένα: Προστάτεψαν τους πολίτες, το πολίτευμα και τελικά τη χώρα. Ψήφισαν ΝΑΙ και το εννοούσαν. Κατάλαβαν ότι η ανάγκη για μεταρρύθμιση ξεπερνά ιδεοληψίες –αριστερές και δεξιές- αποτελεί συνθήκη επιβίωσης, της χώρας τους και της Ευρώπης.
Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι την ώρα που η σοσιαλδημοκρατία καταρρέει σε όλη την Ευρώπη, καθώς ο εναγκαλισμός της με τη ριζοσπαστική αριστερά την αποξένωσε από τον κεντρώο χώρο και τους παραδοσιακά φιλοευρωπαϊστές σοσιαλιστές, την ίδια στιγμή η ευρύτερη κεντροδεξιά πτέρυγα, από τους φιλελεύθερους μέχρι τη λαϊκή δεξιά, εδραιώνει τη θέση της σε όλες τις μεγάλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Και στη Γαλλία τόσο το ποσοστό του Φιγιόν –που παρά τα σκάνδαλα διατηρήθηκε σε ένα αξιοπρεπές 20%- όσο και η επιλογή του πρωθυπουργού αλλά και κομβικών υπουργείων από τις τάξεις των Ρεπουμπλικάνων, καταδεικνύουν την επικράτηση των ιδεών του χώρου που γέννησε το Ευρωπαϊκό όραμα και το στήριξε όταν άλλοι χώροι έψαχναν εύκολες λύσεις και εξιλαστήρια θύματα στη διάλυσή του.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από τις Γαλλικές εκλογές είναι ότι η πολίτες έχουν τη θέληση να συμμετάσχουν και να συνδιαμορφώσουν πολιτικές και να δώσουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες. Η αντικατάσταση των κομμάτων από λαϊκίστικα κινήματα λατινοαμερικάνικου τύπου δεν είναι προφανώς η λύση, αντίθετα, στόχος είναι ανοιχτά, αξιοκρατικά και εξωστρεφή κόμματα που λογοδοτούν στο κοινωνικό σύνολο.
Ο Μακρόν μίλησε για περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη ασφάλεια, περισσότερη προστασία, περισσότερες θέσεις εργασίας, περισσότερες ευκαιρίες για όλους. Τόνισε τη διαφορά μεταξύ προστασίας και προστατευτισμού. Οι δυνάμεις του λαικισμού προτάσσουν το δεύτερο επενδύοντας στο φόβο, τα κλειστά σύννορα και την εσωστρέφεια. Η προστασία αναφέρεται στην αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών της παγκοσμιοποίησης για τους πιο αδύνατους, την επανακατάρτιση των πολιτών για να είναι έτοιμοι για τις εξελίξεις που θα φέρουν οι νέες τεχνολογίες, τη μείωση των φόρων για τις επιχειρήσεις έτσι ώστε να κάνουν περισσότερες επενδύσεις και την ενίσχυση των δεξιοτήτων της νέας γενιάς για τον περιορισμό του brain drain.
Η νίκη Μακρόν δείχνει να είναι ένα κομβικό σημείο καμπής. Πιστεύω ότι τον ίδιο δρόμο θα ακολουθήσουν σύντομα και άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα του λαϊκισμού, αλλά και η Ουγγαρία του υπερσυντηρητισμού, που παλεύουν να απαλλαγούν από τα φαντάσματα του ακραίου πολιτικού λόγου.
Είναι βέβαιο ότι είμαστε ακόμα στην αρχή. Ότι έχουν πολλά να γίνουν ακόμα και ότι η Ευρώπη δεν διέφυγε οριστικά τον κίνδυνο. Όμως στη Γαλλία κέρδισε η Ελπίδα. Ότι μπορεί το αύριο να είναι καλύτερο αν δουλέψουμε μαζί γι αυτό.
* Ο κ. Γιάννης Σμυρλής είναι Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων & Ε.Ε. Νέα Δημοκρατία.
