Δεν μιλάμε για καθαρή έξοδο, παρά περισσότερο για μια λύση ανάγκης, λόγω «εξάντλησης» και των δύο πλευρών, τόσο της Ελλάδας, όσο και των δανειστών.
Τα λόγια είναι του διεθνούς φήμης Γερμανού οικονομολόγου Daniel Gros, που χαρακτηρίζει το τέλος των μνημονίων, ως μια πολιτική επιτυχία για τις χώρες της Ευρωζώνης, με την έννοια ότι μπορούν τώρα να νίψουν τα χέρια τους, καθώς απαλλάχθηκαν πλέον από την ευθύνη της Ελλάδας, ξεκαθαρίζοντας κατηγορηματικά ότι δεν πρόκειται για οικονομικό Success Story.
Δεν αποκλείει τη πιθανότητα να χρειαστεί η Ελλάδα ένα νέο μνημόνιο, γεγονός που όπως εξηγεί ο επικεφαλής ενός από τα πιο γνωστά think tanks διεθνώς, του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών (CEPS), με έδρα τις Βρυξέλλες, θα εξαρτηθεί από το ενδεχόμενο μιας γενικότερης διεθνούς κρίσης, για παράδειγμα λόγω Τουρκίας, αλλά κυρίως από τις πολιτικές που θα ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση, αν θα υπάρξουν εκλογές, και ποιός θα τις κερδίσει.
Αποκαλεί την Ελλάδα ως μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις χωρών όπου η παραδοσιακή θεραπεία δεν δούλεψε, τονίζει ότι εξαρτάται από τους Έλληνες, να αποφασίσουν τι ακριβώς τελικά θέλουν, ποια δημόσια διοίκηση επιθυμούν, και ποια κυβέρνηση θα διαλέξουν για να τα πετύχει όλα αυτά. «Δεν είναι πράγματα αυτά που μπορούν να γίνουν από τις Βρυξέλλες ή το Λουξεμβούργο», τονίζει ο κ. Gros, προσθέτοντας ότι «το κλειδί που χρειάζεται η χώρα είναι όχι τόσο τα ξένα κεφάλαια, όσο η εμπιστοσύνη των ίδιων των πολιτών της, δηλαδή να αρχίσουν οι Έλληνες να επενδύσουν στην Ελλάδα».
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
- Η έξοδος της Ελλάδας από τα μνημόνια είναι γεγονός. Παρ'' όλα αυτά, τίποτα δεν δείχνει ότι οι αγορές εμπιστεύονται στην Ελλάδα. Γιατί;
Δυστυχώς τα θεμελιώδη προβλήματα που αφορούν την Ελλάδα, δεν έχουν επιλυθεί, και αυτή ακριβώς είναι η διαφορά της Ελλάδας με την έξοδο και την επιστροφή στην κανονικότητα όλων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών που βίωσαν μνημόνια.
Επομένως στην Ελλάδα το κλειδί δεν είναι τόσο τα δημοσιονομικά, όσο η ανάπτυξη, και αυτή απαιτεί εξαγωγές, αυτές απαιτούν επενδύσεις, και οι επενδύσεις πρέπει να προέλθουν από εγχώριους πόρους και αποταμιεύσεις.
Αυτές οι προϋποθέσεις δεν έχουν ακόμη εκπληρωθεί στην Ελλάδα, και αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που δεν μιλάμε για καθαρή έξοδο, παρά περισσότερο για μια λύση ανάγκης, λόγω «εξάντλησης» και των δύο πλευρών, τόσο της Ελλάδα, όσο και των δανειστών.
- Σε κάθε περίπτωση, θα χαρακτήριζατε την Ελλάδα ως ένα οικονομικό Success Story, όπως έχουν κάνει κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι;
H Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις χωρών όπου η παραδοσιακή θεραπεία δεν δούλεψε, και θα έλεγα με κατηγορηματικά τρόπο ότι δεν αποτελεί ένα οικονομικό Success Story.
Είναι μια πολιτική επιτυχία για τις χώρες της Ευρωζώνης, με την έννοια ότι μπορούν τώρα να νίψουν τα χέρια τους, καθώς απαλλάχθηκαν πλέον από την ευθύνη της Ελλάδας, ωστόσο σίγουρα δεν πρόκειται για οικονομικό Success Story.
- Είχατε επισημάνει σε παλαιότερη συζήτησή μας, ότι κάποια στιγμή μελλοντικά μπορεί οι αγορές να ξαναγίνουν νευρικές με την Ελλάδα, και άρα αυτή θα αναγκαστεί να ξαναμπεί σε κάποιο μνημόνιο. Συμφωνείτε με αυτή τη προσέγγιση;
Ασφαλώς και είναι πιθανό. Το ερώτημα είναι πόσο σύντομα μπορεί να συμβεί; Δεν ξέρω. Θα πρέπει να δούμε τι θα συμβεί με τη Τουρκία, με τις αναδυόμενες αγορές γενικότερα, κυρίως όμως να δούμε τι θα κάνει η Ελλάδα, τι πολιτικές θα ακολουθήσει η κυβέρνηση. Κατά πόσο θα υπάρξουν νέες εκλογές, ποια θα είναι η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί.
Είναι δύσκολο κανείς να το προβλέψει. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει τις πιθανότητες, να χρειαστεί η Ελλάδα ένα νέο μνημόνιο.
- Ένα σημείο-κλειδί πάντως των μνημονίων, ήταν ότι η Ελλάδα, παρ' ότι ψήφιζε τα πάντα απ' όσα της ζητούσε η τρόικα, στην πραγματικότητα ελάχιστα άλλαξαν, και τα μεγάλα διαρθρωτικά ζητήματα δεν έχουν επιλυθεί…
Είναι αυτό που πάντα έλεγα. Και αυτός ακριβώς είναι ένας λόγος που η τρόικα ήθελε να ξεμπερδέψει με την Ελλάδα, γιατί έβλεπαν ότι όλοι οι νόμοι και κανονισμοί που απαιτούσαν οι δανειστές, ψηφίζονταν από την ελληνική κυβέρνηση, αλλά στην ουσία, όταν ερχόταν η ώρα να εφαρμοστούν, ελάχιστα πράγματα άλλαζαν.
Εξαρτάται από τους Ελληνες όπως έχω ξαναπεί, να αποφασίσουν τι ακριβώς τελικά θέλουν. Είναι στα χέρια τους να αλλάξουν το πολιτικό τους σύστημα, και να αποκτήσουν τη δημόσια διοίκηση που επιθυμούν.
Είναι οι Ελληνες, οι μοναδικοί υπεύθυνοι για τη μοίρα τους. Οι ίδιοι θα πρέπει να διαλέξουν την κυβέρνηση που θα τα καταφέρει όλα αυτά. Δεν είναι πράγματα αυτά που μπορούν να γίνουν από τις Βρυξέλλες ή το Λουξεμβούργο.
- Ένα παράδειγμα αφορά τις επενδύσεις, και την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, για τα οποία γίνεται χρόνια τώρα μια μεγάλη συζήτηση, αλλά δεν τα βλέπουμε στην Ελλάδα. Γιατί;
Δεν θεωρώ ότι η Ελλάδα θα πρέπει να στοχεύει στις άμεσες ξένες επενδύσεις. Εκείνο το κλειδί που χρειάζεται η χώρα είναι όχι τόσο τα ξένα κεφάλαια, όσο η εμπιστοσύνη των ίδιων των πολιτιών της, δηλαδή να αρχίσουν οι Ελληνες να επενδύσουν στην Ελλάδα. Αυτός είναι λόγος που δεν μου αρέσει όλη αυτή η έμφαση που δίνεται στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων.
Σίγουρα, οι ξένες επενδύσεις είναι χρήσιμες, καθώς αποκτάς πρόσβαση σε επιπλέον τεχνολογία. Το κλειδί όμως είναι να επενδύσουν τα εγχώρια κεφάλαια, και αυτό νομίζω είναι το λάθος που γίνεται στη συγκεκριμένη συζήτηση.
- Ένα αρκετά δημοφιλές θέμα προς συζήτηση στην Ελλάδα, είναι κατά πόαο θα επιτρέψουν οι δανειστές στην Ελλάδα να μην μην εφαρμοστούν το 2019 τα προνομοθετημένα μέτρα, δηλαδή να μην περικοπούν οι συντάξεις. Τι πιστεύετε;
Δεν νομίζω ότι μπορεί να συμβεί, παρά μόνο αν βελτιωθεί εντυπωσιακά η ανάπτυξη. Αν αυτό δεν συμβεί, δεν νομίζω ότι υπάρχει χώρος για αναστολή προνομοθετημένων μέτρων. Η' για να το πω διαφορετικά δεν μπορεί κανείς να μιλά για αυξήσεις στις συντάξεις ή έστω για μη περικοπές, αν πρώτα δεν καταφέρει να αυξήσει τη παραγωγικότητά του.
*O Daniel Gros είναι διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών (CEPS)
